هرچند به گفته برخی کارشناسان فرزندآوری امری اختیاری است و نباید اجباری برای آن تعیین کرد، اما آیا زنان و بانوان در سن باروری با این آمار آشنایی دارند یا اینکه به دلایلی از فرزندآوری هراس دارند؟ این موضوع را با برخی خانواده‌ها در میان گذاشتیم.

* هزینه بالای تأمین نیازهای مادی فرزندان در زندگی

ساره طیبی کارشناس علوم اجتماعی، متأهل و دارای یک فرزند پسر است؛ او علت اینکه نتوانسته به داشتن فرزندان بیشتر فکر کند را مسائل اقتصادی عنوان و اظهار کرد: با اینکه من و همسرم شاغل هستیم و از خودمان خانه مستقل هم داریم، اما هزینه‌های نگهداری و پرورش فرزندمان بسیار بالا است و نمی‌توانیم به داشتن فرزند دیگری فکر کنیم؛ ماهیانه مبلغ زیادی از درآمدمان صرف خرید لباس و مایحتاج خانواده سه‌نفری ما می‌شود و درحال حاضر هیچ پس‌اندازی نداریم.

او که معتقد است فرزندش باید از همه نظر تأمین باشد و هیچ کمبودی نداشته باشد، می‌گوید: وظیفه هر پدر و مادری است که نیازهای فرزندش را تأمین کند و اجازه ندهد با کمبودها و عقده‌های کودکی وارد مدرسه و اجتماع شود؛ او می‌گوید اکنون کودکان باید از اتاق خواب مستقل و مناسب برخوردار باشند و نمی‌توان فرزندان را در محرومیت بزرگ کرد.

سخنان ساره، شبیه سخنان بانوان دیگر بود؛ سخنانی که عدم فرزندآوری را به مسائل اقتصادی و ضرورت تأمین 100 درصدی نیازهای کودک مرتبط می‌داند، اما مینا که دانشجوی دکترای فلسفه است، عدم تمایل خود و همسرش به نداشتن فرزند را مربوط به جایگاه اجتماعی و تحصیل می‌داند؛ او می‌گوید با حضور فرزند زمانی برای داشتن جایگاه اجتماعی نمی‌ماند، باید در یک جایگاه تثبیت شویم و سپس به فکر فرزند داشتن باشیم.

* مهاجرت یکی از دلایل هراس خانواده‌ها از داشتن فرزند

او با بیان اینکه من و همسرم قصد مهاجرت داریم و نمی‌خواهیم حضور یک نوزاد مزاحم ما باشد و برنامه‌ریزی‌های آینده ما را تحت‌الشعاع قرار دهد، با دلخوری می‌گوید: پایین بودن نرخ رشد جمعیت به‌دلیل سیاست‌های اشتباهی است که طی سال‌های گذشته در کشور اجرا شده است، همان سیاست‌هایی که دهه شصتی‌ها را مشکل اساسی مملکت می‌دانستند، حالا که همین دهه شصتی‌ها می‌خواهند مهاجرت کنند تا مشکلات کشور کم شود، می‌گویند فرزند بیاورید! فرزندآوری ما تابع سیاست‌ها نیست، بلکه تابع برنامه‌ریزی‌های ما است.

سیدسعید که مدرک کارشناسی ارشد مدیریت ورزشی دارد نیز درباره نرخ رشد جمعیت و کاهش موالید در کشور می‌گوید: جوانان برای اینکه بتوانند خانواده تشکیل دهند و فرزند داشته باشند، نیازمند داشتن مهارت‌هایی هستند؛ مهارت‌هایی که دوام ازدواج آن‌ها را تضمین کند. زوج جوان بعد از اطمینان از دوام ازدواج، می‌توانند به فکر ادامه روند زندگی و فرزندآوری باشند، این موضوع درحالی است که بسیاری از جوانان بدون شناخت و بدون تضمین اخلاقی باهم ازدواج می‌کنند و بعد از مدت کوتاهی از انتخاب و تشکیل خانواده پشیمان می‌شوند.

او می‌گوید: تعداد بسیاری از دوستانش یا از همسران خود جدا شده‌اند و یا اختلافات شدید خانوادگی دارند که ممکن است منجر به جدایی شود و ادامه می‌دهد که تصور کنید در این میان فرزندی به دنیا بیاید، در نبود یکی از والدین و نداشتن خانه‌ای آرام، چه سرنوشتی در انتظار این کودک است؟

سیدسعید معتقد است ارائه مهارت‌های زندگی لازمه یک خانواده نوپا است؛ موضوعی که سیاست‌گذاران به آن توجهی ندارند.

اما ساجده دربندی، دانشجوی دیگری است که داشتن فرزند را برای ادامه نسل ضروری می‌داند و معتقد است انسان‌ها روی کره زمین مسئولیت‌هایی دارند و یکی از این مسئولیت‌ها به دنیا آوردن فرزند است؛ او می‌گوید هرچند زندگی اقتصادی برای همه خانواده‌ها سخت شده است، اما این دلیل نمی‌شود که از مسئولیت‌ها شانه خالی کنند.

او به زنان اروپایی و سایر کشورها اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در همه فرهنگ‌ها داشتن فرزند امری پسندیده است و در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، بُعد خانواده‌ها بیش از پنج نفر است.

برخی دیگر از دانشجویان دانشگاه علم و صنعت نیز تشکیل خانواده را یکی از اساسی‌ترین تصمیمات خود در زندگی عنوان می‌کنند و معتقدند باید مسئولیت خود را در این زمینه انجام دهند و در این میان دولت‌ها نیز باید نقش حمایت گری خود را داشته باشند.

او معتقد است وقتی خانواده‌ها از ثبات و پایداری برخوردار نیستند، قطعاً نمی‌توانند فرزند داشته باشند و فرزند داشتن به‌جز ایجاد رنج در جامعه، اثر دیگری ندارد.

* امید به آینده، حلال مشکلات

صبورا امین‌فر، کارشناس حوزه زنان و خانواده نیز امید به آینده را موضوع مهمی در فرزندآوری عنوان می‌کند و تأکید دارد: وقتی امید به آینده افراد یک جامعه کاهش پیدا کند، برنامه‌ریزی‌های بلندمدت از جنس تشکیل خانواده و فرزندآوری در این جامعه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و این موضوعی است که در جامعه ما مورد تهاجم غربی و کارهای رسانه‌ای قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه فعالیت‌های سیاسی نیز اثر خود را به‌طور گسترده روی خانواده می‌گذارد، اظهار کرد: هر عضو جامعه اگر نسبت به آینده جامعه تصویر خوبی و مطلوب نداشته باشد، این عدم تصویر مطلوب موجب می‌شود در تصمیم‌گیری‌ها برای آینده تأثیر گذارد و آن تصمیمات را به تعویق بیندازد؛ اتفاقی که بخشی از جامعه ایران را تحت تأثیر قرار داده و ازاین‌رو است که رهبر انقلاب تأکید می‌کنند روی امید اجتماعی و امیدآفرینی باید کار شود.

امین‌فر می‌افزاید: رهبر انقلاب تأکید دارند که باید نسبت به دستاوردهایی که کشور تاکنون داشته، به مردم اطلاعات و آگاهی‌هایی ارائه شود و مردم امیدوار باشند که آینده‌ای که پیش روی ایران بوده، آینده بهتری است و ما رو به پیشرفت هستیم و افراد با اطمینان خاطر برنامه‌ریزی بلندمدت انجام دهند.

به گفته این کارشناس خانواده، مسائل فرهنگی پیچیده و به هم وابسته است، اما موضوع مهم این بوده که ما باید در مسئولین خود هم عزم و ارائه جدی را ببینیم.

او می‌گوید: تا به خانواده پایدار نرسیم، نمی‌توانیم جامعه‌سازی اسلامی داشته باشیم و گام‌های پنجگانه به سمت تمدن نوین اسلامی که برنامه بلندمدت انقلاب اسلامی است را طی کنیم.

امین‌فر با بیان اینکه یکی از گام‌های مهم تمدن‌سازی جامعه‌سازی است و تا خانواده پایدار نداشته باشیم اصل اساسی جامعه‌سازی رخ نمی‌دهد، گفت: نیاز است که به‌طور جدی روی خانواده کار شود؛ ممکن است موانع این امر در بحث‌های فرهنگی و ساختار‌های دیگری از نظام حاکمیتی باشد.

وی ادامه داد: برای مثال فکر نمی‌کنیم که دعواهای سیاسی یک جناح علیه یک جناح دیگر ممکن است تبعات خیلی ماندگار و مستحکم داشته باشد و بخشی از جامعه را تحت تأثیر قرار دهد.

این بانو افزود: بحث‌های اقتصادی و اقتصاد ناپایدار موضوع دیگری است که خانواده از آن متأثر است؛ بحث‌های اقتصادی و بی‌ثباتی اقتصادی و پیش‌بینی‌ناپذیر بودن، عامل خیلی مهم و تأثیرگذار روی خانواده است.

امین‌فر ادامه داد: هرچند عامل اصلی و تعیین‌کننده موضوعات خانواده بحث فرهنگی است، اما عوامل اقتصادی نیز بر تصمیم‌گیری‌های افراد جامعه و امید به آینده افراد تأثیر می‌گذارد.

چرا برخی خانواده‌ها از داشتن فرزند هراس دارند؟