سبک زندگی اسلامی؛ پیش‌نیاز مشارکت زنان در جهش تولید

از این رو مشارکت زنان در ساختارهای اقتصادی و ایفای نقش همتراز با مردان در تصدی مشاغل تاحدودی به یک عرف تبدیل شده است.

بنابراین جهت فراهم‌سازی این بستر مناسب برای ارتقای سطح مدیریتی زنان و سرعت بخشیدن به توسعه اقتصادی اجتماعی، نیاز به شناخت موانع و مشکلات موجود دارد. همچنین نیاز داریم آسیب‌شناسی کنیم که چرا زنان ما با وجود برخورداری از استعداد و توانایی‌های لازم، برای پذیرش پست‌های مدیریتی بنگاه‌های اقتصادی همچنان در سطوح نازل فعالیت می‌کنند.

مطالعات و بررسی‌های مختلف در این زمینه نشان می‌دهد، برخی شرایط و عوامل باعث حضور کمرنگ‌تر زنان در ایفای نقش اقتصادی در جامعه می‌شود. ازجمله اینکه، بسیاری از زنان لزوم توجه به وظایف همسری و مادری در خانه را یکی از موانع پذیرش نقش اقتصادی در بیرون از خانه می‌دانند که البته اگر در این خصوص برنامه‌ریزی و مدیریت زمان وجود داشته باشد نمی‌تواند مانع مهمی تلقی شود.

نکته قابل توجه دیگر، اینکه در هیچ یک از پایه‌های تحصیلی درباره استعدادها و توانایی‌های دختران، برای پذیرش نقش‌های اقتصادی در جامعه آموزش داده نمی‌شود. در دیدگاه سنتی دید غالب جامعه این است که پسران برای پذیرش نقش‌های اقتصادی آماده‌تر هستند تا دختران و صرف ذکور بودن برای واگذاری این نقش کافی است، حتی اگر استعداد، تجربه و مهارت هم نباشد.

برخی موانع بازمی‌گردد به اینکه جامعه چنین عرصه‌ای را برای حضور زنان از لحاظ قانونی و ساختاری فراهم نکرده است. در بسیاری از سیستم‌ها ابتدا همه نگاه‌ها بلافاصله معطوف می‌شود به اینکه قطعاً باید از بین مردان انتخاب شوند و زنان حتی اگر توانمند هم باشند، دیده نمی‌شوند بنابراین حصار فرهنگی قوی جلوی این نگاه باز را می‌گیرد و باورهای غلط موجب عدم مدیریت زنان در فضای اقتصادی می‌شود.

بر این اساس با توجه به جایگاه و اثرگذاری زنان در تحقق شعار سال برآن شدیم تا را با استاد تمام اقتصاد و عضو هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا (س) گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

زهرا افشاری با بیان اینکه زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، گفت: اگر به شاخص‌های توسعه جنسیتی نگاه کنیم این امر قابل مشاهده است که خوشبختانه طی چند دهه گذشته در بخش‌های مختلف همچون تحصیل، زنان در رشته‌های مختلف پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند.

وی با تأکید بر اینکه امروز زنان ایرانی اسلامی در تمامی رشته‌های فنی، مهندسی و هنری متخصص هستند، اظهار کرد: درواقع امروز ما با نسل جدیدی از زنان مواجهیم که با نسل گذشته تفاوت بسیار دارد.

وی با ابراز اینکه متأسفانه امروز شاخص تحصیلات عالی زنان با شاخص مشارکت اقتصادی آن‌ها در کشور همخوانی ندارد، ابراز کرد: مسئله این است که زنان در دریافت‌ آموزش‌های عالی وقت زیادی صرف می‌کنند اما با توجه اینکه مشارکت آن‌ها در بازار کار زیاد نیست آنچه دیده می‌شود پایین‌تر بودن توسعه جنسیتی زنان از شاخص توسعه انسانی کل کشور است.

استاد تمام اقتصاد با تأکید بر اینکه زنان به دو طریق در اقتصاد مشارکت دارند؛ نخست در بازار کار و دیگری در کارهای خانه، اظهار کرد: هر دوی این مشارکت به تولید انجامیده و موجب جهش آن در اقتصاد می‌شود.

افشاری، افزود: به همین دلیل حتی می‌توان گفت امروز مشارکت زنان تحصیلکرده در کار تربیت فرزندان و حضورشان در خانه در جهت تربیت آن‌ها می‌تواند در بالا بردن سرمایه انسانی جامعه بسیار تأثیرگذار باشد؛ بنابراین نقش زن در خانواده به‌عنوان یک عملکرد اقتصادی را نمی‌توان فراموش کرد و یا نادیده گرفت.

وی با تأکید بر اینکه در این بین باید به این نکته نیز توجه کرد که نباید از نقش مردان در قامت پدر خانواده در کنار مادران برای به ثمر رسیدن نقش اقتصادی آن‌ها غافل شد، تشریح کرد: درواقع در پی مشارکت این دو فرد در کنار هم در خانوده است که فرزندان توانمند به‌عنوان سرمایه نیروی انسانی در فضای امن خانواده تربیت و به جامعه عرضه می‌شود.

وی ادامه داد: علاوه بر این با توجه به رشد صنایع خانگی طی چند دهه اخیر دیگر نمی‌توان انتظار داشت که زنان کل روز خود را صرف خانه‌داری کنند زیرا با وقت اضافه مواجه شده و یقیناً در این صورت با هدررفت زمان مواجه خواهند بود، ابراز کرد: جالب‌تر اینکه آنچه امروز قابل لمس است اینکه در بیشتر موارد مادران شاغل، فرزندان بهتری را تربیت کرده و وارد جامعه می‌کنند.

افشاری ادامه داد: بنابراین اشتغال زنان به معنای آن نیست که بنیان خانواده به نابودی کشیده خواهد شد بلکه یک زن تحصیلکرده خود با درایت و عقلانیتی که در انجام‌ کارها به کار می‌گیرد می‌تواند تناسبی بین کار در منزل و تربیت فرزندان با کار در بیرون از خانه برقرار کند.

وی با بیان اینکه در شرایط کنونی قوانین و مقررات باید به گونه‌ای پیش‌بینی شود که بتواند جامعه انسان‌سالار تربیت کند و زنان و مردان در خانه و بیرون از خانه با همراهی یکدیگر نقش‌آفرینی کنند، بیان کرد: بازهم تأکید می‌کنم ماحصل این رویکرد تربیت نیروی انسانی کارآمد در ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی خواهد بود.

این دانش‌آموخته دکتری اقتصاد با اشاره به اینکه برای رسیدن به این اصلاحات در جامعه نیازمند اصلاح نورم‌های (هنجار) اجتماعی هستیم، اذعان کرد: این‌ها از طریق رسانه‌ها و آموزش‌هایی که در جامعه داده می‌شود قابل اصلاح است.

افشاری با تأکید بر اینکه هنجارهای جامعه اسلامی ما اگر به‌درستی به‌اجرا درآمده و به‌کار گرفته شوند به معنای واقعی به‌روز و کارآمد هستند، اظهار کرد: آنچه مسلم است اینکه این نورم‌های زندگی اسلامی در صورتی که مورد حمایت قوانین و رسانه‌ها قرار گیرند حتی قادر است تبعیض‌های غلط سنتی حاکم بر جامعه را نیز اصلاح کند.

وی عنوان کرد: هنجارهای زندگی اسلامی می‌تواند از طریق به‌کارگیری توانمندی و استعدادهای زنان تحصیلکرده در خارج از منزل در کارهای اقتصادی به‌نوعی پاسخگوی هزینه‌های شخصی و اجتماعی باشند و به این بانوان برای رسیدن به این درجات عالیه در تحصیل با بهره‌گیری از این دانش در فضای اقتصادی جامعه کمک‌ کنند؛ این امر خود را در تربیت نیروی انسانی کارآمد به‌وضوح نشان می‌دهد.

این اقتصاددان افزود: این دو مقوله هریک به‌صورت جداگانه نقش مهمی در جهش اخلاق، توسعه انسانی، توسعه اقتصادی و درنهایت افزایش تولید ایفا می‌کنند.

افشاری در واکنش به این سؤال که یکی از خصوصیات بانوان ایرانی پس‌انداز است، راهکار پیش رو برای جلب این پس‌اندازها در مسیر جهش تولید چیست؟ ‌گفت: دلیل اینکه مردم به‌ویژه زنان به این سمت‌وسو سوق داده شوند و پس‌اندازهای خود را به جای خریدن طلا و دلار در مسیر جهش تولید به‌کار گیرند، این است که تولید در کشور رونق بیشتری بگیرد.

وی با تأکید بر اینکه امروز دلیل سوق پیدا کردن پس‌اندازها به‌ویژه زنان به سمت سکه، طلا و دلار عدم اطمینان و امنیت نسبت به آینده است، اذعان کرد: مسئله این است که اگر تولید افزایش پیدا کند یقیناً این سرمایه‌های اندک به جای اینکه در راه غیر تولیدی به‌کار گرفته شود وارد چرخه تولید خواهد شد.

وی با بیان اینکه در شرایط فعلی سوق پیدا کردن پس‌انداز زنان به سمت و سوی مؤلفه‌های غیرمولد یک واکنش عقلایی به شرایط اقتصادی جامعه است گفت: اگر در کشور تولید و صنایع رشد کنند و کارخانه ایجاد شود، در این صورت می‌توان این پس‌اندازهای کوچک زنان را در راه ارتقای تولید به‌کار گرفت.