خرید بخشی جدایی‌ناپذیر و ناگزیر از زندگی ما است، همه ما هرازگاهی مجبور می‌شویم برای تهیه مایحتاج خود به فروشگاه‌های مختلف سر بزنیم و به خرید بپردازیم. سوپرمارکت‌ها یکی از فروشگاه‌هایی هستند که از سال‌ها پیش به رفع نیازهای روزمره ما می‌پرداختند با این حال، امروزه، ظهور هایپرمارکت‌ها قواعد بازی را تغییر داده است.

حال آنکه هایپرمارکت، ترکیبی از سوپرمارکت با فروشگاه‌های مختلف است که هدف اصلی آن، ارائه تمامی امکانات، زیر یک سقف، به مشتریان است و افراد معمولاً با هدف خرید اقلام ضروری، به‌شکل یک‌جا و با تخفیف بیشتر، به هایپرمارکت‌ها مراجعه می‌کنند.

به دیگر سخن در طول سالیان اخیر، فروشگاه‌های زنجیره‌ای با رشد قابل توجه روبه‌رو شده‌اند، موضوعی که به اعتقاد برخی فرصتی ویژه محسوب می‌شود که دست واسطه‌ها و دلالان را کوتاه می‌کند و برخی دیگر معتقدند تعطیلی و ورشکستگی اصناف خُرد از نتایج آن خواهد بود.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با کارشناس حوزه کسب و کار گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

حمید حاج‌اسماعیلی با بیان اینکه سابقه فعالیت فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای در ایران زیاد نیست گفت: گرچه جرقه فعالیت این فروشگاه‌ها به چند دهه قبل در کشور بازمی‌گردد اما در آن مقطع زمانی با مشکل روبه‌رو شدند، تنها در یک دهه‌ گذشته است که گسترش یافته و مورد استقبال قرار گرفته‌اند.

وی با تأکید بر اینکه در همه کشورهای توسعه‌یافته‌ چنین فروشگاه‌هایی‌ وجود دارد تا مردم بتوانند بیشتر مایحتاج خود را از یک مرکز خریداری کنند، افزود: درواقع استقرار این گونه فروشگاه‌ها موضوع جدیدی نیست که ما فکر کنیم تنها در کشور ما شاهد وجود آن هستیم.

وی با اشاره به اینکه این فروشگاه‌ها را از بعد اقتصادی می‌توان کار خوبی قلمداد کرد و به همین دلیل هم مورد استقبال مردم قرار گرفته‌اند، اذعان کرد: نظارت بر آن‌ها نسبت به واحدهای خرد بیشتر است که همین یک مزیت به‌شمار می‌رود.

این کارشناس حوزه کسب و کار با بیان اینکه در توزیع سراسری کالاها و مایحتاج مردم نیز از سوی دستگاه‌های ذی‌صلاح به‌صورت ویژه‌تری مورد کنترل قرار می‌گیرند اذعان کرد: در عین حال مردم به‌صورت متمرکز و در زمان کمتری نسبت به خرید همه اقلام زندگی خود در این فروشگاه‌ها اقدام می‌کنند.

حاج‌اسماعیلی ارائه فاکتور و پاسخگوبودن در برابر کالایی که عرضه می‌کنند را ازجمله مزیت‌های این فروشگاه‌ها اعلام کرد و گفت: این پاسخگویی و شفافیت را ما در واحدهای فروش کوچک‌مقیاس در محلات شاهد نیستیم.

وی با تأکید بر اینکه اصل وجود فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ در شهرها مورد تأیید بوده و ازسوی مردم اقبال نسبت به آن‌ها بیشتر است، خاطرنشان کرد: درواقع نمی‌توان به وجود آن‌ها اشکالی وارد کرد اما در پاسخ به اینکه آیا کسب و کارهای کوچکی که در محلات فعالیت دارند تحت تأثیر این فروشگاه‌ها قرار می‌گیرند؛ باید بگویم قطعاً این طور نیست چراکه دسترسی به این فروشگاه‌ها به لحاظ زمانی و فاصله قابل مقایسه با واحدهای صنفی کوچک‌مقیاسی که در محلات با تعداد بالا وجود دارند یکی نیست؛ بنابراین بسیاری از شهروندان بنا به مضیقه زمانی و نیاز به دسترسی زودهنگام مایحتاج روزمره خود همچنان به این واحدهای محلی مراجعه می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: درواقع تاکنون سیاستی ازسوی دولت دیده نشده که بخواهد فرقی بین این فروشگاه‌های بزرگ و واحدهای صنفی کوچک محلی قائل باشد بنابراین اینکه کالاهای یارانه‌ای در این فروشگاه توزیع می‌شود، به‌دلیل امکان رصد و کنترل شبکه‌ای این فروشگاه‌ها است که این فرصت امکان نظارت بهتر را برای دولت فراهم کرده است.

حاج‌اسماعیلی، ادامه داد: بنابراین در صحت و سقم همهمه‌هایی که در عرصه‌های رسانه‌ای و عمومی مطرح است که دولت درصدد حذف فروشگاه و کسب و کارهای کوچک است باید تجدیدنظر کرد زیرا این فروشگاه طی چندین سال گذشته در دولت‌های مختلف ایجاد شده و هرگز موضع‌گیری خاصی که نشان بدهد یک سیاست مشخص و یا یک هدف و برنامه دقیق برای حذف کسب و کارهای کوچ‌مقیاس دارد را شاهد نبوده و نیستیم.

وی عنوان کرد: لازم است کسب و کارهای کوچک نیز در عرصه فعالیت خود از شیوه فروشگاه‌های بزرگ تقلید کنند؛ مثلاً فاکتور ارائه کرده و نسبت به استاندارهای کیفی و بهداشتی محصولات پاسخگو باشند، از طرفی به عرصه فروش آنلاین که در دنیای امروز یک نیاز است ورود کنند.

این کارشناس حوزه کسب و کار با تأکید بر اینکه در حال حاضر واحدهای صنفی کوچک‌مقیاس بخش اعظمی از اشتغال در کشور را همچون بسیاری از کشورها به خود اختصاص داده‌اند، (در بسیاری از کشورها این واحدها نیمی از اشتغال را تضمین کرده‌اند) ابراز کرد: آنچه مسلم است اینکه تخصصی کردن فعالیت نیز می‌تواند یکی از راهکارهای مانایی در بازار رقابتی باشد؛ بنابراین واحدهای صنفی می‌توانند همچون برخی صنوف نسبت به ارائه کالاها به‌صورت تخصصی اقدام کنند.

حاج‌اسماعیلی خاطرنشان کرد: در فروشگاه‌های زنجیره‌ای ما شکل و فضا را توسعه داده‌ایم بنابراین نیاز به سرمایه بالایی دارد و یقیناً ورود به این عرصه برای کسب و کار‌های محلی و کوچک فراهم نیست؛ پس تخصصی کار کردن و استفاده از فروش آنلاین همانطور که پیشتر عنوان شد یک راهکار مؤثر است.

وی اذعان کرد: بازهم تأکید می‌کنم البته در این میان مزیتی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارند مراقبت‌های بهداشتی است. یعنی کالاهایی که در این فروشگاه‌ها عرضه می‌شود در بیشتر موارد برابر با استانداردهای معتبر تولید شده‌اند و بنابراین مصرف‌کننده با خیال راحت خرید می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه یکی از ویژگی‌های خاص این فروشگاه‌های زنجیره‌‌ای خریدهای کلی و در حجم بالا است اما همین متضمن پرداخت پول بسیاری هم هست که شاید برای همه مقدور نباشد تصریح کرد: بنابراین این موضوع را می‌توان رمز مانایی فعالیت واحدهای کسب و کارهای کوچک‌مقیاس دانست، برخورداری از تاکتیک‌های حوزه کسب و کار نیز یکی دیگر از مزیت‌هایی است که می‌بایست برای تقویت توان رقابتی به‌کار گیرند مثل تخفیف، تبلیغات و مباحثی از این دست.

این کارشناس حوزه کسب و کار با تأکید بر اینکه معمولاً با ظهور کسب‌وکارهای جدید، کسب‌وکارهای سنتی با این استدلال که مشتریان خود را از دست داده‌اند و افراد بسیاری بیکار شده‌اند دید منفی ایجاد می‌کنند، گفت: باید به این نکته توجه کرد که آن‌ها به‌دلیل بزرگ بودن و سرمایه‌گذاری گسترده‌ شغل‌های بیشتری ایجاد می‌کنند چراکه نسبت به آنچه در گذشته وجود داشته، تعداد افراد بیشتری نیاز دارند و همچنین شغل‌های جدیدی تعریف می‌شود که در کسب و کارهای سنتی جایی نداشته مثلاً در سوپرمارکت‌ها جز یک یا دو فروشنده فرد دیگری مشغول نیست اما در فروشگاه‌های زنجیره‌ای تعداد زیادی با تعریف شغلی خاص مشغول به‌کار می‌شوند.

حاج اسماعیلی با تأکید بر اینکه احتمالاً فروشندگان خرد بر این باورند که تعداد زیادی از مشتریان خود را به‌واسطه فروشگاه‌های همواره تخفیف از دست داده‌اند اذعان کرد: قطعاً کسانی که به‌صورت عمده خرید می‌کنند فروشگاه‌هایی که تخفیف بیشتری دارند را ترجیح می‌دهند اما واضح است که هر مصرف‌کننده در طول روز یا هفته خریدهای جزئی و روزمره‌ای دارد که رفتن به فروشگاه‌های بزرگ به‌صرفه نیست چراکه معمولاً نیاز به استفاده از خودروی شخصی دارد، افراد برای خریدهای روزمره ترجیح می‌دهند از سوپرمارکت محله خرید کنند تا وقت کمتری صرف شود مگر آنکه در محله آن‌ها به فاصله نزدیک، فروشگاه زنجیره‌ای یا همواره تخفیف وجود داشته باشد که در میان جمعیت کل کشور افراد محدودی چنین امکانی دارند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد واقعیت این است که حرکت به سمت بازارهای مدرن در این روزها گریزناپذیر به‌نظر می‌رسد و گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‌های آنلاین نیز بخشی از این مسیر است؛ اما آیا طی این مسیر الزاماً به‌معنی نابودی خرده‌فروشی‌های محلی یا نابود شدن اشتغال است؟ اگر این گزاره حتی درصدی درست باشد راه برون‌رفت از این مشکل چیست؟ حالا که پیشرفت، مسیر ناگزیر است، چطور می‌توان از نابود نشدن شغل و خرده‌فروشی‌های محل با رشد فروشگاه‌های زنجیره‌ای سخن گفت؟

بسیاری از کارشناسان معتقدند یکی از راه‌های کمک به خرده‌فروشی‌های محلی اعطای نمایندگی به آن‌ها است. در این مدل فروشگاه زنجیره‌ای به‌جای تأسیس یک شعبه جدید، به فروشنده محلی کمک می‌کند با توسعه کسب‌وکار خود رشد و به‌جای از دست دادن شغل، اشتغال‌زایی کند.

عدم ارائه فاکتور و پاسخگو نبودن