بلاگرها همچنان دور از تور سازمان امور مالیاتی

قانون چه می‌گوید؟

موضوع مالیات‌ستانی از بلاگرها و فعالان فضای مجازی در هفته‌های اخیر، بار دیگر به تیتر یک برخی از رسانه‌ها تبدیل شده است، نظراتی که گهگاه در تقابل با یکدیگر قرار دارند.

در واقع برخی از رسانه‌ها و افراد صاحب‌نظر، مالیات‌‎ستانی از بلاگرهای فضای مجازی را به دلیل فیلترینگ این شبکه‌ها در کشور، غیرمنطقی عنوان می‌کنند؛ به عقیده این دسته از رسانه‌ها، دولت با فیلترینگ مشکلاتی را در فضای مجازی ایجاد کرده و به همین دلیل، اخذ مالیات از بلاگرها منطقی به نظر نمی‌رسد.

به‌عنوان نمونه، امان‌الله قرایی مقدم، استاد دانشگاه خوارزمی و جامعه‌شناس پیرامون مالیات‌ستانی از بلاگرها گفته است: وقتی یک پلتفرم فیلتر شده است، چطور مالیات گرفتن از آن برقرار است؟ ضمن اینکه قائل به لزوم وجود یک ضابطه مشخص برای فضای مجازی هستم، اما نکته‌ای هم که دارندگان این صفحات مطرح می‌کنند، درست است.

اما نکته جالب‌توجه این بوده که اغلب رسانه‌هایی که به انتقاد از مالیات‌ستانی از بلاگرها پرداخته‌اند، تنها این مطلب را در تیتر خود عنوان داشته‌اند و بررسی دقیق گزارشات منتشر شده حکایت از آن دارد که در مجموع موافق با مالیات‌ستانی از بلاگرها هستند.

البته پایگاه اطلاع‌رسانی دولت نسبت به انتقاد از مالیات ستانی از بلاگرها به‌سرعت واکنش نشان داده و پیرامون آن اطلاعیه‌ای را منتشر کرده که بخشی از آن در ادامه آمده است.

«… در سال 1399 و 1400، اینفلوئنسرهایی که بیش از 500 هزار نفر دنبال‌کننده داشتند، شناسایی شدند که 551 مورد بودند، در نهایت برای 123 اینفلوئنسر برگه تشخیص مالیات صادر شد. مجموع تراکنش این اینفلوئنسرها 2.3 هزار میلیارد تومان بود که برای سال 1399، 64 برگه تشخیص به ارزش 2 هزار میلیارد تومان صادر شد که در نهایت 7 میلیارد و 600 میلیون تومان مالیات اخذ شد.»

***قانون چه می‌گوید؟

مطابق با قانون بودجه سال 1399، درآمدهای کاربران دارای بیش از 500 هزار دنبال‌کننده در رسانه‌های کاربرمحور (مانند اینستاگرام و تلگرام) از محل تبلیغات مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود. همچنین طبق بند «ذ» قانون بودجه سال 1400 در خصوص مالیات فعالیت‌های اینستاگرامی آمده است که درآمدهای کاربران دارای 500 هزار دنبال‌کننده در رسانه‌های کاربرمحور از محل تبلیغات، مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.

همچنین مطابق با اظهارنظر، سخنگوی سازمان امور مالیاتی، در سال 1402 نیز کسانی که در فضای مجازی از سکوهای خارجی اقدام به تبلیغات و درآمدزایی می‌کنند و بیش از 500 هزار دنبال‌کننده دارند، باید مالیات بپردازند.

اما شاید این شبهه را بتوان مطرح کرد که در فضای مجازی با انبوهی از صفحاتی مواجه هستیم که علی‌رغم داشتن دنبال‌کننده کمتر از 500 هزار نفر، تعرفه تبلیغاتی میلیونی دارند؛ یا با روش‌های دیگری، درآمد کلانی از فضای مجازی کسب می‌کنند ولی در قانون به مالیات‌ستانی از این صفحات اشاره نشده است.

گفتنی است، در شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب با صفحات و کانال‌هایی مواجه هستیم که از این سکوهای خارجی به‌منظور فروش کالا و خدمات خود بهره می‌برند، به‌عنوان نمونه در حوزه‌های مختلف به‌خصوص بازارهای مالی نظیر بورس و رمزارز، شاهد فروش پکیج‌های متعددی هستیم که درآمد میلیاردی برای فروشندگان آن به دنبال دارد. همچنین در حوزه بازارهای مالی، کانال‌های تلگرامی خصوصی مشاهده می‌شود که به جهت عضویت در آن هزینه قابل توجهی از افراد دریافت می‌شود.

از سوی دیگر برخی از افراد چهره سالیان دور صداوسیما، در یوتیوب اقدام به تولید و پخش برنامه‌هایی داشته‌اند که در آن تبلیغاتی به‌صورت زیرنویس یا درج لوگو در محل فیلم‌برداری، مشاهده می‌شود.

همچنین برخی از تارنماهای خبری، با دریافت هزینه‌های میلیونی، روزانه چندین تبلیغ در فضای مجازی (سکوهای خارجی) منتشر می‌کنند؛ اما آیا از موارد گفته شده، دولت مالیات دریافت می‌کند؟

***مالیات دریافتی از بلاگرها، نمایشی و حداقلی!

لازم به توضیح است علاوه بر اینکه هنوز در خصوص مالیات‌ستانی از برخی فعالیت‌ها، تمهیدات قانونی اندیشیده نشده، مالیات وصولی از بلاگرها نیز آن‌چنان چشمگیر نبوده است؛ در واقع از زمان ایجاد الزام قانونی جهت مالیات‌ستانی از بلاگرها تا به امروز، درآمد دولت از این محل، مطابق با اظهار نظر رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، حدود 7 میلیارد و 600 میلیون تومان بوده است، رقمی که قطعاً با ارزش کل درآمد بلاگرها و اعداد و ارقام موجود در این حوزه، فاصله فاحشی دارد.

این در شرایطی است که مطابق با ادعای برخی از اینفلوئنسرها، آن‌ها ماهانه بین 2 تا 10 میلیارد تومان درآمد کسب می‌کنند؛ حال عدد فوق را با میزان وصول مالیات از بلاگرها مقایسه کنید، با این تفاسیر می‌توان ادعا کرد، اینفلوئنسرها هنوز در تور سازمان امور مالیاتی قرار ندارند.

***مشمولان مالیات در فضای مجازی چه کسانی هستند؟

وحید عزیزی، مدیرکل اسبق دفتر بازرسی، مبارزه با فرار مالیاتی و پول‌شویی سازمان امور مالیاتی پیرامون الزام بلاگرها به پرداخت مالیات به خبرنگار مهر گفت: مطابق با قانون، کسب هر درآمدی مشمول مالیات بوده و در قانون بودجه نیز بحث مالیات‌ستانی از بلاگرها عنوان شده است؛ در واقع اینفلوئنسرهایی که بیش از 500 هزار نفر آن‌ها را دنبال می‌کنند و از محل تبلیغات در فضای مجازی درآمد دارند، باید مالیات پرداخت کنند.

این کارشناس مالیاتی ادامه داد: البته این موضوع به این معنی نیست که صفحات مجازی با دنبال‌کنندگان کمتر از 500 هزار نفر، الزامی برای پرداخت مالیات ندارند، درواقع همه کسانی از محل تبلیغات در بستر فضای مجازی دارای درآمد هستند، مشمول مالیات می‌شوند.

***معافیت مالیاتی، صفحات مجازی چندمیلیونی

عزیزی تصریح کرد: همچنین صفحاتی با دنبال‌کنندگان میلیونی وجود دارد که هیچ درآمدی از محل تبلیغات ندارند، در واقع، افراد فوق از مالیات این محل معاف هستند.

وی افزود: سازمان امور مالیاتی این اختیار را ندارد که بر اساس تعداد دنبال‌کننده مالیات دریافت کند، به بیانی باید از درآمدی که برای افراد محقق می‌شود، مالیات اخذ شود. در این راستا تبلیغات برخی از افراد هم به‌صورت کاملاً دوستانه و رایگان بوده که مشمول مالیات نخواهد بود.

***بزرگ‌ترین سد سازمان امور مالیاتی پیرامون تحقق مالیات از اینفلوئنسرها

به گفته این کارشناس مالیاتی، شناسایی مشمولان مالیات فضای مجازی، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پیرامون تحقق قانون بودجه کشور است.

‌

وی دراین‌خصوص اظهار داشت: عمده پلتفرم‌هایی که افراد از طریق آن تبلیغات انجام می‌دهند، خارجی هستند و دسترسی به صاحب اصلی اکانت در برخی از موارد وجود ندارد، همین امر سد بزرگی برای تحقق درآمدهای مالیاتی از بلاگرها است.

وی ادامه داد: همچنین ادعای تبلیغات رایگان و دوستانه نیز یکی دیگر از مشکلات عمده سازمان امور مالیاتی است که زمان رسیدگی به این پرونده‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

***نحوه مالیات‌ستانی از بلاگرها

عزیزی پیرامون نحوه محاسبه مالیات بلاگرها گفت: موضوع مهم پیرامون بلاگرها، گردش حساب آنها نیست، درواقع به طور خاص درآمد آنها از محل تبلیغات و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد، به بیانی مسئله اصلی این است که افراد از محل تبلیغات چقدر درآمد کسب می‌کنند.

وی افزود: عددی که از جمع ریز تراکنش پالایش شده فعالان فضای مجازی به دست می‌آید، مبنای محاسبه مالیات آن‌ها است، موارد انواع واریزی‌ها تفکیک می‌شوند تا محاسبه مالیات به شکل دقیق صورت گیرد.

مدیرکل اسبق دفتر بازرسی، مبارزه با فرار مالیاتی و پول‌شویی سازمان امور مالیاتی تصریح کرد: با پایان‌یافتن تمامی مراحل و صدور برگه تشخیص، کلیه افراد دارای حق اعتراض هستند، البته پس از قطعی‌شدن فرآیندها، سازمان امور مالیاتی می‌تواند در صورت عدم پرداخت داوطلبانه مالیات توسط اینفلوئنسرها، از ابزارهای قانونی خود برای وصول مالیات استفاده کند.

***زمان‌بر بودن مالیات‌ستانی از بلاگرها

عزیزی در پاسخ به این سوال که چرا میزان مالیات دریافتی توسط سازمان امور مالیاتی به درآمد اینفلوئنسرها همخوانی نداشته و بسیار کمتر است، گفت: در این خصوص باید ببینیم که به چه میزانی برگ قطعی برای افراد صادر شده است، در واقع وصول مالیات از طریق برگ قطعی انجام می‌شود و نباید تنها میزان تراکنش‌ها ملاک قرار گیرد.

وی در پایان گفت: شناسایی بلاگر، دریافت ریز تراکنش از بانک مرکزی و به بیانی فرآیند محاسبه تا دریافت مالیات، زمان‎بر است، اما سازمان امور مالیاتی با ابزارهای خود در جهت وصول آن حرکت خواهد کرد.

آنچه مشخص است در ایران به دلیل ضعف در قوانین حوزه فضای مجازی، امکان شناسایی دقیق مشمولان مالیاتی که در این بستر مشغول فعالیت هستند، وجود ندارد، از سوی دیگر هنوز قوانین مربوط به مالیات‌ستانی از بلاگرها نیاز به تقویت دارد، شاید بتوان گفت اگر موضوع اظهارنامه مالیاتی کلیه ایرانیان اجرایی شود، فعالان فضای مجازی نیز موظف می‌شوند که نحوه کسب درآمد خود را اعلام کنند.