عضو اسبق شورای نظارت و شورای مرکزی اتحادیه جنبش عدالت‌خواه دانشجویی:

مطالبه‌گری تنها انتقاد، گلایه یا افشاگری نیست، تلاش برای حل مشکل است

انتقاد مدام ولو به‌جا، مشکل را برطرف نمی‌کند، فقط گوش مسئولین عادت می‌کند!

در دنیا چهار وضعیت مطالبه‌گری سفید، آبی، نارنجی و قرمز داریم؛ وضعیت سفید شرایط کشوری است که مردم آن در رفاه کامل هستند، اما حداقل نیم درصد همچنان مخالف یا معارض دولت و نظام حاکم هستند. در وضعیت آبی بین نیم تا یک درصد مردم معاند یا معارض نظام یا دولت هستند. در وضعیت نارنجی یک الی یک‌ونیم درصد جمعیت معاند و معارض دولت و نظام در کشورها وجود دارند که عمدتاً جنس آن امنیتی است و در وضعیت قرمز یا بحرانی، حدود دو درصد از جمعیت هر کشور مخالف یا معارض نظام حاکم هستند و زمانی که این دو درصد به کف خیابان می‌آیند، جمعیت‌های دیگر نیز وارد می‌شوند و درنتیجه تعداد آن‌ها زیاد نشان داده می‌شود.

در کشور ما تاکنون وضعیت قرمز تجربه نشده و در تمام اغتشاشاتی که از ابتدای سال 59 تاکنون وجود داشته، با مدیریت دولت و نظام و همراهی مردم، کشور وارد وضعیت قرمز و بحرانی نشده‌ است؛ بنابراین اعتراض مردمی به مسائلی که در کشور وجود دارد، مطالبه‌گری بوده که ممکن است از مسیر اصلی و صحیح خود منحرف شود و در این صورت نه صداهای منطقی شنیده می‌شود و نه اصلاحاتی که باید، صورت می‌گیرد. ضمن اینکه ممکن است سنگ‌بنای سکوت و بی‌تفاوتی برای همیشه در جامعه بنا نهاده شود؛ بنابراین نیاز است اندیشمندان و کنشگران اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دراین‌باره با تکیه بر ساحت اندیشه و قلم، روشنگری کرده و چارچوب‌ها را برای مردم به‌ویژه نسل جوان، مشخص کنند که آن‌ها نه در برخورد منفعلانه، بلکه با یک رویکرد فعال، نیازها و مطالبات خود را در چارچوب قانون با پرهیز از خشونت، مطرح کرده و به نتیجه برسانند.

چراکه همه روان‌شناسان این نکته را تأیید می‌کنند که هر زمان خشونت رخ دهد، عقل سلیم کنار می‌رود و احساسات و هیجان‌ها جایگزین آن می‌شود.

بر این اساس و با ذکر این مقدمه کوتاه، آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگوی خبرنگار گروه خبری سپهر با سیدسعید نجیبی، کارشناس سیاسی و اقتصادی، عضو اسبق شورای نظارت و شورای مرکزی اتحادیه جنبش عدالت‌خواه دانشجویی و مشاور سیاسی و اقتصادی سابق رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درخصوص مطالبه‌گری در جامعه، باید‌ها و نبایدها است:

   آقای نجیبی لطفاً به‌عنوان سؤال ابتدایی بفرمایید مطالبه‌گری یعنی چه و دارای چه مؤلفه‌هایی است؟

برخلاف آنچه در جامعه امروز شاهد هستیم، مطالبه‌گری تنها به معنای طرح مسئله، انتقاد، گلایه و یا حتی افشاگری نیست؛ بلکه یک مطالبه‌گر با بررسی دقیق موضوع و شناخت همه ابعاد آن، نسبت به روشنگری اقدام کرده و سعی می‌کند از طریق پیگیری‌های مستمر آن مسئله را به سمت رفع شدن ببرد. انتقادات مداوم ولو اینکه به‌جا باشند، مشکلات را برطرف نمی‌کنند؛ حاصل انتقادات مدام، جز اینکه گوش مسئولین به شنیدن انتقاد عادت می‌کند و مردم احساس ناامیدی و سرخوردگی می‌کنند، چیز دیگری نیست؛ بنابراین باید بگویم مؤلفه‌های مطالبه‌گری صحیح، علم کافی، مطالعه فراوان، تفکر دقیق پیرامون موضوعات و زمان‌شناسی است.

   این مطالبه‌گری صحیح در جامعه چه ثمراتی دارد و چه فرصت‌هایی را در بخش نظری و عملی فراهم می‌کند؟

مطالبه‌گری اصولی می‌تواند تغییرات مثبتی در جامعه ایجاد کند؛ برای اصلاح جامعه، مردم و مسئولین هردو باید پذیرای رفع مشکلات و بهبود شرایط باشند. مردم باید بیاموزند که با هدف اصلاح امور به طرح مسئله بپردازند، مسئولین نیز باید پاسخگوی مطالبه‌گری اصولی مردم باشند. از طریق مطالبه‌گری است که می‌توان مسئولین کشور را از مشکلات آگاه کرد و آن‌ها را در مسیر درست قرار داد. از این طریق است که می‌توان در مورد مسائل اساسی کشور اظهار نظر و نگاه‌های مختلف را نمایان کرد. بنابراین درصورتی که مطالبه‌گری به‌صورت صحیح و مستمر انجام شود، می‌توان به نتیجه‌بخش بودن آن و اصلاح امور و مسائل کشور در هر سطح و بخشی، امیدوار بود.

   مسئولان چقدر به این مقوله اعتقاد دارند و خود را در مقام پاسخگویی مسئول می‌دانند؟

کمتر مدیری پیدا می‌شود که از بحث مطالبه‌گری استقبال کند، اما مطالبه‌گری صحیح آحاد جامعه از نکاتی است که رهبر معظم انقلاب هم بر آن تأکید می‌کند؛ بنابراین نباید منتظر موافقت مسئولین با مطالبه‌گری بود، بلکه باید با رعایت اصول مطالبه‌گری، مسئولین را وادار کرد که مطالبات را شنیده و امور را در جهت صحیح خود مدیریت کنند.

  چه زمانی می‌توان گفت مطالبه از مسیر اصلی خود خارج شده و این دور شدن از مسیر چه تبعاتی خواهد داشت؟

زمانی مطالبه‌گری از مسیر صحیح خود خارج می‌شود که آن را مستمسک ایجاد آشوب و ناآرامی قرار بدهند. از طرفی مطالبه‌گری باید به‌گونه‌ای انجام شود که از ناامیدی نیز جلوگیری کند؛ پس مطالبه‌گری که باعث این موارد شود، به‌نوعی از مسیر خود خارج شده و باعث به‌وجود آمدن مشکلات نیز خواهد شد. در مطالبه‌گری اگر با نگاه منفی و ناامیدی به امور نگاه شود، مطالبه‌گر از مسیر درست خود خارج خواهد شد، بنابراین باید حس امید در مطالبه‌گری وجود داشته باشد؛ ما به این مقوله در شرایط فعلی بسیار نیازمندیم.

  به‌عنوان سؤال پایانی بفرمایید چگونه می‌توان حساسیت نسبت به مسائل و رودیدادها را به نسل جدید انتقال داد؟

زمانی می‌توان حساسیت به مسائل جامعه را در نسل جدید ایجاد کرد که به آن‌ها هویت بدهیم و به این وسیله القا کنیم که نظراتشان برای مسئولینی که کشور را اداره می‌کنند، مهم است و به عبارت دیگر حرف‌های آن‌ها شنیده می‌شود؛ وقتی نسل جدید این رفتار را ببیند، طبیعتاً خود را نیز در برابر جامعه مسئول می‌داند و این‌گونه درخصوص مسائل مهم کشور انگیزه دارد که نقش‌آفرینی کند. باید در بین نسل جدید حضور داشت و حرف‌های آن‌ها را شنید و در امور مربوط به اداره کشور، دخیلشان کرد؛ بهترین راهکار درحال حاضر، هم‌صحبتی با این نسل و هویت دادن به آن‌ها است.