لورانتوس میهمان ناخوانده جنگل‌های بلوط ایلام

گونه‌های جانوری شاخص کَل و بُز نیازمند عملیات احیایی

سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش :

بنا به مباحث و تقسیم‌بندی‌های شکل‌گرفته محیط زیست در سطح کلان به دو حوزه طبیعی و انسانی تقسیم می‌شود؛ در بخش محیط طبیعی در ایلام چهار منطقه حفاظت‌شده تحت مدیریت اداره کل محیط زیست شامل منطقه کولگ، کبیرکوه، دینارکوه و مانشت و قلارنگ وجود دارد.

همچنین دو آثار طبیعی، ملی در شهرستان دهلران شامل غار خفاش، چشمه‌قیر و چشمه آب گرم و تنگه رازیانه در شهرسان بدره وجود دارد که تقریباً 143 هزار هکتار مناطق تحت مدیریتی این سازمان یعنی هفت درصد مساحت ایلام را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین چون طی سال‌های اخیر محیط زیست این استان دستخوش ناملایمات طبیعی و انسانی قرار گرفته برآن شدیم تا در خصوص آخرین وضعیت پوشش جنگلی مناطق حفاظت‌شده و گونه‌های جانوری این مناطق گفت‌‌وگویی با معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی استان ایلام ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

علیرضا محمدی با بیان اینکه از چهار منطقه حفاظت‌شده موجود در استان سه منطقه کولگ، کبیرکوه، دینارکوه جزو مناطق حفاظت‌شده جنگلی هستند، گفت: مساحت منطقه حفاظت‌شده مانشت و قلارنگ 30 هزار هکتار و مناطق کبیرکوه و دینارکوه نیز هریک 20 هزار هکتار را شامل می‌شوند.

وی با ابراز اینکه بیشتر مشکلی که ما در این منطقه حفاظت‌شده جنگلی مانشت و قلارنگ با آن مواجه هستیم خشیدگی درختان و آفت نیمه‌انگلی لورانتوس است افزود: متأسفانه در پی تدوام خشک‌سالی طی چند سال اخیر خشکیدگی جنگل‌های بلوط استان شدت یافته، اظهار کرد: در این بین لورانتوس نیز به‌عنوان یک عامل ثانویه بی‌تأثیر نبوده و این فرایند را تسریع کرده است.

این مسئول عنوان کرد: طی پنج سال گذشته بر اساس اعتباراتی که در دست داشتیم در راستای مبارزه با عوامل آسیب‌زا ازجمله مبارزه فیزیکی با این گیاه انگلی از دو طریق تشکل‌های زیست‌محیطی و پیمانکاران واجد شرایط ورود کردیم.

محمدی با اشاره به اینکه عرصه‌های جنگلی گرفتار به این انگل شناسایی شده و در دستور مبارزه فیزیکی قرار گرفته‌اند، تشریح کرد: سال گذشته در دو عرصه حدود سه و دو هزار هکتاری ورود داشتیم.

وی افزود: البته مساحتی بالغ بر همین میزان هکتار نیز طی سنوات گذشته در دستور کار پاکسازی از انگل لورانتوس قرار گرفتند.

معاون منابع طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان ایلام با تأکید بر اینکه یقیناً لورانتوس عامل اصلی خشکیدگی جنگل‌های بلوط زاگرس نیست بلکه تغییرات اقلیمی و افزایش دما بیشترین تأثیر را در این حوزه داشته‌اند، ابراز کرد: در این بین طبق مطالعاتی که اداره کل منابع طبیعی استان انجام داده بروز بیماری زغالی نیز در جنگل‌های زاگرس این موضوع را تشدید کرده است.

محمدی با تأکید بر اینکه علیرغم مطالعاتی که توسط اداره کل منابع طبیعی درخصوص چرایی گسترش بیماری زغالی در جنگل‌های استان صورت گرفته اما هنوز برای مبارزه در عرصه‌های جنگلی استان در مناطق حفاظت‌شده اقدام عملی خاصی انجام نشده، بیان کرد: طبق این مطالعات گویی برای رهایی این وضعیت نیازمند تر‌سالی، بارش برف و کاهش دما هستیم.

وی با بیان اینکه پوشش قالب مناطق حفاظت‌شده در استان را گونه جنگلی بلوط ایرانی، بنه، شَن، زالزالک و در مناطق بالادست گون و ارزن تشکیل می‌دهد، افزود: درخصوص گونه‌های جانوری موجود نیز باید بگویم با گونه‌های پستانداران و گربه‌سانان مواجهیم.

وی ادامه داد: ازجمله گونه‌های گربه‌سان می‌توان به پلنگ، کاراکال (سیاهگوش) و ازجمله پستانداران موجود در منطقه می‌توان شغال، گرگ و روباه و غیره اشاره کرد.

معاون منابع طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان ایلام با تأکید بر اینکه در این استان تاکنون بالغ بر 40 گونه جانوری و 200 گونه پرنده شناسایی شده، تشریح کرد: ازجمله پستانداران شاخص استان می‌توان به کل، بز و قوچ اشاره کرد که متأسفانه طی سال‌های اخیر محل استقرار آن‌ها به منطقه کولگ محدود شده است.

محمدی با بیان اینکه در حال حاضر در این منطقه به لحاظ جمعیتی گونه‌های جانوری شاخص استان قابلیت زادآوری دارند، اظهار کرد: متأسفانه جمیعت این گونه در سایر مناطق حفاظت‌شده استان طی چند سال اخیر به‌دلیل شکار و ناامنی زیستگاه کاهشی بوده است.

وی، ادامه داد: برای افزایش جمعیت این گونه‌های جانوری چاره‌ای جز عملیات احیایی همچون رهاسازی گونه و افزایش امنیت در این مناطق وجود ندارد حال آنکه این کار خود نیازمند اعتبارات خاص است.

معاون منابع طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان ایلام با تأکید بر اینکه در حال حاضر مرکز تکثیر گوزن زرد در استان مستقر بوده و در صورت نیاز به تکثیر در سایر استان‌ها، این گونه به سایر مناطق حفاظت‌شده دیگر نیز فرستاده می‌شود، گفت: در صورت تأمین منابع، درصدد ایجاد مرکز تکثیر گونه کَل و میش نیز هستیم.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد در سالیان اخیر افزایش دما، خشک‌سالی‌های پی در پی، آفات و امراض ثانویه، زغال‌گیری، هجوم سوسک‌های چوبخوار، بیماری لورانتوس و غیره همه و همه دست به دست هم داده‌اند تا جنگل‌های زاگرس و گونه‌های جانوری آن در معرض خطر نابودی قرار گیرند، به نحوی که وسعت جنگل‌ها آن از 12 میلیون هکتار به 6 میلیون هکتار کاهش ‌یافته و تعداد گونه‌های جانوری شاخص این استان نیز به حدی تقلیل یافته که در یک منطقه حفاظت‌شده فقط می‌توان روی زادآوری آن‌ها حساب باز کرد.

تأسف‌بارتر اینکه بیش از 60 هزار هکتار از جنگل‌های بلوط زاگرس به‌طور سالانه در کشور نابود می‌شود و به تبع آن درختان بلوط زاگرس در ایلام نیز در معرض همین تهدیدات قرار دارند، یکی از این بیماری‌ها که وسعت زیادی از درختان استان ایلام را درگیر کرده چنانکه عنوان شد بیماری انگلی به نام لورانتوس است؛ بنابراین انتظار می‌رود عملیات احیایی با توجه به اهمیت موضوع ازسوی نهادهای دولتی در سطح کلان کشور یعنی وزارتخانه و سازمان‌های مربوطه بنا به اهمیت این مناطق در اکوسیستم طبیعی و جانوری منطقه و کارکرد‌های محیط زیستی این جنگل‌ها از طریق اعطای اعتبارات و بودجه کافی تسریع شود زیرا در غیر این صورت ما شاهد زوال جنگل‌های بلوط در استان ایلام خواهیم بود.