در نشست ارزیابی اجتماعی، زیست‌محیطی، اقتصادی، سیما و منظر ترافیکی پیاده‌راه‌سازی خیابان‌های 6 گانه همدان و ارائه طرح پیشنهادی که صبح روز چهارشنبه در مجتمع فرهنگی هنری عین‌القضات همدانی برگزار شد، اجرای طرح «خیابان کامل» از سوی دانشگاه بوعلی‌سینا برای سامان‌دهی خیابان باباطاهر و جایگزین پیاده‌راه‌سازی آن، پیشنهاد شد.

عضو هیئت‌‌علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه به‌طور کلی نمی‌توان درخصوص مسائل شهری پاسخ بله و خیر داد، گفت: نگاه صفر و صدی برای موضوعات شهری درست نیست.

حسن سجادزاده با اشاره به اینکه پیاده‌راه‌سازی خیابان بوعلی‌سینا و اکباتان تجربیات متفاوتی بودند، اظهار کرد: آغاز طرح خیابان باباطاهر در متراژ 80 متر درحال انجام بوده؛ البته موضوع تنها همین متراژ نیست و مطالعات ما گسترده است.

وی با عنوان اینکه نمی‌توان انتظار داشت سریع آثار پیاده‌راه‌سازی را شاهد بود، افزود: چنین موضوعاتی در بلندمدت پاسخگو خواهند بود، اما به‌طور کلی خیابان باباطاهر نیاز به سامان‌دهی دارد.

سجادزاده تصریح کرد: باید دید چه الگویی امکان دارد برای باباطاهر موفق باشد، چراکه الگوهای متفاوتی در این خصوص وجود دارد.

* هنر مطالعات، رسیدن به یک وضعیت درست و متعادل است

وی با اشاره به اینکه به‌دلیل حضور گروه‌های ذی‌نفع متفاوت در چنین فضاهایی گاهی با تضاد منافع روبه‌رو هستیم، اظهار کرد: هنر مطالعات قانع کردن همه نیست، بلکه رسیدن به یک وضعیت درست و متعادل است.

عضو هیئت‌علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا همدان تأکید کرد: برای این موضوع تمام مقالات مشابه مطالعه شد و این موضوع که با یک نسخه نمی‌شود همه فضاها را شفا دهیم و باید استعدادها و ظرفیت‌های هر خیابان ابتدا کشف شود، مد نظر قرار گرفت.

سجادزاده با بیان اینکه پیاده‌مداری پروژه نیست و رویکرد انسانی دارد، افزود: بافت‌های هم‌جوار در پیاده‌راه‌های بوعلی‌سینا و اکباتان مثل مناطق آقاجانی‌بیگ و کولانج با ساخت پارکینگ تخریب شدند؛ درحالی که باید بافت و ساکنان در پیاده‌مداری حفظ شوند.

وی با اشاره به اینکه رکن اصلی تمام موضوعات ما در شهرسازی و طراحی شهری به سه اصل امکان‌سنجی الگوها، نیازسنجی و بسترسازی برمی‌گردد، گفت: مطالعات ما در این سه مرحله بوده و برای رسیدن به مدل مناسب خیابان باباطاهر چندین مدل بررسی شده است.

سجادزاده در تشریح انواع مدل‌های الگوی پیاده‌مداری افزود: خیابان‌های زیست‌پذیر، اجتماع‌پذیر، اشتراکی، بازی و برخی الگوها که بیشتر حضور مردم برای خرید است همانند طرح خیابان بوعلی‌سینا، ‌برخی از این انواع هستند.

وی با اشاره به الگوی خیابان کامل که در آن حضور حمل‌ونقل عمومی و مردم به‌طور یکسان است، اظهار کرد: طرح خیابان کامل برای خیابان باباطاهر مد نظر است و بافت آن رها نخواهد شد؛ در اصل این طرح سامان‌دهی این خیابان است. در خیابان باباطاهر شاهد دو بافت خاص محلات و بازار در کنار هم هستیم.

سجادزاده تأکید کرد: پیاده‌راه‌سازی از سال 1384 آغاز شده است، اما در ابتدا بافت محلات مورد توجه نبوده است و موضوع دیگر اینکه طرح جامع ترافیک فقط به دنبال مدل ترافیکی است و ممکن است آسیب‌زا باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در این طرح نیازسنجی مد نظر بود و با مردم به تفصیل گفت‌وگو شده است، گفت: البته باید برای این طرح یک دفتر تسهیل‌گری در فضا ایجاد شود تا به مدت دو سال بتواند به تمام مسائل پاسخ دهد.

سجادزاده سبزه‌میدان و بازار، بنکداران، طلافروشان و الکتریکی‌ها را چهار فضای مهم در خیابان باباطاهر برشمرد و اظهار کرد: آن طرحی موفق است که ساکنان اصلی در آن حضور داشته باشند.

وی افزود: می‌توان چند پارکینگ موجود مثل پارکینگ رضایی در خیابان باباطاهر را اجاره کرد تا ون‌ها و تاکسی‌ها در چنین فضاهایی یا فضاهای خالی قرار بگیرند؛ 200 صفحه مصاحبه با کسبه و اهالی برای همه موضوعات این خیابان انجام گرفته است.

سجادزاده در ادامه تصریح کرد: بسترسازی قبل، حین و بعد از اجرای پروژه باید مورد توجه باشد؛ البته همه اقدامات مورد نیاز بیان شده است و باید مورد توجه قرار بگیرند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه برای این موضوع طرح جامع پیاده نیاز است، گفت: الگوهایی که بیان شد در سایر کشورها اجرا شده، اما نمی‌توان انتظار داشت آن‌ها در همه‌جای دنیا یکسان عمل کنند و تدوین پیاده‌راه‌سازی اسلامی متفاوت بوده؛ چراکه یک‌سری متغییرها دخیل است.

وی در پایان افزود: به دنبال احیای هویت بارز خیابان باباطاهر که نظام قهوه‌خانه‌ای است و در قدیم وجود داشته، هستیم.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر همدان نیز تأکید کرد: پیاده‌راه‌سازی جزئی از مدیریت جامع است که می‌بایست به همراه تمام ملزومات مورد نیاز شهر مانند حمل‌ونقل و سایر موارد باشد.

سعید حاجی‌بابایی با بیان اینکه بیش از یک دهه است که پیاده‌راه‌سازی در ادبیات شهری جای گرفته، گفت: خیابان بوعلی‌سینا و اکباتان ازجمله تجربیات شهر ما در این حوزه است که نقاط قوت و ضعف آن‌ها باید در حوزه‌های مختلف مانند کسب‌وکار، حمل‌ونقل و نشاط مردم مورد توجه قرار بگیرد.

این عضو شورای اسلامی شهر همدان با اشاره به اینکه در موضوع خیابان باباطاهر هم باید از تجربیات گذشته درس بگیریم، اظهار کرد: دلیل ایجاد، حفظ و سرزندگی بافت تاریخی خود مردم هستند و نه صرفاً کمک دولت‌ها.

وی افزود: هر وقت نقش مردم وجود داشت، حفظ بافت تاریخی نیز میسر شد و هرجا دولت‌ها به‌صورت دستوری حضور داشتند، دچار مشکل شدند.

حاجی‌بابایی تأکید کرد: نقش مردم خیلی مهم است و باید مورد بررسی قرار بگیرد و هرگونه دخالت در این بافت بدون نظر مردم، قابل شکست است.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر همدان با عنوان اینکه تشخیص ما برای مصالح مردم درست نیست، افزود: بافت تاریخی فقط برای گردشگران و کروکی کشیدن دانشجویان نیست، بلکه محل زندگی مردم است و جابه‌جایی مردم و مشاغل از این فضاها به بافت تاریخی آسیب خواهد زد.

این عضو شورای اسلامی شهر همدان با اشاره به اینکه وقتی در بودجه سال 1402 موضوع پیاده‌راه سازی مطرح شد با آن مخالفت کردیم و خواستیم تا مطالعات اجتماعی برای این پروژه انجام شود، گفت: پیاده‌راه بوعلی‌سینا به‌لحاظ سرزندگی پروژه موفقی بود، البته یک‌سری ملاحظات در آن به‌وجود آمد؛ اما پیاده‌راه اکباتان به‌دلیل عدم وجود این ملاحظات اجتماعی، دچار اختلال شد و قسمتی از مردم صاحب کسب‌وکار این خیابان از این موضوع ناراضی هستند. به همین دلیل مقرر شد دکتر سجادزاده در این خصوص با مردم خیابان باباطاهر در رابطه با انجام و یا عدم انجام این مهم گفت‌وگو کنند.

حاجی‌بابایی تأکید کرد: کارآمدی و موفقیت پروژه‌های شهری و پیاده‌راه‌سازی درصورتی خواهد بود که جزئی از برنامه جامعی که قرار است برای آن منطقه درنظر گرفته شود، باشد وحمل‌ونقل بار، مسافر، پارکینگ عمومی و غیره در آن درنظر گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه حمل‌ونقل باید مورد توجه باشد، افزود: خیابان‌های 6 گانه شهر همدان پیاده‌راه خواهند شد، اما به‌صورت خیابان کامل که حمل‌ونقل عمومی در آن‌ها وجود داشته باشد.

حاجی‌بابایی با عنوان اینکه این طرح یک تهدید نیست بلکه یک فرصت به‌وجودآمده است، تصریح کرد: بعد آغاز این طرح یک محوطه تاریخی کشف شد که باید از این ظرفیت و فرصت به‌وجودآمده هم استفاده کرد.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر همدان در پایان افزود: سرزندگی بافت تاریخی با حضور مردم رقم می‌خورد، البته این به معنای حذف محدودیت‌های ارتفاعی نیست؛ منتها باید نظرات و کسب‌وکار مردم مورد توجه قرار بگیرد.

دیگر عضو هیئت‌علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا همدان نیز با بیان اینکه شکل‌گیری پدیده‌های معماری زمان‌بر است، گفت: پدیده‌های شهرسازی کوتاه‌مدت نیستند که ما سریع نتیجه را مشاهده کنیم.

محمدرضا عراقچیان با اشاره به اینکه اولویت در شهر با شهروند است، اظهار کرد: اگر شهر به‌خوبی مدیریت شود، گردشگر هم جذب خواهد شد.

وی تأکید کرد: برای شهر باید یک برنامه راهبردی نوشته شود و برای بافت تاریخی با نگرش منطقی، یک برنامه دیگر تحت عنوان زیرمجموعه‌ای از طرح راهبردی شهر، نوشته شود.

این استاد معماری با عنوان اینکه اعتقاد مدیران به نگهداری و ارزشمند بودن بافت تاریخی در ایران ضعف دارد، اظهار کرد: اگر خانه 50 درصد از مدیران در بافت تاریخی بود، آن‌‎ زمان هم به حفظ بافت تاریخی اعتقاد داشتند؟

عراقچیان با اشاره به اینکه یکی از الزامات بافت تاریخی تأمین زندگی مطلوب و مناسب برای ساکنین آن است، افزود: تجربیاتی از بافت‌های تاریخی دیگر کشورها وجود دارد که آن‌ها باید مورد توجه قرار بگیرند.

* پیاده‌راه‌ها یکی از ابزارهای انسان‌مداری

وی افزود: امروزه پیاده‌راه‌ها یکی از ابزارهای انسان‌مداری در بافت تاریخی شهری هستند؛ انسان‌مداری تنها در بافت تاریخی حائز اهمیت نیست، بلکه باید در همه بافت‌های شهری مورد توجه قرار بگیرد.

* برای سامان‌دهی خیابان باباطاهر همه سازمان‌ها با یکدیگر تعامل داشته باشند

عراقچیان با اشاره به اینکه برای ایجاد خیابان کامل که در آن خودروی عمومی حضور دارد، اقتصاد فعال است، روابط اجتماعی برقرار بوده و بافت نیز حفظ می‌شود نیاز است تا سازمان‌ها با یکدیگر تعامل داشته باشند،،اظهار کرد: در چنین پروژه‌هایی نباید به دنبال حکم‌رانی باشیم؛ باید مردم را شریک اداره شهر بدانیم.

عضو هیئت‌علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا همدان در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه پیاده‌راه‌ها یکی از فضاهایی هستند که سکوت مدرنیته امروز را می‌شکنند و زندگی را رواج می‌دهند، افزود: پیاده‌راه‌ها باعث ایجاد گفت‌وگو می‌شوند و به شهر سرزندگی می‌بخشند.

وی ابراز کرد: یکی از راه‌های حل مشکلات فرهنگی در جامعه امروز، مقابله با سکوت بوده و یکی از راه‌های آن، پیاده‎‌راه‌سازی است.

عراقچیان با اشاره به اینکه جزایر حرارتی در شهرها درحال شکل‌گیری است و پیاده‌راه‌ها باعث کاهش این جزایر حرارتی خواهند شد، گفت: هر شهر دارای شکل و ظاهر متفاوت از دیگر شهرها است؛ کشف آثار تاریخی اتفاق مبارکی بوده، اما نباید مانع سامان‌دهی خیابان باباطاهر شود.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: طرح درنظر گرفته‌شده برای این منطقه خیابان کامل است و نه پیاده‌راه کامل و کمک خواهد کرد که سه‌بُعدی به خیابان فکر کنیم و بدنه، آسمان و کف مد نظر باشد.

عراقچیان در پایان سخنانش با عنوان اینکه سامان‌دهی پروژه نیست بلکه یک فرآیند است، اظهار کرد: برای هر خیابان طرح مجزا نیاز است و باید برای آن قبل از هر اقدامی، پیوست‌نویسی مد نظر قرار بگیرد؛ البته هم‌اکنون ما در ابتدای طرح پیوست‌نویسی هستیم.

دیگر عضو هیئت‌علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا همدان نیز با اشاره به اینکه ضرورت انسان‌محوری برای همه در همدان روشن است، گفت: پیاده‌محوری یکی از راه‌های جلوگیری از گرمایش زمین است.

صاحب محمدیان‌منصور با عنوان اینکه در همدان مهم‌ترین موضوع حمل‌ونقل عمومی است، اظهار کرد: در دیگر کشورها حمل‌ونقل عمومی بسیار رواج دارد و موضوع ضرورت انسان‌محوری مهم است.

وی افزود: پیاده‌راه صرف پاسخگو نیست و باید برای عبورومرور، حمل‌ونقل عمومی وجود داشته باشد.

محمدیان‌منصور با تأکید بر اینکه ما در خیابان بوعلی‌سینا به تجربه آموختیم نیاز به وجود خیابان کامل است، تصریح کرد: در چنین خیابان‌هایی هریک از عناصر مورد نیاز با کف‌سازی متفاوت و رنگ‌های متنوع تعریف شوند و نه اینکه همه را سنگ گرانیت کنیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در پیاده‌راه باید دسترسی وجود داشته باشد، توضیح داد: در پیاده‌راه باید تأمین دسترسی، امنیت و ایمنی، آسایش و راحتی مثل نور و لذت بردن عابر از فضا و مسیر عبور ماشین، مد نظر باشد.

محمدیان‌منصور تأکید کرد: هر پیاده‌راه باید هویت خود را داشته باشد و نباید هر نوع برخوردی که در پیاده‌راه بوعلی‌سینا داشتیم، در این خیابان هم مد نظر باشد؛ مثلاً به‌جای کف گرانیتی، شیشه نشکن و نورپردازی داشته باشیم که موجب نمایش آثار شود.

وی در پایان گفت: امیدواریم پشتیبانی‌ها مثل پارکینگ‌ها، ایستگاه‌ها و جابه‌جایی‌ها درست انجام شوند که در این صورت پروژه موفق خواهد بود، اما صرفاً کف‌سازی با سنگ گرانیت مشابه طرح‌های قبلی بدون درنظر گرفتن مطالعات انجام‌شده، موفق نخواهد بود.

دیگر عضو هیئت‌علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه سامان‌دهی عنوان بهتری برای خیابان باباطاهر است، گفت: حرکت با ماشینی که سوخت فسیلی دارد در هر کیلومتر 370 گرم دی‌اکسیدکربن به طبیعت وارد می‌کند و این میزان در میزان دی‌اکسیدکربن افراد پیاده 5.7 گرم، اتوبوس 56 گرم و در ماشین برقی 170 گرم است.

مهشید صحی‌زاده با اشاره به اینکه در پیاده‌محور شدن فضاهای شهری شکی نیست، اظهار کرد: زمانی پیاده‌مداری درنظر گرفته می‌شد که مطلوب نبود و درحال حاضر خیابان کامل مد نظر است.

وی با عنوان اینکه هر خیابان باید دارای طرح مخصوص به خود باشد، افزود: برای پیاده‌راه‌سازی باید سابقه تاریخی، ساکنین و ذی‌نفعان، نقش گذشته و امروز و نوع ارتباط سواره و پیاده نسبت به بافت دو طرف این منطقه، مد نظر باشد.

صحی‌زاده در پایان سخنانش ابراز کرد: خیابان کامل مکان رویداد است.

رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی شهرستان همدان نیز گفت: برای پیاده‌راه‌سازی ابتدا باید پیوست ترافیکی آن تهیه شود و ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیاز به توسعه دارند.

ابراهیم فارسی با اشاره به اینکه در خیابان کامل باید همه دسترسی‌ها را برای تمام کاربران ترافیکی درنظر داشت، اظهار کرد: سهم هریک از عوامل مختلف باید مد نظر باشد؛ چراکه عابرین نیز جزئی از کاربران ترافیکی هستند که در فضاهایی مثل پیاده‌راه بوعلی‌سینا و بیشتر معابر، به آن‌ها توجه کافی نشده است.

وی در پایان جلسه افزود: قبل از هر موضوعی کاربری‌های این فضا تعریف شود، چراکه شرایط جامعه تغییر کرده است؛ مثلاً فضایی مثل خیابان اکباتان به یک گذر فرهنگی تبدیل شود.

اجرای طرح «خیابان کامل»، جایگزین پیاده‌راه‌سازی باباطاهر