روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی، روایتگری صادق است

علیرضا ملکیان به مناسبت جایزه قلم مقدس، یادداشتی با عنوان روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی نوشته که همان‌طور که از نام یادداشت پیداست، مربوط به ویژگی‌های روزنامه‌نگار ایده‌آل نهضت انقلاب اسلامی ایران است.

***در ادامه مشروح متن یادداشت مورد اشاره را می‌خوانیم؛

روزنامه و روزنامه نگاری از ابتدای چاپ نخستین روزنامه در ایران به نام «کاغذ اخبار» توسط میرزا صالح شیرازی در دوران سلطنت محمدشاه قاجار و سپس در دوران انقلاب مشروطیت که فضای جدیدی را برای فعالیت روشنفکران و آزادی‌خواهان فراهم آورد و به تبع آن روزنامه‌ها و نشریات جدید با خط مشی‌های مختلف پا به عرصه وجود گذاشتند و در ادامه در دوره استبداد و خفقان رژیم پهلوی که به سرکوب روزنامه و روزنامه‌نگاران مستقل و آزاداندیش و مقابله با آنان برخاست، تحولات و فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشته است تا این که با پیروزی انقلاب اسلامی پنجره جدیدی به روی مطبوعات گشوده شد و تعداد روزنامه‌ها و نشریات که قبلاً بسیار کم شمار بودند به تعداد معتنابهی افزایش پیدا کرد، به طوری که امروزه تعداد رسانه‌های دارای مجوز از هیأت نظارت بر مطبوعات اعم از روزنامه‌ها و نشریات مکتوب، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری به 13828 مورد افزایش یافته است که قریب به ده هزار از این رسانه‌ها فعال هستند.

نگرش حکومت‌ها در کشورهای مختلف جهان نسبت به فعالیت رسانه و روزنامه نگار بستگی به نوع مکتب‌ها و ایدئولوژی‌های سیاسی حاکم بر این کشورها متفاوت است و طبعاً اِعمال هر یک از این نگرش‌ها بر رسانه و فعالیت روزنامه نگار نیز تأثیر مستقیم و مؤثر دارد.

در نظام جمهوری اسلامی که پس از انقلاب پرشکوه ملت ایران و در همه پرسی 12 فروردین 1358 با رأی بالای 2/98 درصدی به حذف سلطنت و برقراری نظام جمهوری اسلامی انجامید، موضوعاتی از قبیل آزادی افکار و اندیشه، آزادی بیان، مقابله با ظلم و بی عدالتی، آزادی فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی، آزادی رسانه‌ها و روزنامه نگاران در انجام فعالیت‌های حرفه‌ای خود و به طور کلی استیفای حقوق ملت در عرصه‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و حفظ و کرامت انسان جایگاهی بس رفیع دارد.

طبیعتاً کسی که خواهان فعالیت در عرصه رسانه و انتخاب روزنامه نگاری به عنوان یک حرفه زیر آسمان جمهوری اسلامی است و می‌خواهد در ردیف روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی تعریف شود در مرحله نخست می‌بایست نسبت به این امور و همچنین اهداف و اصولی که ملت برای تحقق آن انقلاب کرد آگاهی و شناخت کافی داشته باشد. در جای جای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله در اصل سوم، اصل نهم، اصل نوزدهم، اصل بیستم، اصل بیست و سوم، اصل چهلم و اصل پنجاه و ششم به حقوق ملت و وظایف و تکالیف دولت در قبال مردم، حق آزادی ملت، تساوی مردم در برابر قانون، حق حاکمیت ملت و آزادی رسانه‌ها اشاره شده است که از سوی روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی می‌بایست مورد مطالعه و مداقّه قرار گیرد و در یادداشت‌ها و مقالات خود در رسانه‌ها نسبت به احقاق این موارد حساسیت داشته باشد.

به عنوان مثال در اصل نهم قانون اساسی بر این موضوع تأکید دارد که: «در جمهوری اسلامی، آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت ارضی کشور از یکدیگر تفکیک ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه‌ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور، آزادی‌های مشروع را، هرچند با وضع قوانین و مقررات سلب کند». همچنین در اصل بیست و چهارم قانون اساسی تصریح شده است که: «نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند، مگر آن که مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشند. تفصیل آن را قانون معین می‌کند».

در اصل پنجاه‌وششم قانون اساسی نیز آمده است: «حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچکس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خدادادی را از طرقی که در اصول بعدی می‌آید اعمال می‌کند».

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی می‌بایست تاریخ و ریشه‌های انقلاب اسلامی و علل و زمینه‌هایی را که موجب خیزش سراسری مردم در سال‌های 1356 و 1357 شد، بشناسد و این که این انقلاب چرا و چگونه به پیروزی رسید و خاستگاه اصلی این انقلاب چه بوده است؟

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی به مظالمی که در دوران حاکمیت طاغوت بر ملت ایران روا داشته شد و عقب ماندگی‌های کشور در عرصه‌های گوناگون علمی، آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و غیره و علل این عقب ماندگی‌ها که اثرات سو آن تا سال‌ها پس از پیروزی انقلاب ادامه داشت، می‌بایست آگاهی و اشراف داشته باشد.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی می‌بایست نسبت به نقض حاکمیت ملی و ستمی که از سوی قدرت‌های استکباری به ویژه آمریکا و انگلیس در دهه‌های قبل از انقلاب اسلامی بر کشور و ملت مظلوم ایران وارد آمد، آگاه باشد و تاریخ یکصد ساله ایران تا قبل از پیروزی انقلاب و حاکمیت ملت بر سرنوشت خود را مطالعه کرده باشد.

مخلص کلام این که روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی در وهله اول کسی است که به مبانی، اصول و اهداف انقلاب، احاطه کامل دارد، هرچند که آن دوران را تجربه نکرده و از نسل دوم یا سوم انقلاب و به عبارتی دهه شصتی و هفتادی به بعد باشد.

البته چه بسا روزنامه‌نگاری باشد که تاریخ یکصدساله ایران را مطالعه کرده و از ظلم و ستم پادشاهان و دریوزگی آنان نزد قدرت‌های استعمارگر آگاهی دارد و به تاریخچه انقلاب اسلامی و علل پیروزی آن نیز واقف است، اما آیا چنین فردی شاخصه‌های روزنامه نگار تراز انقلاب را هم در خود دارد؟ و یا صرفاً فردی آگاه به تاریخ و رویدادهای تاریخی است؟ برای آن که فردی را واجد شرایط روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی بدانیم، آگاهی نسبت به تاریخچه انقلاب و حکومت طواغیت در ایران، امری لازم و ضروری است، ولی کافی نیست. روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی ویژگی‌ها و شاخص‌هایی هم می‌بایست داشته باشد که در ادامه این مطلب به مواردی از آن اشاره می‌شود.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی مدافع اصول، اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی است و شعار محوری انقلاب یعنی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» را وجهه همت خود قرار می‌دهد. در نگاه او استقلال و تمامیت ارضی کشور و دفاع از میهن در مقابل طمع بیگانگان و رعایت منافع و مصالح ملّی امری اجتناب ناپذیر است. او «آزادی» را از نعمات انقلاب اسلامی و هدیه خداوند می‌داند و اجازه نمی‌دهد احدی با طرح عناوین و شعارهای ظاهرالصلاح و تابلوهای فریبنده در پوشش توسعه و مدرنیته، دین و مذهب، اصلاحات، موضوعات جنسیتی و … موجب تحدید «آزادی» شود. روزنامه نگار تراز انقلاب حضور تأثیرگذار و نه شعارگونه عموم مردم را در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… به عنوان حقوق «جمهور» مردم به رسمیت شناخته و برای آن احترام قائل است. روزنامه نگار تراز انقلاب، اسلامیت نظام را مطابق آنچه در قانون اساسی آمده است، اصلی خدشه ناپذیر می‌داند. همان اسلامی که امام خمینی رحمت الله علیه آن را «اسلام ناب محمدی» تعبیر کرد. اسلام حقیقی و اصیل، اسلام جامع و حیات بخش، اسلام ضد تحجرّ و واپس گرایی، اسلام زنده و پویا، اسلام عدالت خواه و ظلم ستیز، اسلام رنجدیدگان و محرومان که در تقابل با اسلام آمریکایی است.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی شجاع، روشنگر، حق‌گو و حق‌نویس و روایتگری صادق است. روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی دیده بانی هشیار و چشم بیدار مردم، جستجوگر حقیقت و تابنده نور بر مفاسد و مظالم و تاریکی‌ها است.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی مدافع حقوق محرومان و مظلومان و مستضعفان است، فاصله طبقاتی را بر نمی‌تابد و هیچ‌گونه مراوده و سر و سرّی با کانون‌های قدرت و ثروت، سرمایه داران زالو صفت و مرفهان بی درد ندارد.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی عقل و منطق را بر احساس ارجح می‌داند و دارای روحیه انقلابی و جهادی و خستگی ناپذیر است و برای تنویر افکار عمومی سر از پا نمی‌شناسد.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی مروج اصول، آرمان‌ها و اهداف انقلاب است و اجازه نمی‌دهد آن اهداف متعالی و رهنمودها و توصیه‌های امامین انقلاب به فراموشی سپرده شود.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی مسئولیت پذیر، جریان ساز، مطالبه گر و پرسشگر است و نه تنها در برابر آنچه می‌نویسد، بلکه در برابر آنچه نمی‌نویسد نیز خود را مسئول می‌داند.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب زبان گویای مردم، بصیرت افزا و وحدت بخش، امیدآفرین و آگاهی بخش است و نقاب دروغ و تزویر از چهره جریان سلطه خبری قدرت‌های استکباری می‌زداید.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی برای آبادانی، توسعه و پیشرفت کشور قلم می‌زند و در نقد و انتقاد از عملکرد مسؤولان و دستگاه‌های حاکمیتی، در عین صراحت، زبانی منصفانه، مشفقانه و هدایتگر دارد و در پی تخریب، توطئه، اهانت و انتقام جویی نیست.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی قلمش در مسیر اعتلای فرهنگ اصیل ایرانی – اسلامی، گسترش اخلاق، عفت و پاکدامنی در جامعه و مقابله با مظاهر فرهنگ منحط غربی است و تعمیق باورها و ارزش‌های اسلامی و انسانی و تبیین زندگی شرافتمندانه و آزادمنشانه را رسالت خود می‌داند.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی در کار خود حرفه‌ای و مسلط، مسئولیت پذیر و متعهد به اصول اخلاق حرفه‌ای است. او اهل باج دهی و باج خواهی نیست، خود را وامدار هیچ حزب و گروهی نمی‌داند و برای خوش آمد این و آن قلم نمی‌زند.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی، حاکم و مالک بر نفس خویش است. حق را برای حق می‌خواهد و باطل را به خاطر باطل بودن آن طرد می‌کند و این گونه نیست که سخن و رفتار باطل را از دوستان و همفکران خود پذیرا باشد و حق را ولو آن که از زبان مخالفانش صادر شود، منکوب کند.

قلم روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی اصلاح گر است و صرفاً در پی برجسته کردن مشکلات و عیوب و بدخواهی و بدگویی از این و آن نیست و به عبارتی فقط نیمه خالی لیوان را نمی‌بیند و به نیمه پر آن هم عنایت دارد و خدمتگزاران واقعی مُلک و ملت را ارج می‌نهد.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی آزاداندیش و مستقل است. مقلّد بی چون و چرای شرق و غرب نیست و به توانمندی و هوش و استعداد ملت ایران برای رسیدن به قله‌های توسعه و پیشرفت ایمان دارد. امام راحل عظیم الشان در جایی فرموده اند: «رسانه‌های فاسد از توپ و تانک مخرب ترند، چه ضرر سلاح‌ها گذرا است ولی ضررهای فرهنگی باقی است و به نسل‌های بعد منتقل می‌شود».

و مخلص کلام این‌که روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی خود را و قلم خود را در محضر خدا می‌بیند و برای رضایت خداوند و خشنودی مردم قلم می‌زند. تهذیب نفس دارد و می‌داند تا خود و قلمش را اصلاح نکند، محال است که بتواند کشور و جامعه را در مسیر تعالی و پیشرفت قرار دهد.