نخبه‌گماری؛ نسخه مؤثر بنیاد نخبگان برای جلوگیری از مهاجرت

نقش نخبگان هر جامعه در افتخار و استقلال آن کشور نقشی بارز است، به طوری که یک نخبه می‌تواند به‌تنهایی گروهی را به‌دنبال خویش بکشاند و اگر فردی خواستار موفقیت محیط اطرافش باشد، آن جمع را در راه توسعه راهنمایی و اگر عکس آن باشد، می‌تواند با جریان‌سازی و پیش‌داوری با جاذبه گرچه محدود‌ خود،‌ آن‌ها را برای به انزوا کشیدن راهنمایی کند. پس نقش نخبگان چه در حالت مثبت و چه غیر از آن مهم و قابل توجه است و نباید آن را نادیده گرفت.در این بین گرچه نخبه باید با احساس مسئولیت به کشور و ملت خود، در عرصه کاری تلاش و فداکاری کند چراکه بدون علاقه به سرنوشت این دو، فرد نمی‌تواند در جامعه خود تأثیری واقعی و راهگشا داشته باشد.

به طوری که می‌توان خروجی‌های نخبگان را معلول مسئولیت‌پذیری، علاقه و دلبستگی به توسعه کشور دانست، از طرفی نخبه کسی است که از فرصت‌های به‌دست آمده نهایت بهره و توان مفید را ببرد.

به طور مثال یک نفر می‌تواند از لحاظ تحصیلی در سطوح متوسط باشد ولی از استعدادهای ذاتی خود در مسائل دیگر به بهترین نحو ممکن استفاده کند که این فرد هم نخبه است بنابراین مباحث علمی و پژوهشی صرفاً یکی از ملاک‌های نخبگی است.

اما در این بین آنچه حائز اهمیت است موضوع احترام و کرامت‌بخشی است که یقیناً در پاسداشت این جایگاه مؤثر واقع می‌شود زیرا طی این سال‌ها اسم نخبه و نخبه‌پروری در ذهن برخی‌ها یادآور موضوعی به‌نام فرار مغزها می‌شود که شاید ما هنوز از ماحصل و تبعات خروجشان از کشور بی‌اطلاع باشیم و ندانیم که این موضوع ما را در آینده با چه چالش‌هایی مواجه می‌کند و چرا کشورهای توسعه‌یافته تلاشی راهبردی و برنامه‌ریزی‌شده برای پذیرش یا مهاجرپذیری نخبگان می‌کنند!

بر این اساس با توجه به تأثیرگذاری جامعه نخبگانی در پویایی کشور و حرکت رو به جلوی آن برآن شدیم تا با رئیس بنیاد نخبگان استان همدان گفت‌و‌گویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

موسی اعظمی با بیان اینکه بنیاد نخبگان یک نهاد فرادستگاهی است که با تمام نهادها و دستگاه‌های اجرایی دیگر ارتباط دارد، گفت: نظر به تأکید مقام معظم رهبری در استفاده صحیح و مناسب از ظرفیت‌های علمی نخبگان جوان در راستای توسعه کشور و لزوم حرکت انقلابی در مسیر رفع موانع و مشکلات تولید دانش و جنبش نرم‌افزاری در جلسه دیدار برخی از نخبگان علمی کشور با ایشان در مهرماه 1383، بنیاد ملی نخبگان کشور با اساسنامه‌ای تشکیل و د رهمین راستا دفتر بنیاد نخبگان استان همدان در خردادماه 1391 افتتاح شد و فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

وی با تأکید بر اینکه مأموریت اصلی بنیاد نخبگان نخبه‌گزینی شامل شناسایی نخبگان جوان، نخبه‌پروری، نخبه‌گماری، تکریم و تجلیل و الگوسازی از نخبگان و استفاده از ظرفیت فکری و علمی آن‌ها به‌عنوان اتاق فکر در هیئت‌های اندیشه‌ورز، کارگروه‌ها و به‌عنوان مشاور با همکاری دستگاه‌های اجرایی است افزود: خوشبختانه طی سال‌های اخیر تعدادی از جامعه نخبگانی استان در این بخش‌ها مشغول به کار شده‌اند.

وی با بیان اینکه در ابتدا مأموریت‌های اولیه این بنیاد روی دو محور نخبه‌گزینی و نخبه‌پروری بود ابراز کرد: نخبه‌گزینی شامل شناسایی افراد مستعد است که فرایند شناسایی آن‌ها از سطح دبیرستان تا دانشگاه‌‌ها و حتی بعد از این مقطع را شامل می‌شود.

رئیس بنیاد نخبگان استان همدان ادامه داد: نخبه‌پروری نیز به معنای داشتن و ارائه برنامه‌ در راستای حمایت و توانمندسازی این جوانان مستعد در طول مدت فعالیتشان است که طی این سال‌ها همواره در دستور کار بنیاد بوده است.

اعظمی با بیان اینکه با گذشت زمان مأموریت‌های جدیدی به برنامه‌ها و سیاستگذاری‌های اولیه بنیاد افزوده شد خاطرنشان کرد: نخبه‌گماری، تکریم، تجلیل و الگوسازی از نخبگان و استفاده از ظرفیت فکری و علمی آن‌ها به‌عنوان اتاق فکر در هیئت‌های اندیشه‌ورز، کارگروه‌ها و به‌عنوان مشاور با همکاری دستگاه‌های اجرایی ازجمله مأموریت‌ها است.

وی در واکنش به اینکه طی سال‌های اخیر یکی از موضوعات مرتبط با جامعه نخبگانی که در سطح ملی و استانی مطرح شده، مهاجرت است، رویکرد و برنامه حمایتی بنیاد در جلوگیری از این اتفاق چیست؟ ابراز کرد: نخست اینکه استفاده از واژه نخبه برای عضویت در بنیاد نخبگان مطرح نیست بدان معنا که تنها کسی که دارای کارت عضویت در بنیاد باشد را نمی‌توان جامعه نخبگانی قلمداد کرد بلکه اعضا، افراد مستعد شناسایی‌شده‌ای هستند که در مسیر تعالی خود از حمایت بنیاد برخوردار می‌شوند.

این مسئول با تأکید بر اینکه مهاجرت‌‌های برون‌منطقه‌ای و بین‌المللی در تمامی جوامع امری طبیعی است و در برخی از کشورها که حتی تصور آن را نداریم هم این اتفاق می‌افتد ابراز کرد: این امر برخاسته از آن است که امروزه ارتباط مجازی و فیزیکی تسهیل شده و افراد با مهاجرت به کشورهای مختلف می‌توانند با یکدیگر همکاری کنند.

اعظمی ادامه داد: اما اینکه مهاجرت را تنها مختص جامعه نخبگانی بدانیم غلط است؛ ما در همه طبقات داریم افرادی را که از یکسری مهارت برخوردار بوده و می‌خواهند به جایی مهاجرت کنند که بتوانند از این مهارت بهتر بهره ببند.

وی ادامه داد: آنچه برای ما حائز اهمیت است اینکه ما افراد مستعد را به‌عنوان یک سرمایه انسانی مهم و یک ثروت عظمیم تلقی می‌کنیم؛ بنابراین باید این افراد در مسیر توسعه کشور به‌کار گرفته شوند و از‌مهاجرت آن‌ها جلوگیری کنیم.

وی با تأکید بر اینکه بنیاد ملی نخبگان برای حفظ این ظرفیت همانطور که پیشتر عنوان شد در قالب نخبه‌گماری، تکریم و الگوسازی اقداماتی در دستور کار دارد افزود: در قالب نخبه‌گماری سال گذشته در سطح ملی برای هزار نفر از افراد مستعد، ردیف استخدامی در نظر گرفتند، بر این اساس با هدف جذب و استخدام دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان نخبه در دستگاه‌های اجرایی، دو فراخوان ملی منتشر شد و تعداد زیادی از افراد دارای شرایط ثبت‌نام کرده و بعد از بررسی پرونده‌ها در دستگاه‌های اجرایی، مشغول به‌کار شدند.

وی با بیان اینکه در مراکز دانشگاهی نیز به‌عنوان طرح «شهید شهریاری» تعدادی از افراد نخبه که سرآمد بوده و از شاخص‌های خاصی برخوردار هستند توسط بنیاد ملی نخبگان شناسایی شده و مستقیماً توسط وزارت علوم به‌عنوان عضو هیئت علمی به‌کار گرفته شدند اظهار کرد: همه این اقدامات در راستای استفاده از ظرفیت جامعه نخبگانی است تا بتوانیم زمینه تحقیق و اشتغال آن‌ها را فراهم کرده تا از رفتن آن‌ها به خارج از کشور جلوگیری کنیم.

رئیس بنیاد ملی نخبگان در استان همدان افزود: علاوه بر این با حمایت خوب مسئولان و مدیران استانی برنامه حمایت از فارغ‌التحصیلان نخبه به‌خوبی در حال انجام است و سال گذشته با انتشار فراخوان‌های ملی 200 نفر داوطلب در این طرح شرکت کردند که از این تعداد، پرونده 10 نفر انتخابی تکمیل شده و برای 10 نفر بعدی نیز در حال تکمیل است.

اعظمی با تأکید بر اینکه به مدد دولت سیزدهم در سال‌جاری پنج هزار نفر دانش‌آموخته نخبه و مستعد در سراسر کشور با انتشار فراخوان شناسایی و پس از شرکت در کارگاه‌های توانمندسازی در دستگاه‌های اجرایی استخدام خواهند شد اذعان کرد: بر اساس نیازسنجی از شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع عنوان‌های شغلی متفاوتی برای این دانش‌آموختگان در نظر گرفته شده است.

وی با تأکید بر اینکه برنامه دوم در راستای حفظ و استفاده از ظرفیت نخبگان برای دانشجویان نو ورود به دانشگاه‌هاست که امسال برای نخستین‌بار در سراسر کشور با نام بورسیه تحصیلی- شغلی یا بورسیه صنعتی انجام می‌شود افزود: بر اساس شیوه‌نامه این طرح که از طریق وبگاه بنیاد ملی نخبگان قابل دسترسی است، متقاضیان کدرشته ‌محل‌های بورسیه صنعتی باید رتبه کشوری برتر در آزمون کنکور داشته تا با انتخاب کدرشته مربوطه و ضمن تحصیل در دانشگاه و توانمندسازی، از حمایت‌های اقتصادی و اشتغال در واحد صنعتی نیز بهره‌مند شوند.

وی با بیان اینکه داوطلبان کنکور سراسری بعد از انتخاب کدرشته‌های تعریف‌شده پس از پذیرش از طریق مصاحبه به واحدهای اقتصادی استان، شرکت‌های دانش‌بنیان، کارخانه‌ها، صنایع و واحدهای تولیدی که اعلام آمادگی کرده بودند، معرفی و جذب خواهند شد، اضافه کرد: در طول چهار سال مقطع کارشناسی این افراد در حین تحصیل باید هر هفته یک روز در شرکت یا کارخانه حضور پیدا کرده و ارتباط داشته باشند و در نهایت مورد حمایت‌های مالی، معنوی و فرهنگی بنیاد نخبگان قرار می‌گیرند.

رئیس بنیاد نخبگان استان همدان با تأکید بر اینکه بعد از اتمام تحصیل دانشجویان این دستگاه‌ها یا شرکت‌های تولیدی موظف به استخدام و پرداخت حق بیمه برای آن‌ها هستند، مطرح کرد: داوطلبانی که قصد انتخاب رشته دارند، می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و در دفترچه انتخاب رشته کدرشته‌های مربوط به دانشگاه‌های استان را انتخاب کنند.

اعظمی با بیان اینکه طرح بورسیه صنعتی امیدآفرینی، ارتباط با صنعت و جامعه، افزایش مهارت و حمایت مادی و معنوی از نخبگان را به‌دنبال دارد، ادامه داد: شناسایی، هدایت، توانمندسازی، جذب و نگهداشت سرمایه انسانی مستعد برتر و نخبه در واحدهای اقتصادی کشور، آموزش­ مهارت‌‏های لازم و مرتبط با نیازهای واحدهای اقتصادی به استعدادهای برتر، ارتقای توانمندی‌‌های عملی و فنی استعدادهای برتر از طریق ارتباط مستمر آن‌ها با واحدهای اقتصادی و استفاده از ظرفیت‏‌های اجتماع نخبگانی برای ارتقای فعالیت‌‌های واحدهای اقتصادی از اهداف این طرح هستند.

وی با اشاره به مهاجرت معکوس جامعه نخبگانی به کشور، گفت: با حمایت‌هایی که صورت گرفته در سطح ملی یکی دیگر از اقداماتی که انجام داده‌ایم اینکه تعدادی از نخبگان ایرانی مقیم خارج از کشور را شناسایی کرده و آن‌ها اطلاعات اولیه و لازم خود را در سامانه تعریف‌شده‌ای بارگذاری کرده‌اند، از این تعداد حدود دو هزار و500 نفر را به کشور بازگرداندیم و امکاناتی را جهت فعالیت و کار در اختیارشان قرار دادیم.

رئیس بنیاد نخبگان استان همدان عنوان کرد: سومین برنامه بنیاد نخبگان برای دانشجویان در حین تحصیل بوده که از بین افراد معدل بالا و مستعد شناسایی شده و در واحدهای اقتصادی که از قبل برای استخدام نخبگان اعلام آمادگی کرده بودند، بورسیه می‌شوند.