انرژی ارزان عامل تنبلی صنایع در مسیر سبز شدن

بشر طی چند قرن اخیر در راستای دست‌اندازی بیشتر به محیط ‌زیست برای رسیدن به اهداف اقتصادی و رفاهی، در حال تخریب محیط زندگی خود و دیگر موجودهای زنده است. به دیگر سخن تغییر سبک زندگی باعث شده ادامه حیات او بدون وابستگی به صنایع مخرب محیط زیست در عمل ممکن نباشد.

در این بین استاندارد صنعت سبز مجموعه‌ای از بایدها و نبایدها را شامل می‌شود که به صنایع کمک می‌کنند با محیط زیست موجودات زنده ‌دوست باشند زیرا امروزه تعطیل کردن هیچ کارخانه‌ای عملی نیست؛ در عین حال زندگی و حیات با این روند فعالیت کارخانه‌ها هم به‌زودی غیرممکن خواهد بود.

حال آنکه صنایع سبز به صنایعی گفته می‌شود که در تولیدات خود روش‌های سازگار با محیط زیست را به‌کار می‌گیرند یا محصولات سازگار با محیط زیست تولید می‌کنند.

قابل تأمل‌تر اینکه طی یک سده گذشته مشکلات آلودگی هوا، گرمایش زمین، تغییرات اقلیم و خشک‌سالی تقاضا برای صنعت سبز را افزیش داد بر این اساس استفاده از انرژی برای انسان‌ها اجتناب‌ناپذیر است اما باید به سمتی حرکت کرد که به حفظ محیط زیست کمک شود.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با کارشناس ‌ارشد انرژی و نفت گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمدصادق مهرجو با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های توسعه پایدار در هر نظام پیشرفته، توجه به محیط زیست به‌عنوان یک میراث هم پیشینی و هم پسینی است، گفت: محیط‌زیست یک ثروت بین‌نسلی به‌شمار می‌رود که ما در آن زیست کرده و فرزندان ما نیز می‌خواهند در بستر آن زیست داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه بر کسی پوشیده نیست که موضوع انرژی و نقش و جایگاه آن برای توسعه و رشد هرکشور چقدر اهمیت دارد، اظهار کرد: در این بین اینکه چطور، چگونه و با چه روش‌هایی ما به این انرژی مورد نیاز برای رشد و توسعه دست پیدا کنیم، خود محل بحث و مناقشه است.

این کارشناس انرژی اظهار کرد: به قول آیزن‌هاور رئیس‌جمهور اسبق آمریکا، به لحاظ موقعیت ژئواستراتژیکی، ژئوپلتیکی و در عین حال جغرافیای سیاسی می‌توان گفت کشور ما بر سر چهارراه جهان قرار دارد، درواقع کشور ما در مرکز بیضی تولید و مصرف برق در جهان است.

مهرجو ادامه داد: با این تفاسیر از اواخر دهه 80 میلادی برق به‌عنوان یک انرژی سبز، پاک و پایدار که آلایندگی ندارد از سوی کشورهای پیشرفته ازجمله کشورهای اروپایی و اخیراً کشورهایی که دارای انواع انرژی‌‌های فسیلی هستند هم مورد توجه قرار گرفته ابراز کرد: به طوری که کشوری همچون عربستان طبق برنامه‌ریزی که انجام داده قرار است تا سال 2050 به زیروکربن (کربن صفر) برسد یعنی دیگر هیچ آلایندگی زیست‌محیطی ناشی از سوزاندن انرژی‌های فسیلی در این کشور وجود نداشته باشد.

وی عنوان کرد: کشور ما نیز باید به این سمت و سو حرکت کند، مسلماً ما در ابتدای راه قرار داریم بنابراین پیش از هرکاری ابتدا باید به انرژی‌های مصرفی در کشور تنوع ببخشیم.

این کارشناس ارشد انرژی با اشاره به اینکه به نظر بنده قرن 21 قرن استفاده از انرژی برق و باطری‌های لیتویومی برای به حرکت درآوردن خودروهایی برقی باشد، ابراز کرد: لازم است در این زمینه به‌شدت کار کنیم زیرا کشور ما به‌لحاظ اقلیمی داری 300 روز آفتابی است.

مهرجو، خاطرنشان کرد: علاوه بر این در نقاط مختلف کشور ما از مزیت انرژی بادی برخوردار هستیم از طرفی در بین دو دریای خلیج فارس و عمان در جنوب و دریای خزر در شمال قرار گرفته‌ایم به طوری که بیش از هزاران کیلومتر مرز آبی داریم بنابراین می‌توانیم از این نعمت خدادادی استفاده کنیم.

وی با تأکید بر اینکه گرچه امکان استفاده از انواع انرژی‌ها در کشور ما فراهم است اما برق تمایز خاصی با سایر انرژی‌ها دارد زیرا بسیار پارک بوده و به‌راحتی قابل دسترسی و انتقال و حتی با در نظر گرفتن تحریم‌ها، قابل صادر شدن است بنابراین می‌تواند ارزش‌آوری بالایی برای کشور به همراه داشته باشد.

این کارشناس انرژی در توضیح مطلب فوق عنوان کرد: ما در کنارکشورهای پرجمیعتی همچون عراق، ترکیه، افغانستان و غیره قرار گرفته‌ایم که نیاز به برق و انرژی داشته و در تأمین آن با مشکل مواجه‌اند بنابراین لازم است تولید انرژی‌های تجدیدپذیر را گسترش دهیم.

مهرجو با اشاره به اینکه ما امکان استفاده از انرژی باد و به‌کارگیری سلول‌های خورشیدی در مسیر استفاده نور خورشید را داریم، تشریح‌کرد: حتی می‌توانیم از انرژی‌های زمین‌گرمایی نیز بهره ببریم چراکه ما از اقلیم‌هایی همچون کوهستان سبلان برخوردار هستیم‌ که از طریق این نعمت خدادادی می‌توان انواع انرژی را استحصال‌ کرد.

وی با بیان اینکه ما حتی می‌توانیم از امواج دریا برای تولید انرژی برق استفاده کنیم، اذعان کرد: در دریای شمال سال‌ها است که این کار انجام می‌شود.

این کارشناس ارشد انرژی با تأکید بر اینکه در این روش در دریا توربین‌های بادی نصب کرده‌اند و از بادهای قطبی که بر روی دریا وزیده می‌شود استفاده می‌کنند افزود: علاوه بر این ما در منطقه سیستان بالغ بر 120 روز باد داریم؛ بنابراین می‌توانیم با گسترش نیروگاه بادی انرژی پاک تولید و از مصرف سوخت‌های فسیلی جلوگیری کنیم.

مهرجو با تأکید بر اینکه بنده اعتقاد دارم در نیمه جنوبی کشور و استان‌های گرم و خشک که در حال حاضر برای گرمایش فصل زمستان از گاز استفاده می‌کنند می‌توان از انرژی برق از طریق نیروگاه‌های پراکنده بادی و خورشیدی، به‌دلیل اینکه برخی از این مناطق بافت جمعیتی پراکنده و صعب‌العبور دارند، بهره برد، افزود: استفاده از این انرژی مزیت‌های بی‌شمار دارد نخست اینکه زحمت و مشکلات خطر انتقال گاز را نداشته و بسیار پاک بوده و نهایتاً اینکه به‌راحتی از مدار تولید و توزیع خارج نمی‌شود و هزینه انتقال و توزیعی نیز به‌دنبال ندارند.

وی با بیان اینکه از این طریق علاوه بر دستیابی به توسعه در مناطق کم‌برخوردار می‌توان بار مصرف را در شبکه سراسری کمتر کرد، گفت: علاوه بر این امکان صادرات انرژی نیز در این گونه مناطق فراهم می‌شود.

این کارشناس ارشد انرژی با بیان اینکه اگر امروز در مصرف انرژی‌های فسیلی همچون گاز صرفه‌جویی داشته باشیم می‌توان این انرژی را به برق تبدیل کرده و راندمان نیروگاه‌ها را بالاتر برد، تشریح کرد: در حال حاضر با کشور ارمنستان قرارداد تهاتر گاز با برق بسته‌ایم که البته بسیار محدود است.

مهرجو ادامه داد: در واقع از این طریق به جای اینکه انتروپی را در محیط زیست بالا برده و گازهای گلخانه‌ای را در جو بیشتر کرده یا اینکه در نیروگاه‌ها گازوئیل و ازت استفاده کنیم، می‌توان از محل صرفه‌جویی مصرف گاز با جایگزین کردن نیروگاه‌های برقی و بادی این گاز را در نیروگاه مورد استفاده قرار دهیم.

وی با اشاره به اینکه از این طرق ضمن بالا بردن راندمان تولید در نیروگاه‌ها امکان تولید برق بیشتر فراهم می‌شود افزود: در این بین نقش صادراتی ما در برق نیز چنانکه عنوان شد در سطح بین‌الملل افزایش خواهد یافت.

این کارشناس ارشد انرژی با بیان اینکه کشوری همچون عربستان سعودی طی چند سال اخیر قرارداد احداث نیروگاه خورشیدی 200 گیگا وات (200 هزار مگا وات) را با کشورهایی همچون ژاپن و آلمان بسته اذعان کرد: در حالی که کل ظرفیت تولیدی برق ایران در تابستان سال جاری که مسئولان مدعی رکوردشکنی در این زمینه بودند به 73 هزار مگا وات رسید یعنی در حال حاضر علیرغم داشتن یک کشور پهناور با جمعیتی بالغ بر 90 میلیون نفر، ظرفیت تولید برق ما زیر 80 هزارمگاوات است حال آنکه در آینده یقیناً این افزایش جمعیت همچنان ادامه خواهد داشت و نیازمند انرژی پاک و پایدار است.

مهرجو با اشاره به اینکه در حال حاضر عربستان در این زمینه برنامه‌ریزی لازم را از طریق تولید برق تجدیدپذیر با استقرار نیروگاه‌های خورشیدی در بیابان‌ها داشته تا نقش قوی‌تری در منطقه بازی کرده و کشور‌هایی همچون عراق را در آینده به خود وابسته می‌کند، گفت: این در حالی است که کل برق تجدیدپذیر تولید کشور ما از طریق انواع نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی زیر یک درصد است.

وی ادامه داد: برای مدیریت پیک مصرف در تابستان و در پی آن جلوگیری از قطعی برق در صنایع و در عین حال نگهداشت ارزش اقتصادی واحدهای تجاری و شهرک‌های بزرگ صنعتی، ما نیازمند تولید برق تجدیدپذیر هستیم.

این کارشناس ارشد انرژی با بیان اینکه لزوم حرکت به این سمت و سو اجتناب‌ناپذیر است، افزود: به اعتقاد بنده بنا به ظرفیت موجود حتی روی تولید انرژی برق بیشتر از انرژی هسته‌ای باید در کشور کار کرد چراکه آلایندگی که انرژی هسته‌ای بر محیط زیست دارد را برق به‌عنوان یک انرژی پاک به‌دنبال ندارد.

مهرجو با اشاره به اینکه برای سوق دادن صنایع به استفاده از انرژی‌های سبز، اخیراً دولت طرحی را با عنوان جداسازی برق صنایع از برق خانگی مطرح کرده گفت: برای ترغیب صنایع به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر ابتدا باید پیش‌زمینه و زیرساخت‌های آن فراهم شود.

وی افزود: تا زمانی که تعرفه‌گذاری‌ها به‌صورت کاملاً دستوری است و یارانه پنهان بسیار بالایی روی برق در شبکه سراسری ارائه می‌شود؛ به طوری که می‌توان گفت با قیمت برقی که حتی در اختیار صنایع قرار می‌دهیم یک‌سوم قیمت تمام‌شده است و ارائه گاز رایگانی (هر متر مربع 12 ریال) که ما در اختیار نیروگاه‌های گازی قرار می‌دهیم (85 درصد نیروگاه‌های کشور گازی است)، یقیناً امکان ترغیب صنایع به سمت استفاده از انرژی‌ها تجدیدپذیر وجود ندارد چراکه سود آن‌ها در استفاده از انرژی‌های یارانه‌دار است در حالی که ارزش صادراتی هر متر مکعب گاز بالغ بر 25 تا 30 سِنت است.

وی ادامه داد: از طرفی قیمت تمام‌شده هرکیلو وات برق در کشور 400 تومان است اما ما آن را به مبلغ 140 تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهیم.

این کارشناس انرژی با تأکید بر اینکه برای رسیدن به اهداف تعریف‌شده برای رسیدن به تولید و استفاده از انرژی‌های پاک در صنایع و دیگر مصارف همچون حمل‌و‌نقل نیازمند برنامه‌ریزی با هدف‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت از طریق تغییر در قیمت حامل‌های انرژی واگذارشده به صنایع هستیم که باید به‌تدریج به واحدهای صنعتی نیز این فرایند اطلاع‌رسانی شده تا در بازه زمانی مشخص به اهداف برسیم؛ چراکه تغییر به یک باره بسان شمشیر دولبه خواهد بودکه منجر به افزایش تورم در جامعه و افزایش نارضایتی خواهد شد.