خودبرتربینی، خصیصه‌ای در مسیر شیطان

عادات ناپسند و پدیده‌هایی در جامعه وجود دارد که اگر به‌درستی مورد دقت و ارزیابی واقع نشوند، به قول معروف از دایره عقل خارج می‌شود و بخشی از مسیر شیطان رانده‌شده است. یکی از این نمودها حس از دیگران بهتر بودن یا خودبرتربینی بوده؛ مصادیق متنوع این‌گونه اندیشه و خیال‌پردازی را می‌توان نشأت‌گرفته از عوامل مختلفی چون ثروت، شهرت، پست و مقام، زور و توان، چاپلوسی‌های دیگران و چنین عناوینی دانست.

شاید مواجه شده باشید با راننده‌ای که سوار خودروی گران‌قیمتی است و به همین دلیل انتظار دارد همه راه را برای او باز کنند یا مسئولی که همواره دیگران را ذیل وجود خود می‌پندارد یا به‌اصطلاح ورزشکاری با بدن برآمده و رشید که مشی و راه رفتن او گستاخی و فخرفروشی را به اذهان متبادر می‌کند، این‌گونه اشخاص که به قطع و یقین می‌توان گفت حباب دارند، آحاد اجتماع را بدهکار به خود دانسته و به قول قدیمی‌ها فکر می‌کنند چه گُلی به سر جامعه زده‌اند!

البته نباید نادیده گرفت که رشد و ترویج این‌گونه معضلاتی گذشته از انگیزه‌های حقارت‌آمیز درونی مبتلایان به خودبرتربینی، ناشی از نگاه غلط و رفتار برخی از ماست که بعضاً رسیدن به منافع ظاهری و مقطعی را به راه درست و سازنده ترجیح می‌دهیم. مثلاً بارها شاهد بوده‌ایم که مدیر دارای موقعیت اجتماعی یا ثروتمندی وقتی وارد مجلسی شده، می‌خواسته مانند دیگران و در بین آنان بنشیند، اما با اصرار و تکرار به‌طور افراطی، چاپلوسانه و نامعقول او را به صف اول یا بالای مجلس کشانده‌ایم! یا طوری جلوی او خم‌وراست شده‌ایم که گویا روزی و حیات ما در دست اوست.

البته این سخن به معنای نادیده گرفتن بزرگی‌های حقیقی نیست، اما آنچه در جامعه سالم اصالت دارد، این است که ازمابهتران نداریم و اگر چنین چیزی با موازین و منطقی وجود داشته باشد، با لحاظ میزان علم، تقوا، مجاهدت و امثالهم است که مصادیق آن همراه با شاخص‌های عقلانی در آموزه‌های دینی مورد تأکید بوده، آن‌هم نه به این معنی که شخص دارای این ارزش‌ها برای خود برتری قائل باشد، بلکه دیگران باید برای او احترام قائل بوده و فرد را با منطق و نگاه عادلانه از خود برتر بدانند.

در اجتماع و جامعه سالم به‌خصوص از نوع توحیدی آن به سخن دیگر ازمابهتران کسانی هستند که فداکارند، حقوق دیگران را بیشتر رعایت می‌کنند، قانون‌محورند، کم‌انتظار‌تر هستند، دیگران را بزرگ‌تر و مقدم بر خود می‌دارند. به قول حضرت زهرا سلام‌الله علیها اول فکر حقوق و منافع و خوشحالی همسایه هستند و سپس خود و درجه و نشان، این بهتر بودن را دیگران به او عطا می‌کنند و نه اینکه آنان در خودارزیابی به این درجه نائل می‌شوند.

وظیفه هریک از ما این است که تخم‌مرغ‌دزد را شتردزد نکنیم! در مواجهه با خودبرتربین هم این است که عاقلانه طوری مشی کنیم تا ضمن تشویق متواضعین و فروتنان، زمینه‌های رشد عُجب را با رفتار نامناسب فراهم نکنیم؛ درنتیجه باشد که شاهد جامعه‌ای پیشرفته و برتر باشیم، إن‌شاءالله.