کاربرد وسیع نانوکاتالیست‌های ایرانی؛ از تولید بنزین تا اوره و آمونیاک

در حال حاضر نام بیش از 80 نانوکاتالیست در لیست محصولات دارای گواهی‌نانومقیاس مشاهده می‌شود که بسیاری از آنها در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی و برخی نیز در صنعت خودرو استفاده می‌شود. در اینجا برخی محصولات صنعتی که با نانوکاتالیست‌های ایرانی تولید می‌شوند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.اکسیر نوین فرآیند آسیا: واحدهای تولید اتیلن گلیکول نیاز به اتیلن اکسید دارند که کاتالیست مورد نیاز برای سنتز اتیلن اکسید توسط شرکت دانش‌بنیان اکسیر نوین فرآیند آسیا تولید می‌شود. کاتالیست تبدیل استیلن به اتیلن (مورد استفاده در پتروشیمی‌های گچساران، مروارید و امیرکبیر) و کاتالیست ایزومریزاسیون زایلن‌ها (مورد استفاده در پتروشیمی بوعلی‌سینا) و اتیل بنزن به پارازایلین نیز از جمله محصولات این شرکت است. یکی از مسائلی که در تولید مازوت وجود دارد، میزان گوگرد بالای آن است که با استفاده از نانوکاتالیست‌های شرکت اکسیر نوین فرآیند آسیا تولید مازوت کم‌سولفور نیز امکان‌پذیر شده است.

در واقع از جمله مهم‌ترین فرآیندهای پالایشگاه‌ها در راستای ارتقا و بهبود ترکیب محصولات پالایشی فرآیندهای تصفیه برش‌های سنگین در محدوده مازوت است که با نانوکاتالیست‌های شرکت اکسیر نوین فرآیند آسیا کاهش میزان سولفور در این فرآورده‌ها انجام می‌شود. این شرکت کاتالیست‌های نانوساختار برای آروماتیک‌سازی دارد که از آن به منظور تولید مواد شیمیایی در مقیاس صنعتی استفاده می‌شود. در بخش رفورمینگ بنزین و دهیدروژناسیون پارافین نیز این شرکت نانوکاتالیست‌هایی را تولید و به بازار عرضه کرده است.

شرکت گسترش فناوری خوارزمی: این شرکت نانوکاتالیست‌های سولفورزدایی، کاتالیست‌های ریفورمینگ گاز طبیعی و پایه کاتالیست ریفورمینگ گاز طبیعی را در سبد محصولات خود دارد. از دیگر محصولات این شرکت می‌توان به کاتالیست خاک رس فعال جهت حذف ترکیبات غیراشباع الفینی از جریان ترکیبات آروماتیک، کاتالیست نانوساختار ریفرمینگ اولیه بخار آب گاز طبیعی، کاتالیست نانوساختار نیمه‌فعال ریفرمینگ گاز طبیعی، کاتالیست نانوساختار فرایند تولید متان (Methanation Catalyst)، کاتالیست نانوساختار هیدرودی سولفوریزاسیون (HDS)، کاتالیست نانوساختار ریفرمینگ فعال گاز طبیعی، کاتالیست نانوساختار انتقال آب-گاز دما بالا، کاتالیست سولفورزدایی از جریان گاز طبیعی، کاتالیست انتقال آب-گاز دما پایین، کاتالیست ریفرمینگ گاز طبیعی، پایه کاتالیست نانوساختار ریفرمینگ گاز طبیعی، کاتالیست نانوساختار انتقال آب-گاز دما بالا (HT-100S) و نانوپودر اکسید نیکل اشاره کرد.

نانوکاتالیست‌های این شرکت در صنایع مختلف نظیر پتروشیمی‌های سبلان و پردیس، فولاد مبارکه، شرکت پارس فولاد سبزوار، فولاد خوزستان، شرکت صنعتی و معدنی گل‌گهر، غدیر ایرانیان، فولاد خراسان، پتروشیمی کرمانشاه، پتروشیمی بیستون و صنایع پتروشیمی خارک استفاده شده است.

شرکت توسعه صنایع نفت و گاز سرو: این شرکت از جمله تولیدکنندگان نانوکاتالیست در کشور است که کاتالیستی برای تولید اوره و آمونیاک دارد که از این کاتالیست در پالایشگاه‌هایی نظیر شیراز، رازی و پردیس استفاده شده است. شرکت سرامیک‌های صنعتی اردکان: این شرکت کاتالیست‌های نانوساختار برای بازیابی سولفور و انواع کاتالیست‌های پایه آلومینای حاوی نانوذرات را تولید می‌کند.

شرکت صنعت آفرین ماهان: این شرکت برای انواع خودروهای داخلی نظیر کوییک، تیبا و زامیاد، مبدل نانوکاتالیستی تولید و به بازار عرضه می‌کند. شرکت صنعت آفرین ماهان در بخش تحقیق و توسعه خود روی توسعه انواع کاتالیست‌های راهبردی به منظور استفاده در پتروشیمی و پالایشگاه کار می‌کند و درصدد گسترش محصولات خود به سمت تأمین نیاز صنعت نفت، گاز و پتروشیمی است. این شرکت در بخش تولید کاتالیست برای واحدهای آمونیاک، متانول، بنزین و هیدروژناسیون صنایع غذایی فعالیت‌های تحقیق و توسعه داشته است.

شرکت پرتوفرازان آویژه کیمیا: این شرکت از تولیدکنندگان مبدل‌های کاتالیستی است که برای انواع خودروهای داخلی نظیرسمند، دنا، پراید، وانت کارا، پژو 405، پژو 206، شاهین محصول تولید می‌کند.