تعمق، اتصال و انتظام؛ زیست ادبی و سلوک کتاب‌خوانی رهبر انقلاب

علاقه و ممارست رهبر معظم انقلاب به کتابخوانی و ادبیات، از ایشان رهبری با ویژگی‌های خاص ترسیم کرده، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به‌حق یک رهبر کاریزماتیک و خاص در گستره جهانی است؛ فارغ از تمامی سجایای اخلاقی و ذکاوت‌های معنوی و سیاسی که در تمام این دهه‌ها از ایشان سراغ داریم، اشتیاق عجیب و زائدالوصف ایشان در باب ادبیات و کتاب‌خوانی، حقیقتا نمونه‌ای مثال‌زدنی است.

این عادت پسندیده که از ایام نوجوانی با ایشان بوده، هیچ‌گاه حتی در بزنگاه‌های سخت اجتماعی و سیاسی دهه‌های اخیر که مشغله‌های فراوانی به‌واسطه مسئولیت خطیر برایشان فراهم بود، کمرنگ نشده و ایشان همواره در تمام این هفت دهه، یکی از علاقه‌مندان پروپاقرص کتاب و کتابخوانی بوده‌اند.

تاکید بر برگزاری منظم نمایشگاه کتاب

حتی نقل است در ایام جنگ، موانعی در مسیر برگزاری نمایشگاه کتاب وجود داشته که این مشکلات با ورود جدی و صریح ایشان که رئیس‌جمهور وقت بودند، مرتفع شده و برگزاری نمایشگاه و از همان زمان تاکنون برگزاری این رویداد به یک رویداد منظم سالانه تبدیل شده است؛ از همان زمان نیز ایشان با آن‌که مسئولیت‌های سنگینی عهده‌دار بودند، هربار که از نمایشگاه کتاب بازدید کرده‌اند، ساعت‌ها در نمایشگاه حضور داشته و با علاقه‌مندی وصف‌ناپذیری، نسبت به کنکاش در تازه‌های نشر و خریداری کتب فراوان سوال و مطالبه می‌کردند.

یک نکته برجسته در باب کتابخوانی رهبر انقلاب آن است که ایشان، در تمامی این دهه‌ها، علاقه‌مندی خاصی به مطالعه در حوزه‌ها و گونه‌های مختلف ادبی داشته‌اند؛ از شعر و رمان گرفته تا کتاب‌هایی در زمینه دفاع مقدس، تاریخ جهان، فلسفه، پزشکی و... این خصائل نیکو سبب شده تا رهبر انقلاب، همواره از تازه‌های نشر حوزه‌های مختلف آگاه شوند و به اطلاعات و داشته‌های روز این حوزه‌ها آشنایی داشته باشند؛ نمونه‌های این آشنایی و به‌خاطرسپاری، بارها در جلساتی که با نویسندگان، شعرا و دیگر چهره‌های حوزه نشر داشته‌اند، به‌عینه تکرار شده است.

مطالعات دقیق قبل از سخنرانی

حتی در بازدید صبح امروز -دوشنبه ۲۴ اردیبهشت- ایشان از نمایشگاه، در کنار پیشنهاد کتاب‌هایی چون «صبح واقعه» نوشته ابراهیم حسن‌بیگی، «مبارزه به روایت شهید اسدالله لاجوردی» نوشته جواد اسلامی و «تل‌آویو سقوط کرد» نوشته سمیه علی‌هاشم با ترجمه سعیده سادات حسینی، آثاری چون «دفتر یادداشت‌های داستایفسکی: شیاطین» نوشته فیودور داستایوسکی با ترجمه میلاد میناکار، «فیزیک» ارسطو با ترجمه اسماعیل سعادت و «خرد رنج آموخته» از اورستیا به روایت هیوبرت دریفوس با ترجمه زانیار ابراهیمی نیز توجه ایشان را به خود جلب کرد که همین انتخاب‌ها، خود نشان می‌دهد که دایره مطالعات آقا، فراتر از گونه‌های قابل‌حدس است.

دامنه این عادت به کتابخوانی در ایشان حتی به پیش از سخنرانی‌هایشان نیز بازمی‌گردد به این‌ ترتیب که رهبر انقلاب پیش از هر ایراد سخنی، نسبت به مطالعه در آن حوزه، به‌روزرسانی اطلاعات و کشف نیازمندی‌های آن حوزه به شکل تبیینی، مطالعه و نکته‌برداری می‌کنند و این نکات همواره در کاغذ کوچکی که هنگام سخنرانی به دست می‌گیرند، یادداشت شده تا به آنها پرداخته شود.

نظم مؤکد در کتابخوانی با همه مشغله‌ها و مسئولیت‌ها

حتی این نکته در یکی از سخنرانی‌های اخیر ایشان نیز در قالب توصیه‌ای آمیخته به مزاح به جوانان نمود یافت؛ آنجا که وقتی می‌خواستند درباره شرایط رژیم گذشته سخن بگویند، گفتند شماها که کتاب نمی‌خوانید...که این صحبت آقا، دایرمدار کسب اطلاعات بیشتر جوانان پیش از سخن گفتن و اظهارنظر راجع به هر موضوعی است.

بنابراین مصارف گوناگون کتابخوانی در زیست شخصی و کاری رهبر معظم انقلاب، به‌عینه مشهود است؛ فارغ از این عادت، ایشان دستی هم بر قلم دارند و علاوه بر مکتوبات، اشعاری نیز سروده‌اند که برخی از آن اشعار را در نشست‌های عمدتا ادبی برای حضار قرائت می‌کنند.

مجموع تمامی این عادات را که در نظر بگیریم، به رهبری برجسته و خاص می‌رسیم که در کنار مشاغل سنگین مسئولیتی که دارند، هیچ‌گاه زیست ادبی خود را ترک نکرده و در هرگونه شرایطی، دست از کتاب و مطالعه برنداشته‌اند؛ حال آن‌که آیا می‌توان نمونه چنین نظم موکدی را در رهبر دیگری از جهان مشاهده کرد؟

«هیچ چیز جای کتاب را نمی‌گیرد»

ایشان با همه مسئولیت‌هایی دارند، از هر فرصتی بهره می‌برند تا به انس خود با کتاب و ادبیات، صله‌ای دیگر بیافزاید؛ و در هر جمع و محفلی، حاضران به ویژه جوانان و نوجوانان را به انس گرفتن با کتاب تشویق می‌کنند و بارها به صورت صریح فرمودند که «هیچ چیز جای کتاب را نمی‌گیرد»؛ کتابی که یکی از برکات آن، بصیرت‌افزایی است؛ بصیرتی که حداقل در طول یک دهه اخیر، به یکی از کلیدواژه‌های مهم رهبری در باب زندگی بخردانه تبدیل شده است.

ایشان را می‌توان الگوی جامعی معرفی کرد برای آن بخش از جامعه که می‌خواهند کتاب بخوانند اما بهانه‌هایی چون گرانی کتاب، مشغله‌های فراوان و کمبود وقت را ذکر می‌کنند که البته خود را از چنین سرمایه بزرگی محروم می‌کنند، اینجاست که باید اذعان کرد، حتی در کتاب و کتابخوانی نیز باید به اسلوب رهبر انقلاب اقتدا کرد؛ وقتی می‌گوئیم ایشان ولی امر مسلمین جهان هستند یعنی مراتب این امر، فراتر از مضامین دینی، شرعی و سیاسی است؛ چونان که می‌بینیم ایشان وعده صادقی برای ضمیرهای کتابخوان هستند که دامنه سواد و اطلاعات ایشان بارها توسط اهالی فن و متخصصان حوزه علم و دانش که در جای خود، ادبیان و اهالی فرهنگ و ادبیات هم، تحسین شده است.