فصل تازه همکاری‌های امنیتی ایران و پاکستان

اتفاقات مرزی اخیر میان ایران و پاکستان برخلاف میل برخی دولت‌های غربی خیلی زود با دیپلماسی فعال فروکش کرد و وارد فاز تازه‌ای از همکاری‌های امنیتی برای کنترل مرزها شد.

ماجرا از آنجا آغاز شد که به دنبال اقدامات وحشیانه تروریست‌ها در کرمان و شهادت شماری از هموطنان‌مان، نیروهای مسلح مواضع تروریست‌های نشان دار در مرز مشترک میان ایران و پاکستان را مورد هدف قرار داد. اسلام آباد نیز در اقدام محدود نظامی مناطقی در مرز ایران را مورد هدف قرار داد.

به دنبال این اتفاقات، برخی دولت‌های غربی از جمله انگلیس با تحریک و برخی لفاظی‌ها تلاش داشتند به تنش ایجاد شده دامن بزنند اما درست در همین اثنا، دو کشور سعی کردند با اقدامات دیپلماتیک به موقع تهدید ایجاد شده را تبدیل به فرصت کنند.

***تعارفی با تروریست‌های داخل خاک پاکستان که امنیت ایران را تهدید می‌کنند، نداریم

در همین راستا بود که «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوهای خود با «انوار الحق کاکر» نخست وزیر دولت موقت پاکستان و همتای خود «جلیل عباس جیلانی» با تاکید بر احترام جمهوری اسلامی ایران به حاکمیت و تمامیت ارضی کشور دوست، برادر و همسایه پاکستان اظهار داشت: حاکمیت و تمامیت ارضی پاکستان قویاً مورد توجه ماست.

رئیس دستگاه دیپلماسی، امنیت پاکستان را امنیت جمهوری اسلامی ایران خواند و تصریح کرد: جریان موسوم به جیش العدل، گروهکی تروریستی است که علیه امنیت مشترک دو کشور اقدام می‌کند.

دیپلمات ارشد کشورمان خاطرنشان کرد: امنیت ایران بارها توسط این گروهک تروریستی ایرانی از خاک پاکستان مورد تهدید قرار گرفته و این گروهک بارها مسؤولیت اقدامات تروریستی در خاک ایران را به عهده گرفته است.

امیرعبداللهیان افزود: عملیات ضد تروریستی روز سه شنبه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، علیه این گروهک تروریستی ایرانی بوده و هیچیک از اتباع پاکستانی در این عملیات مورد حمله قرار نگرفته‌اند.

وزیر خارجه تصریح کرد: هیچ تعارفی با تروریست‌های داخل خاک عراق و پاکستان که امنیت ایران را تهدید می‌کنند نداریم. به حاکمیت و تمامیت ارضی پاکستان احترام می‌گذاریم ولی اجازه نمی‌دهیم امنیت ایران را به بازی بگیرند و امنیت عراق و پاکستان را امنیت ایران می‌دانیم.

در طرف مقابل هم «عارف علوی» رئیس جمهور پاکستان در واکنش به عملیات این کشور در منطقه‌ای مرزی در ایران، اظهار کرد: ما به حاکمیت تمامی کشورها و تمامیت ارضی آن‌ها کاملاً احترام می‌گذاریم و همین را از دیگر کشورها انتظار داریم.

علوی تاکید کرد: پاکستان و ایران 2 کشور برادر هستند و مسائل باید از راه گفت‌وگو و رایزنی متقابل حل شوند.

***برگزاری نشست اضطراری کمیته امنیت ملی و جلسه اعضای کابینه دولت به ریاست نخست وزیر پاکستان

پس از گفت‌وگوی‌های تلفنی امیر عبداللهیان با مقامات پاکستانی، دفتر نخست وزیری پاکستان، نشست اضطراری کمیته امنیت ملی و همچنین جلسه اعضای کابینه دولت به ریاست «انوار الحق کاکر» نخست وزیر این کشور در اسلام‌آباد را برگزار کرد. بر اساس این جلسه کابینه دولت پاکستان با اعلام پایان تنش با تصمیمات کمیته امنیت ملی برای ازسرگیری روابط کامل دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران و بازگشت سفیران دو کشور به پایتخت‌های یکدیگر موافقت کرد.

***عمق استراتژیک فرهنگی و تمدنی ایران برای مردم پاکستان

اگرچه پاکستان در 14 آگوست 1947 و در فرایند بحران‌های منطقه‌ای شکل گرفت، اما از آن دوران تاریخی سطح روابط خود با ایران را به گونه قابل توجهی ارتقا داد. ایران و پاکستان در دوران قبل از انقلاب اسلامی دارای عهدنامه مودت، عهدنامه استرداد مجرمین و موافقت‌نامه‌هایی در حوزه همکاری‌های فرهنگی بوده‌اند. ایران و پاکستان در سال 1955 در «پیمان بغداد» همکاری‌های امنیتی و راهبردی خود را گسترش دادند. دو کشور در سال 1958 و بعد از تحولات سیاسی عراق، بر اساس ضرورت ادامه همکاری‌های امنیتی و در چارچوب «پیمان سنتو» شکل جدیدی از روابط ویژه اقتصادی، سیاسی و امنیتی را به‌وجود آوردند.

پاکستان یا سرزمین پاک‌ها دروازه ورود به قلمرو فرهنگی شبه قاره هند است. این کشور و البته شمال کشور هند همواره از قلمروهای فرهنگی زبان فارسی محسوب می‌شده، اما با ورود انگلیسی‌ها و برنامه‌ریزی آن‌ها برای حذف زبان فارسی از منطقه، زبان فارسی در این مناطق کم‌رنگ‌تر شده است؛ هرچند که همچنان نشانه‌های فراوانی از حضور آن در این دو کشور باقی مانده است. مانند سرود ملی جمهوری اسلامی پاکستان که به زبان فارسی است و در آن گفته می‌شود: پاک سرزمین شاد باد، کشور حَصین شاد باد، مرکز یقین شاد باد.

پاکستان دومین کشور پرجمعیت مسلمان است و تنها کشور اسلامی است که بمب اتم دارد. همواره دخالت‌های خارجی در این کشور مسئله‌ای همیشگی بوده است و به گفته یکی از مسؤولان سابق پاکستان، اگر استعمار نبود امروز ما و ایرانیان به زبان فارسی سخن می‌گفتیم.

***جمهوری اسلامی ایران برای مردم پاکستان عمق استراتژیک فرهنگی و تمدنی است از این رو بسیاری از آنان ایران را کشور دوم خود می‌دانند.

جمهوری اسلامی و مردم ایران در بین مردم جمهوری اسلامی پاکستان محبوبیت بالایی دارند. پاکستانی‌ها وقتی متوجه هویت ایرانی‌ها می‌شوند به سرعت خرسندی و شعف خود را نشان می‌دهند. نام‌های مشاهیر پاکستانی در خیابان‌های ایران و مشاهیر ایرانی در خیابان‌ها و اماکن مهم پاکستان در کنار اشتراکات بالای زبان فارسی همین در هم تنیدگی عمیق دو ملت را به تصویر می‌کشد. همچنان که در سفر قبلی وزیر خارجه کشورمان، نام خیابانی دیگر در کراچی به خیابان امام خمینی (ره) تغییر کرد.

پاکستان اولین کشوری است که انقلاب اسلامی و شکل‌گیری جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت. جمهوری اسلامی پاکستان سالهاست حافظ منافع ایران در آمریکا بوده و نیز در زمان جنگ 8 ساله کمک‌های پشتیبانی و لجستیکی و قطعاتی خوبی از نیروهای مسلح ما انجام داد.

ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و امنیتی ایران و پاکستان می‌تواند محور ایران، چین و پاکستان را تبدیل به معادله قدرت برای توسعه اقتصادی در محیط منطقه‌ای کند. چنین سطحی از همکاری‌ها زمینه ارتقای ضریب امنیتی ایران و پاکستان را به وجود می‌آورد. افزایش ضریب قدرت پاکستان در چارچوب سیاست همسایگی مانع از نقش‌یابی گروه‌های وهابی، پشتون‌های متعصب، بلوچ‌های پاکستانی، سپاه صحابه و لشگر جهنگوی خواهد شد. هر یک از عوامل یادشده می‌تواند ضریب امنیت ملی ایران و پاکستان را به گونه معناداری کاهش دهد. ضرورت‌های سیاست همسایگی در روابط ایران و پاکستان نه تنها منجر به ارتقای معادله قدرت متقابل می‌شود، بلکه زمینه گسترش تضادهای منطقه‌ای را فراهم می‌کند.

بنابراین ایران و پاکستان در چارچوب سیاست همسایگی از قابلیت لازم برای ارتقای سطح وابستگی متقابل، مقابله با افراط‌گرایی، مقابله با تروریسم و گروه‌های بحران‌ساز در محیط منطقه‌ای را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.

***بازگشت سفرای ایران و پاکستان به سفارتخانه‌ها

پس از تماس وزرای خارجه ایران و پاکستان، سید «رسول موسوی» مدیرکل آسیای جنوبی وزارت خارجه ایران، گفت: وزرای خارجه ایران و پاکستان مکالمه تلفنی بسیار خوبی در جهت بازگشت روابط به سطح عالی داشتند.

وی ادامه داد: گفت‌وگوهایی درباره بازگرداندن قریب الوقوع سفرای دو کشور مطرح شده است. پاکستان از وزیر خارجه ایران برای سفر به اسلام آباد دعوت کرد.

***اتفاقات اخیر، از استحکام روابط ایران و پاکستان کم نخواهد کرد

«ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز روز گذشته (2 بهمن) در نشست خبری، در مورد روابط ایران و پاکستان و بازگشت سفرای دو کشور، افزود: آنچه انجام شد، حمله به پایگاه‌های گروهک تروریستی «جیش الظلم» بود. موضوع مقابله با گروه‌های تروریستی فعال در مرز ایران و پاکستان، موضوع قابل بحث دو کشور بوده و قطعاً مقابله با این گروه‌ها و ایجاد امنیت در مرزهای شرقی ایران، در راستای افزایش همکاری‌های دو جانبه خواهد بود.

وی با بیان اینکه روابط ایران و پاکستان روابطی مستحکم است، گفت: این اقدام، ناشی از ضرورت آنی برای جلوگیری از اقدام ضد امنیتی و تروریستی دیگر بود. امنیت دو کشور ایران و پاکستان به یکدیگر وابسته است. اتفاقات اخیر، از استحکام روابط ایران و پاکستان کم نخواهد کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان افزود: روابط دو کشور ایران و پاکستان، مبتنی بر پیوندهای عمیق گذشته و در مسیر دوستی به پیش خواهد رفت؛ وزرای امور خارجه نیز در مورد فعالیت سفرای دو کشور به صورت تلفنی گفت‌وگو کرده‌اند.

***امیر عبداللهیان به پاکستان سفر می‌کند

همچنین پس از گفت‌وگوی وزرای خارجه ایران و پاکستان وزارت امور خارجه دو کشور بیانیه مشترکی را صادر کردند که دو طرف توافق کردند که سفرای دو کشور تا 6 بهمن ماه ١4٠٢ (٢6 ژانویه ٢٠٢4) به محل کار خویش بازگردند.

به دعوت جلیل عباس جیلانی، وزیر امور خارجه پاکستان، امیر عبداللهیان، همتای ایرانی وی، در تاریخ ٩ بهمن ماه ١4٠٢ (٢٩ ژانویه ٢٠٢4) به پاکستان سفر خواهد کرد.

***روابط ایران و پاکستان روابطی عمیق است

«پیرمحمد ملازهی» کارشناس مسائل پاکستان گفت: ایران و پاکستان از ابتدای سال 1947 روابط شأن بسیار حسنه بود و در طول این دوران دچار تنش جدی در مناسبات خود نبودند.

وی ادامه داد: در شرایط کنونی مشکل پیش آمده سبب شد که تا حدی، فرصت برای کشورهای غربی بخصوص انگلیس که به نوعی مخالف توسعه مناسبات ایران و پاکستان بودند ایجاد شود تا این روابط دو کشور را با مشکلاتی مواجه کنند.

کارشناس مسائل پاکستان یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که پاکستان را در سازمان ملل به رسمیت شناخت.

ملازهی عنوان کرد: روابط ایران و پاکستان روابطی عمیق است که در طول دوران‌های متمادی در مقاطعی همکاری‌ها در سطح بسیار گسترده و حتی در سطح نظامی میان دو کشور ادامه داشت. «پیمان سنتو» و همکاری‌های اقتصادی نیز در زمان نزدیکی روابط دو کشور انجام شده بود.

وی با بیان اینکه فارغ از مشکلاتی که وجود دارد دو کشور به دنبال گسترش روابط دوجانبه هستند، افزود: همچنین دو کشور نزدیک به بیش از 900 کیلومتر مرز مشترک با یکدیگر دارند که به لحاظ امنیتی و تجاری نیازمند همکاری با همدیگر هستند.

کارشناس مسائل پاکستان گفت: در رابطه با مرزهای پاکستان یک قرارداد امنیتی هم میان دو کشور امضا شده، ایران می‌تواند روی این قرارداد و وظایف پاکستان برای پاکسازی مرزهایش تمرکز کند.

***نزدیکی بیشتر ایران و پاکستان در هماهنگی مرزی، مبارزه با تروریسم و مسائل امنیتی

سید «رضا صدرالحسینی» کارشناس و تحلیل‌گر مسائل منطقه‌ غرب آسیا با اشاره به روابط ایران و پاکستان، گفت: دولت‌های متخاصم از جمله آمریکا و انگلیس و رژیم صهیونیستی قطعاً از گرم شدن روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان بسیار ناراحت هستند.

وی ادامه داد: انگلیس سال‌ها با شعار «تفرقه بینداز و حکومت کن» توانسته بود بخش قابل توجهی از سرزمین‌های پنج قاره را به طور مستقیم و یا به صورت نیابتی داشته باشد، امروز نیز به عنوان یک کشور مفلوک مجبور است از سیاست‌های آمریکا پیروی کند اما با این حال راهبردهای کارآمد برای استیلای تفکر لیبرال دموکراسی را فراموش نکرده و در بسیاری از موارد مستقیم تلاش می‌کند در راستای تقویت نظام سلطه هر آنچه از دست او بر می‌آید را در غرب آسیا اجرایی کند.

کارشناس و تحلیل‌گر مسائل منطقه‌ غرب آسیا گفت: بیش از سه قرن همه مدیریت و مقدرات کشورهای غربی در اختیار حاکمان لندن نشین بود و امروز به یک شکل بسیار ذلیلانه ای انگلیسی‌ها مجبورن از سیاست‌های آمریکا از حوزه‌های مختلف تبعیت کنند.

صدرالحسینی با بیان اینکه حتماً انگلیس از روابط گرم ایران و پاکستان ناراحت است، تصریح کرد: بنابراین این کشور منتظر کوچک‌ترین اتفاق میان دو ملت و دولت ایران و پاکستان است تا نهایت سو استفاده جهت ایجاد تنش را داشته باشد.

وی عنوان کرد: در اتفاقات اخیر هم بخش عمده‌ای از تلاش انگلیسی‌ها در قالب یک عملیات رسانه‌ای به دنبال ایجاد اختلاف میان دو کشور دوست و برادر ایران و پاکستان بودن که تنش‌هایی را بوجود آوردند اما به دلیل عقلانیت حاکم بر ایران و پاکستان و با یک دیپلماسی فعالانه این تنش‌ها بسیار زود فروکش کرد و بخشی از نقشه‌های دشمنان دو ملت را نقش بر آب کرد.

کارشناس و تحلیل‌گر مسائل منطقه‌ غرب آسیا تصریح کرد: خوشبختانه روابط بسیار خوب و دوجانبه ای میان ایران و پاکستان وجود دارد که البته ممکن است علیرغم وجود این روابط خوب و استراتژیک، دشمنان دو کشور مشکلاتی را ایجاد کنند. بنابراین باید دو کشور توجه بیشتری به مسائل مرزی داشته باشند تا عوامل بیگانه نتوانند اقداماتی را در قالب تقویت گرو ه‌های تروریستی و انجام اقدامات تروریستی انجام دهند.

وی یادآور شد: نباید فراموش کنیم هرچقدر کشورهای همسایه بتوانند با یکدیگر در هم تنیدگی اقتصادی ایجاد کنند، حتماً مسائل امنیتی هم افزایش خواهد یافت.

صدرالحسینی بیان کرد: ایران و پاکستان باید برای تعمیق روابط اقتصادی بویژه در بخش خصوصی تسهیلاتی را فراهم کنند و بخشی از نیازهای دو کشور تأمین شود.

کارشناس و تحلیل‌گر مسائل منطقه‌ غرب آسیا در پایان خاطر نشان کرد: این تنش‌ها باعث نزدیکی و هماهنگی بیشتر دو کشور در هماهنگی مرزی، مبارزه با تروریسم و مسائل امنیتی خواهد شد.