تعطیلی واحدهای تولیدی، برآیند نبود راهبرد حمایتی از تولید داخلی

 صنعت سلولزی و بهداشتی ازجمله صنایعی است که با توسعه جوامع مدرن، مصرف محصولات آن در کنار سایر ملزومات بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است، باتوجه به فرهنگ استفاده از محصولات سلولزی بهداشتی و افزایش سرانه مصرف این قبیل محصولات در زمینه بهداشت فردی، محصولات تولیدی صنایع سلولزی ازجمله کالاهای تأثیرگذار در سلامت و بهداشت جامعه و در دسته کالاهای مصرفی و ضروری طبقه‌بندی می‌شود.نوآوری در تولید و عرضه، تقاضای روزافزون و همچنین مزایای زیست‌محیطی استفاده از محصولات سلولزی، فرصت رو به رشدی پیش روی بازار صنایع سلولزی قرار داده این در حالی است که در حال حاضر به‌ویژه در بخش کاغذهای بهداشتی حدود 95 درصد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود.

بر این اساس در سال‌های ابتدای دهه 90 شرکت همدانی با نام «الوند دنیز پارسیان» در عرصه تولید خمیر کاغذ بهداشتی پا به عرصه تولید گذاشت اما گویی در پی عدم حمایت‌ها پس از چند سال فعالیت شاهد تعطیل شدن این واحد تأثیرگذار صنعتی در استان بودیم.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با کیارش ایزدی؛ مدیرعامل این مجموعه و عبدالمجید شیخی؛ دانش‌آموخته اقتصاد گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیرعامل شرکت الوند دنیز پارسیان با تأکید بر اینکه مافیای موجود در عرصه صادرات و بروکراسی اداری حاکم بر فضای تولید و صنعت استان، اصلی‌ترین مشکل ما بود که نهایتاً منجر به به تعطیلی مجموعه شد گفت: به‌دلیل اینکه ورود به عرصه تولید این محصول با توجه به شناخت بازار هدف بود انتظار نداشتیم که با شکست مواجه شویم.

کیارش ایزدی با تأکید بر اینکه نیمی از جمعیت ما را خانم‌ها و بخش دیگری را نوزادان و بیماران تشکیل می‌دهند که برای مصارف بهداشتی خود نیاز‌مند استفاده از برخی ملزومات حاوی کاغذهای بهداشتی هستند پس در عرصه بازار ما با مشکلی مواجه نبودیم گفت: مسئله این است که تعدادی از شرکت‌های بزرگ و هلدینگی همچون گلرنگ و بیتا در عرصه واردات خمیر کاغذ بهداشتی جایگاه ویژه‌ای دارند و بنا به واردات بالا در قامت مافیا مانع از ادامه کار واحدهای خردتر در عرصه تولید خمیر کاغذ بهداشتی شدند.

وی، ادامه داد: این وضعیت در حالی بود که بر سر واردات مواد اولیه آنقدر مانع‌تراشی می‌شد که در یک فقره تعلل، مجبور شدیم چند کامیون مواد اولیه را در دریا خالی کنیم.

وی با تأکید بر اینکه این شرکت طی پنج سال فعالیت خود روزانه دو تن خمیر کاغذ بهداشتی تهیه کرده و از بازار لازم نیز برخوردار بود، گفت: از این طریق به‌صورت مستقیم برای 19 نفر اشتغال‌زایی داشتیم.

این کارآفرین در پایان صحبت‌های خود دیگر مشکل پیش روی خود را بروکراسی اداری دانست و گفت: شرایط در نبود یکپارچگی دستگاه‌های نظارتی و حاکمیتی به گونه‌ای بود که هر روز بخشی از توان مدیریت و کارکنان شرکت برای پاسخگویی به این دستگاه‌ها گذاشته می‌شد.

در ادامه یک دانش‌آموخته اقتصاد در مواجهه با وضعیت عنوان‌شده ابراز کرد: تولید داخلی ما از گذشته دچار گره‌های بزرگی بوده است.

عبدالمجید شیخی با تأکید بر اینکه علیرغم تلاش‌های صورت‌گرفته طی چند سال اخیر برای رفع موانع برخی از گره‌ها همچنان پابرجا هستند، اذعان کرد: یکی از این موانع ماندگار، انحصار است به طوری که تاریخ 200 ساله اخیر نشان می‌دهد آن که پورسانت و منافع واردات همیشه توانسته جلوی تولید داخلی را گرفته و آن را سرکوب کند.

وی با تأکید بر اینکه این ضعف برآیند نبود راهبرد در حمایت از صنایع داخلی است ابراز کرد: در صورت وجود این راهبرد می‌شد صنایع داخلی را از کوچک‌مقیاس گرفته تا بزرگ‌مقیاس زیر چتر حمایتی قرار داد.

وی با اشاره به اینکه موضوع انحصار یک مشکل و مسئله جهانی است و کشور ما نیز از آن مستثنی نیست، ابراز کرد: درنظر بگیرید در حوزه خودروسازی در کشور همچون امریکا طی چند دهه اخیر هیچ خودروی جدیدی توسط شرکت جدیدی قد علم نکرده زیرا خودروسازی این کشور به‌صورت انحصاری در ید چند شرکت همچون فورد و تسلا و غیره قرار دارد.

این اقتصاددان با بیان اینکه امروز بحث انحصارطلبی در فضای اقتصادی جهان درست در شرایط همسان با تنازع بقا در جنگل قرار گرفته، ابراز کرد: صنایع بزرگ مقیاس هیچ‌گاه راضی به داشتن حریف در بازار نمی‌شوند بنابراین لازم است برای ایجاد مشاغل جدید و تشکل‌های اقتصادی به‌خصوص تشکل‌های خردمقیاس حمایت دولتی در دستور کار قرار گرفته و حتی برای حفظ آن‌ها نیز این حمایت در سطح فعالیت آن‌ها ادامه‌دار باشد؛ اما متأسفانه در کشور ما همانطورکه پیشتر عنوان شد این راهبرد حمایتی وجود نداشتنه و بسیاری از واحدها و تشکل‌های اقتصادی کوچک‌مقیاس در مواجهه با صنایع بزرگ به حاشیه رانده و ورشکسته می‌شوند.

شیخی با تأکید بر اینکه این حمایت‌ها می‌تواند به طرق مختلف اتفاق بیفتد، تصریح کرد: محدودیت‌های کمی بر روی واردات برخی از کالاها و تعرفه‌ای می‌تواند به‌عنوان حمایت از تولیدات داخلی مؤثر واقع شود.

وی افزود: حمایت در حوزه بازاریابی، تأمین مالی و پولی و حمایت فنی می‌تواند در راهبرد حمایتی از واحدهای داخلی مؤثر واقع شود.

این اقتصاددان، با بیان اینکه برای حل مشکلات واحدهای تولیدکننده داخلی در هر استان می‌بایست مشکلات خاص آن‌ها توسط نمایندگان آن‌ها در مجلس شورای اسلامی در سطح ملی مطرح و پیگیری شود گفت: در حوزه بروکراسی اداری نیز باید بگویم تا چندی پیش بزرگترین مانع تولید در کشور ما به فرایند اداری در حوزه صدور مجوزها برای فعالیت‌های اقتصادی و مشاغل جدید بازمی‌گشت حال آنکه خوشبختانه در دولت سیزدهم با فراهم کردن درگاه ملی صدور مجوزها، این انحصارطلبی از دست لابی‌گران قدرت و ثروت تا 50 درصد خارج شد.

شیخی با اشاره به اینکه در گذشته در بدنه اداری نیز وجود افراد فاسد مانع شکل‌گیری تشکل‌های جدید اقتصادی می‌شد، گفت: همانطور که پیشتر عنوان شد با ایجاد این درگاه یکپارچه تا بیش از 50 درصد از دیوان‌سالاری در اداره‌ها حل شد.

وی با بیان اینکه این اتفاق بی‌نظیر را می‌توان یک انقلاب در مانع‌زدایی از پیش روی تولید دانست، عنوان کرد: این موضوع امضاهای طلایی را از رونق انداخت و به همین دلیل است که بسیاری از کانون‌های فساد اداری در برابر تکمین از این موضوع مقاومت می‌کنند.

این‌ دانش‌آموخته اقتصاد با بیان اینکه با تمامی تلاش‌های صورت‌گرفته توسط دولت مردمی و تأثیر بسزای این تلاش‌ها، در حال حاضر همچنان مسئله بدنه مریض اداری مانع پیش روی واحدهای تولیدی است تشریح کرد: در حوزه اقتصاد همچنان مرض غرب‌زدگی در افکار افراد سیاستگذار این بخش، پا برجاست.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد انحصار یا مونوپولی زمانی در بازارها و صنایع شکل می‌گیرد که یک فرد، گروه یا شرکت با زیاده‌خواهی بتواند سهم‌ بیشتری از بازار را به خودش اختصاص بدهد. این اتفاق معمولاً با کنار زدن رقبا و ایجاد مانع برای شکل گرفتن شرکت‌های جدید می‌افتد. در این صورت تمام رقبای پیشین حذف می‌شوند و امکان ورود رقبا هم سخت‌تر می‌شود که در نهایت خریدارها با گزینه‌های محدود مواجه می‌شوند درست مشابه آنچه که هلدینگ‌های بزرگ مؤثر در صنایع سلولزی بر سر شرکت الوند دنیز پارسیان آورند.

بنابراین به‌دلیل اینکه تنها راه مقابله با انحصار، حمایت دولتی است پس انتظار می‌رود دولت در قامت حامی شرکت‌های داخلی به تدوین راهبرد در این عرصه روی آورده تا از این طریق مانع از تکرار این سناریوی اسفبار برای سایر شرکت‌ها باشیم.