راهکار بخشش گناهان در بیان امام هادی (ع)

زیارت جامعه کبیره از زیارتنامه‌های منسوب به امام هادی علیه‌السلام و از معتبرترین روایت‌ها نزد شیعه است. مضمون این زیارتنامه حاوی جایگاه و مقام امامت و نیز گویای شأن اهل بیت علیهم السلام و همچنین بیانگر وظایف شیعیان در قبال آن انوار مقدس است و در پاسخ به درخواست یکی از شیعیان برای بیان زیارتنامه مشترک بین تمام ائمه علیهم السلام صادر شد. مضامین این حدیث به قدری عمیق است که اگر از سوی غیر از امام معصوم صادر می‌شد، چه بسا نسبت غلوّ به او می‌دادند. به طور قطع حکمت خداوند ایجاب کرد این زیارتنامه صادر شود تا پاسخی هم به آن عده از اندیشمندانی باشد که بخشی از احادیث در باب فضائل عترت را به اسم غلوّ کنار گذاشتند.

***در بخشی از این زیارتنامه می‌خوانیم:

«یَا وَلِیَّ اللّٰهِ إِنَّ بَیْنِی وَ بَیْنَ اللّٰهِ عَزَّوَجَلَّ ذُنُوباً لَا یَأْتِی عَلَیْها إِلّا رِضاکُمْ، فَبِحَقِّ مَنِ ائْتَمَنَکُمْ عَلَىٰ سِرِّهِ، وَاسْتَرْعاکُمْ أَمْرَ خَلْقِهِ، وَقَرَنَ طاعَتَکُمْ بِطاعَتِهِ لَمَّا اسْتَوْهَبْتُمْ ذُنُوبِی، وَکُنْتُمْ شُفَعائِی، فَإِنِّی لَکُمْ مُطِیعٌ»

ای ولیّ خدا به درستی که بین من و خدای عزّوجل گناهانی است که آن‌ها را جز رضایت شما پاک نمی‌کند، پس به حقّ خدایی که شما را امین بر راز خود قرار داد و زیر نظر گرفتن زندگی بندگانش را از شما خواست و طاعت خود را به طاعت شما پیوند داد، هرآینه بخشش گناهانم را از خدا بخواهید و شفیعان من شوید که من فرمانبردار شمایم.

این فراز از زیارتنامه راهکار و میانبری برای آن عده از مؤمنانی است که به دنبال پاک شدن تمام گناهانشان هستند؛ یعنی نزد خداوند متعال رضایت عترت جایگاه والایی دارد، همچنان که در روایتی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله خطاب به حضرت زهرا سلام الله علیها می‌خوانیم «یا فاطمةُ إنّ اللهَ یَغضِبُ لِغَضَبِکِ و یَرضى لِرضاکِ»؛ یعنی ای فاطمه، خداوند با غضب تو غضبناک می‌شود و با رضایت تو راضی می‌شود. به این واسطه این قاعده را درباره سایر فرزندان آن بزرگوار نیز جریان داد. از این جهت است که از ایشان درخواست می‌کنیم که شفیع ما نزد خداوند شوند تا گناهانمان مورد بخشش قرار گیرد؛ اما در انتها یک شرطی را بیان خود و ایشان قرار می‌دهیم و آن، اطاعت از اوامر ایشان است.

و در فراز بعد ادامه می‌دهد «مَنْ أَطاعَکُمْ فَقدْ أَطاعَ اللّٰهَ، وَمَنْ عَصَاکُمْ فَقَدْ عَصَى اللّٰهَ، وَمَنْ أَحَبَّکُمْ فَقَدْ أَحَبَّ اللّٰهَ، وَمَنْ أَبْغَضَکُمْ فَقَدْ أَبْغَضَ اللّٰهَ»؛ کسی که شما را اطاعت کرد، خدا را اطاعت کرده و هر که از شما نافرمانی کند، خدا را نافرمانی کرده است و هرکه شما را دوست داشت، خدا را دوست داشته و هر که شما را دشمن داشت، خدا را دشمن داشته است.

این فراز از زیارتنامه ذیل آیه80 سوره نساء قرار می‌گیرد، آنجا که خداوند فرمود «مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَنْ تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظًا؛ هر که از پیامبر اطاعت کند، در حقیقت از خدا اطاعت و هر که روی برتابد [حسابش با ماست.] ما تو را بر آنان نگهبان نفرستادیم.» این امر درباره خلفای رسول الله صلی الله علیه و آله نیز جریان یافت، از این جهت در آیه59 همین سوره می‌خوانیم «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأَمْرِ مِنْکمْ...؛‌ یعنی ای اهل ایمان، از خدا اطاعت کنید و [نیز] از پیامبر و صاحبان امر خودتان [که امامان از اهل بیت اند و چون پیامبر دارای مقام عصمتند] اطاعت کنید.»