معماری ایرانی آرامش‌بخش و متعالی

این‌روزها مصادف با میلاد شیخ بهایی است که به گفته علما همه‌چیزدان بوده است؛ هم علوم ریاضی و مهندسی می‌دانسته و هم علوم نقلی و به دلایل مختلف روز تولد شیخ‌بهایی را روز معمار اعلام کرده‌اند؛ آنچه که در نظر مردم از کلمه مهندسی معمار تصور می‌شود، با آنچه در واقع هست، متفاوت بوده، مردم معمار را کسی می‌دانند که یک ساختمان را طراحی می‌کند و بعد با کمک مهندسان دیگر ساخته می‌شود. آنچه مطرح است این بوده که رشته معماری نه ریاضی است و نه هنر و نه علوم انسانی، بلکه رشته‌ای است شامل تمامی رشته‌ها، اما هیچ‌کدام از آن‌ها هم نیست؛ هم با اعداد و ارقام سروکار دارد که مهندسی است و هم نیاز به هنر دارد؛ چراکه باید آنچه در ذهن دارد، به زیباترین وجه به منصه ظهور و بروز برساند. به علوم انسانی نیاز دارد، چراکه برای انسان طراحی می‌کند و در سایر علوم هم باید تخصص داشته باشد.

وقتی سخن از معماری می‌شود، مهندسین شهرسازی را هم شامل می‌شود؛ معماران داخلی، طراحان شهری و غیره. همه این رشته‌ها دست به دست هم می‌دهند که یک سازه یا یک شهر ایجاد شود، درواقع فعالان این عرصه به محیط زندگی مردم شکل می‌دهند، محیطی که به‌طور مستقیم بر زندگی، سلامت و تعاملات انسانی تأثیر می‌گذارد.

درواقع فعالان این عرصه با استفاده از علم روز و فناوری با کیفیت‌ترین و زیباترین سازه‌ها را برای زندگی آحاد مردم و جامعه می‌سازند؛ همه کسانی‌که در ساخت یک ساختمان مؤثر هستند، از کارگر ساده‌ای که برای چند روز در یک طرح مشارکت می‌کند تا مهندس معماری که از بدو شکل‌گیری یک ساختمان به‌صورت ایده گام به گام پیش می‌آید تا درنهایت یک خانواده که سال‌ها با آن سازه زندگی کنند، در این رشته مؤثر هستند.

این رشته از چنان اهمیتی برخوردار است که یکی از نشانه‌های سترگی تمدن‌ها، عمارت‌ها و ساختمان‌هایی است که تجلی‌گر دانش و هنر مردم دوران خود هستند؛ در گوشه‌گوشه ایران می‌توان ساختمان‌هایی را یافت که نوع طراحی، استحکامشان در ساخت و ظرافت‌هایی که در کاربری‌های آن‌ها لحاظ شده، هنوز که هنوز است از پس قرن‌ها بازدیدکننده‌ها را شگفت‌زده کرده و باعث می‌شود آرزو کنند فرصتی بود و فقط چند ساعتی زندگی کردن در این خانه‌های دل‌انگیز را تجربه می‌کردند. اوج هنر معماری ایرانیان را در مساجد می‌توان مشاهده کرد، این سازه‌ها بیشتر در قالب کاربری دینی تعریف می‌شوند، اما دانش و هنری که در آن‌ها با روح معنوی حاکم بر قلب معمار آن مسجد تجلی پیدا کرده است، باعث شده مساجد آرامش‌بخش‌ترین مکان‌ها برای همه اقشار مردم باشند.

امید است معماران جوان این دوران نیز با الگو گرفتن از بزرگان رشته خود به دنبال طراحی و اجرای ساختمان‌هایی باشند که اگر قرار است مسکن خانواده‌ای باشد، به معنای واقعی کلمه باعث سکون و آرامش اهالی خود و تعالی‌بخش روح و روان مردم باشد.