|
دکتر لاله افتخاری می‌گوید: شکاف نسلی و فاصله بین افراد، بی‌اعتمادی، عدم وحدت و فقدان درکی مشترک و واحد از جمله تبعات مغفول ماندن از انتقال ارزش‌هاست. از همه مهم‌تر از دست دادن نیروی ارزشی جوان به عنوان موتور محرکه کشور است که هیچ جایگزینی نخواهد داشت. دکتر لاله افتخاری، نماینده ادوار مردم تهران در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی است. او دارای دکترای علوم قرآنی از دانشگاه تهران است و آثاری از جمله کتاب‌های قرآنی، تألیف بنت‌الهدی صدر و 40 اثر پژوهشی در زمینه‌های قرآنی، دینی، تاریخی، زنان و خانواده دارد. وی در حال حاضر عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه است. دکتر افتخاری در گفتگو با «جوان» می‌گوید: انتقال ارزش‌های انقلاب و دفاع مقدس می‌تواند نسل جوان را از بی‌اعتمادی و عدم وحدت در گفتار دور کند و موجب رسیدن به یک درک مشترک و واحد شود. وی معتقد است برای انجام این مهم لازم و ضروری است باب گفت و‌شنود با نسل نو حتی با افرادی که دارای دیدگاه مخالف هستند، در نهاد تربیتی خانواده تا مدرسه و محیط‌های مختلف آموزشی باز کنیم. این عرصه باید در تقابل با دشمن در یک محیط امن ایجاد و شبهات با استناد به منابع درست برطرف شود.
یکی از دستاورد‌های تربیتی انقلاب، انتقال ارزش‌ها به نسلی است که انقلاب را ندیده و درک نکرده است. شمار جوانان دانشمندی که ترور شدند و آن‌هایی که داوطلبانه برای دفاع از ارزش‌های انقلاب و دین تا آن سوی مرز‌ها رفتند و به شهادت رسیدند نشان می‌دهد تاحدی در انتقال ارزش‌ها موفق بوده‌ایم، اما در نگاه دیگر، آنچه در کف جامعه و شهرمان می‌بینیم، معلوم می‌کند ریزش‌هایی را هم داشته‌ایم.
به نظر شما خانواده به عنوان محوری‌ترین الگوی تربیتی و به دنبال آن آموزش و پرورش چه نقشی در انجام این وظیفه بزرگ داشته و دارند؟
همانطور که می‌دانیم خانواده هسته اصلی جامعه است و خیلی از مسائل جامعه از آن نشئت می‌گیرد، از نگاه دیگر می‌توان گفت خانواده یک مدرسه به ظاهر کوچک، اما مهمی است که تعطیلی ندارد و آموزش آن مستمر است. تجربیات نسل گذشته از جمله دیدگاه‌ها و فرهنگ‌ها کاملاً به نسل بعدی منتقل می‌شود، پس مهم است که خانواده به صورت کلامی، رفتاری، نگرشی و با بیان خاطرات فرزندان‌شان را با ارزش‌های انقلاب و شهدا آشنا کنند. خاطره‌گویی از شهدا و سرداران قهرمان ایرانی و ابراز احساسات از سوی پدران و مادران نسبت به شهدا از جمله راه‌های انتقال به نسل جدید در خانواده است. اگر خانواده به ویژه پدر و مادر از این ارزش‌ها خالی شد و نسبت به آن‌ها نگاه جدی و تحسین‌آمیزی نداشت، در نگاه فرزندان نیز اثرگذار خواهد بود. بعد از خانواده قطعاً آموزش و پرورش است که باید ادامه دهنده زنجیره ارزش‌ها باشد. کودکان و نوجوانان‌مان نیاز به الگو دارند، بنابراین الگوسازی از شهدای نوجوانی همچون حسین فهمیده به صورت عینی، با توجه به همه ظرفیت‌های موجود، می‌تواند تأثیرگذار باشد. اینکه دانش‌آموزان در اول کتاب درسی‌شان تصویری از یک شهید نوجوان را ببینند یا در کلاس‌های مختلف به صورت تئاتر یا به صورت دلنوشته برای شهدا فعالیتی انجام دهند، قطعاً خود را به آن‌ها نزدیک و آن شهید را از خود می‌دانند و سپس درباره او سؤال می‌کنند. همین موضوع گشایش بابی برای آشنایی آن‌ها با شهدا خواهد شد و به تبع این آشنایی قطعاً بر اخلاق و سرنوشت دانش‌آموزان تأثیرگذار خواهد بود، اما با نگاه تک‌بعدی مسئولان به آموزش و بی‌توجهی به بخش مهم پرورش، یکی از محوری‌ترین بخش‌های تربیتی، یعنی ایثار و شهادت، قهرمان‌پروری و شجاعت، تغییر و تحول رو به مثبت برای همه به ویژه برای پسران دانش‌آموز مغفول خواهد ماند و در ادامه، جامعه نیز به همین
راهکار شما برای موفقیت این دو نهاد و رسانه در انتقال ارزش‌ها چیست؟
مادران در رأس هرم تربیتی خانواده هستند، پس نقش بسزایی در این زمینه دارند. آن‌ها می‌توانند با بیان داستان‌های کوتاه به زبان کودکانه، فرزندان‌شان را با یک شهید آشنا کنند. هر بار که غذای مورد علاقه فرزندان‌شان را تهیه می‌کنند آن را به نیابت یک شهید بر سر سفره بچینند. والدین می‌توانند هدیه‌ای به نیابت از یک شهید برای فرزندشان تهیه کنند، سپس با بیان اخلاقیات و رفتار آن شهید فرزند دلبندشان را به واسطه محبت‌شان، با این اسوه‌های تاریخ آشنا کنند. جمع این اقدامات و اقدامات مشابه در یک خانواده سرآغاز آشنایی و مأنوس‌شدن نسل جدید با قهرمانان دفاع مقدس است که می‌تواند در آینده آن کودک اثر مثبت تربیتی داشته باشد. همین الگو‌ها می‌تواند برای ارزش‌های انقلاب نیز به کار رود. ترویج این فرهنگ در مدارس نیز می‌تواند در قالب‌های مختلفی در برنامه‌های فرهنگی گنجانده شود. تنها لازم است استعداد، خلاقیت و بالاخص علایق آن در مربی‌های پرورشی وجود داشته باشد. همانطور که می‌دانیم در هر محله نام یک شهید بر سر کوچه و خیابان آن محله وجود دارد. می‌توان از دانش‌آموزان خواست شهید یک محله را شناسایی کنند و درباره آن تحقیقی ارائه دهند و پیگیر خانواده او، خلقیات و رفتار‌های آن شهید باشند. در ادامه صدا و سیما نیز به عنوان یک تریبون پرمخاطب، با تولید برنامه‌هایی درباره شهدا به شرط دخالت و ترکیب هنر و موسیقی تأثیر بسزایی خواهد داشت. همچنین تشکیل گروه‌هایی با نام شهدا در فضای مجازی و شروع کار در ابتدای روز با نام یک شهید تا او معیار سنجش اعمال‌مان باشد از جمله راهکار‌های آشنایی و مأنوس‌شدن با شهداست. باید در دانشگاه‌ها سرفصل‌هایی به صورت رسمی یا در قالب کلان برنامه‌ها در جهت گسترش فرهنگ ایثار و شهادت برنامه‌ریزی کرد چراکه شاهد علاقه دهه هشتادی‌ها به فرهنگ ایثار و شهادت هستیم و نباید از این ظرفیت غافل بود.
طی 40 یا 50سال گذشته، این میزان شبهات در بین جوانان وجود نداشت. یک دلیل آن می‌تواند به خاطر سرمایه‌گذاری عده‌ای ضدانقلاب در فضای مجازی و شبکه‌های مختلفی باشد که راه‌اندازی شده است.
نحوه پاسخ به شبهات مطرح‌شده از سوی جوانان چگونه باید باشد تا بتوانیم با جذب حداکثری، نقشه سارقان تفکر انقلابی را نقش برآب کنیم؟
شبهه‌افکنی موضوع جدیدی نیست و حتی در زمان اهل بیت (ع) نیز وجود داشته است. آن زمان به خاطر نبود امکانات برای دسترسی سریع به اطلاعات، انتقال مطالب به سختی انجام می‌گرفت، به همین جهت رفع شبهات کار سختی بود، اما ائمه (ع) سعی می‌کردند با مرام و صبوری آن‌ها را مرتفع و با توضیح و تشریح، جوانان و جامعه را از آسیب‌ها دور نگه دارند. امروزه به جهت گسترش و آنلاین‌بودن محتوا‌های مختلف، انتقال اطلاعات غلط غیرقابل کنترل شده است، به همین جهت جوانان باید بیمه شوند. از طرفی کار به جهت فضا‌ها و شبکه‌های مختلف، راحت است و می‌توان شبهات مطرح شده در خفا و آشکار را که ذهن مخاطب را درگیر کرده است، به کمک افراد و صاحبنظران رصد و پاسخ داد. اما آنجا کار سخت می‌شود که با توجه به گستردگی، پیچیدگی، تنوع و حملات دشمن، باید میزان پاسخگویی خود را بالا برد. به زبان دیگر باید تلاش کرد قبل از طرح شبهات از سوی دشمن پاتک مناسب را داشت و دشمن را قبل از هر اقدامی منفعل کرد. باید خودمان را از اطلاعات دقیق و کامل غنی کنیم. متأسفانه این کار انجام نشده است. با وجود مواردی همچون حجاب، ازدواج، جمعیت، صداقت، قانون‌گرایی، نظم‌گرایی و شایسته‌سالاری لازم است آن‌ها را در قالب کتاب، داستان، هنر، فیلم و... فراگیر و جذاب کرد که متأسفانه در این موارد کم‌کاری شده است. علاوه بر این در نشر و گسترش پاسخ شبهات هم کار کمی انجام شده است. باید باب گفتگو را با جوانان را باز کنیم و زمانی را به گفت و شنود با آن‌ها در فضایی امن و آرام اختصاص دهیم تا به راحتی همه شبهات خود را مطرح و پاسخ مناسب را دریافت کنند. این کار در دانشگاه‌ها انجام می‌شود و بسیار تأثیرگذار و شیرین است.
جامعه امروز نیاز دارد همه افرادش از مسائل روز اطلاع داشته باشند و بتوانند مسائلی اعم از اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را تحلیل کنند. پیشنهاد شما برای آشنایی نسل امروز با این رویکرد‌ها چیست؟
همانطور که تبلیغات دشمنان به صورت گسترده و رایگان انجام می‌شود، افراد نیاز دارند خوراک اطلاعاتی صحیح و سم‌زدایی را از سوی افراد دلسوز و آگاه داشته باشند. بهترین و مؤثرترین بستر در این زمینه ابتدا خانواده و سپس آموزش و پرورش است. در مقطع بعدی رسانه به خصوص صدا و سیماست که این فعالیت را نه به صورت مقطعی بلکه به صورت گسترده و تأثیرگذار فراهم کند. از طرفی نیاز است تشکل‌ها نیز تقویت و حمایت شوند.
در صورت عدم‌انجام وظایف مطرح‌شده از سوی خانواده‌ها و مسئولان، چه عواقب سوئی در کمین جوانان و آینده آن‌ها دیده می‌شود؟ شکاف نسلی و فاصله بین افراد، بی‌اعتمادی، عدم وحدت و فقدان درکی مشترک و واحد از جمله تبعات مغفول‌ماندن از انتقال ارزش‌هاست. از همه مهم‌تر از دست دادن نیروی ارزشی جوان به عنوان موتور محرکه کشور است که هیچ جایگزینی نخواهد داشت.
به نظر می‌رسد یکی از کاستی‌ها در چالش‌های انتقال نسلی عدم‌اشتراک زبانی و نگرشی است. در این زمینه پیشنهادات شما چیست؟
باید باب مفاهمه، زبان مشترک و درک مشترک به خصوص در نسل جوان و نوجوان باز شود. کسانی را که به لحاظ دیدگاهی با ما اختلاف دارند، محترم بدانیم و آن‌ها را درک کنیم. عرصه صحبت در یک فضای امن را بگشاییم و با یکدیگر گفت و شنود داشته باشیم تا مسیر انتقال ارزش‌های انقلاب هموار شود. اگر شبهه‌ای برطرف نشد، برای حل مشکل و تقابل با دشمن به منبع درست استناد کنیم؛ و کلام آخر خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان بدانند دشمن دوست آن‌ها نبوده و نخواهد بود. آن‌هایی که در اداره شبکه‌های خود، از خود و شهروندان‌شان هزینه دریافت می‌کنند، اما به رایگان در اختیار ما قرار می‌دهند، قطعاً ًًدنبال سود چندبرابری هستند تا از آن بهره کافی ببرند. از طرفی بدانیم دوست‌ترین دوست انسان همان خانواده است. خانواده‌ها نیز به جوانان و نوجوانان‌شان توجه و اعتماد کنند. شاید بعضی از جوانان نمی‌خواهند واقعیت را بپذیرند و در مسائل ارزشی برای خود خط قرمزی قرار داده باشند، باید باب همه این موارد را باز بگذاریم چراکه طبق آیه‌ای از قرآن کریم که می‌فرماید: «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»باید سخنان را شنید سپس تحلیل کرد تا بهترین انتخاب انجام شود.
|
