تقویت زبان سینمای سیاسی با فیلم کوتاه

میکاییل دیانی که این روزها فیلم کوتاهش با نام «مدیر مدرسه» در اکران آنلاین نمایش داده می‌شود، در پاسخ به اینکه در میان انبوه فیلم‌های کوتاه تولید شده و رشد بیش از پیش این گونه سینمایی در چند سال گذشته، چقدر وجود فیلم هایی با ژانرهای مختلف و برگرفته از اتفاق‌های رخ داده در جامعه را لازم می‌داند به ایسنا گفت: من پیش از اینکه سینمای داستانی را شروع کنم، مستندساز بودم و عموما هم مستندهایم به خاطر سبقه ژورنالیستی‌ام با سوژه‌های اجتماعی ملتهب گره می خورد. در دوران تحصیلم در دوره فیلمسازی انجمن سینمای جوانان ایران در دفتر تهران استاد بسیار خوبی داشتیم به نام مریم اسمی‌خانی که می‌گفت واقعیت، منبع لایزال درام است و سوژه‌های واقعی همیشه جذابیت بالایی برای خلق فیلمنامه‌های دراماتیک دارند. من چه در تجربه مستندسازی و چه زمانی که سینمای داستانی را شروع کردم این موضوع برایم اولویت بود که از اتفاق های رخ داده پیرامون خودمان برای خلق ایده و قصه استفاده کنم.

وی ادامه داد: خاطره جمعی جامعه از رخداد نیز به دیده شدن اثر و توجه به آن کمک می کند. البته لمس واقعیت رخداد توسط مخاطب کار را برای فیلمساز سخت می کند که بتواند فیلمی بسازد تا جهانش برای مخاطب باورپذیر باشد اما در کل به نظرم اتفاق‌های اجتماعی هم ظرفیت بالایی دارند که به فیلم‌هایی با ژانرهای مختلف تبدیل شوند و هم در صورت ساخته شدن با استقبال و اقبال مخاطبین و منتقدین طرف خواهند شد.

دیانی درباره اینکه در این حوزه چه مشکلاتی را پیش روی فیلمسازان برای ساخت فیلم با دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی می‌بیند، گفت: در سینمای کوتاه قبلا می‌گفتند اجازه ساخت فیلم سیاسی داده نمی‌شود اما من وقتی ساختم اصلا این مسئله اجازه دادن یا ندادن مطرح نبود؛ جایی هم در جشنواره چهلم فیلم کوتاه تهران گفتم برای ساختن فیلم نه منع شدم و نه کسی سفارش تولید اثر داده بود؛ صرفا یک دغدغه شخصی بود اما شاید مهمترین مسئله -که ناظر به همین فضاست-  نوعی خودسانسوری در فیلمسازان است و همچنین رادیکالیسم در تولید برخی آثار که محصول عدم تولید و قلقگیری این جنس از آثار است. اگر سالی ۱۰ تا فیلم سیاسی کوتاه تولید شود، زبان بیان سینمایی‌ سیاسی تقویت می‌شود و ظرافت‌های لازم هم برای آنکه فیلم خارج از فضای خود نیاید بوجود می‌آید اما وقتی فیلم تولید نشود فضای بین الاذهانی فیلمسازان برای چگونه بیان کردن مسائل سیاسی به زبان سینما شکل نمی‌گیرد.

او در پاسخ به اینکه مهم‌ترین بازخوردهایی که از مخاطبان فیلم «مدیر مدرسه» گرفته چه بود و اگر می‌خواست یک بار دیگر این فیلم را بسازد آیا تغییراتی در آن می‌داد یا خیر، توضیح داد: من سه جنس بازخورد و مخاطب داشتم. یک طیف سخت و اقلیت که فیلم را حکومتی می‌دانستند، یک طیف سخت اقلیت دیگر که فیلم را ضدامنیت می‌دانستند و یک دامنه گسترده مخاطب که فیلم را پسندیده بودند و فیلم را به حرکت ظریف روی لبه تیغ که سالم هم از آن عبور کرده تشبیه می‌کردند. اما برای من مهم‌تر از همه این بود که اکثریت تماشاگران و نظراتی که حالا در اکران عمومی هم تکرار می‌شود این است که فیلم می گوید باید در مواجهه با نوجوان نگاه تربیتی داشت و گفتگو و درک متقابل را تجویز می‌کند و اینکه این موضوع از این فیلم فهم شده برای من خیلی با ارزش است.

وی ادامه داد: طبیعتا یک فیلم بعد از تولید، فرزند فیلمسازش است و من این فرزند را همین طور که هست دوست دارم. این محصول ذهن و نگاه من است. بعد از این بازخوردها هم اگر دوباره قرار بود ساخته شود تغییری در فیلم پیدا نمی شد یا شاید نهایتا در حد اصلاح یکی دو دیالوگ بود.

دیانی درباره اینکه «مدیر مدرسه» را صدای کدام قشر جامعه در ماجرای ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ می‌داند، گفت: من این فیلم را صدای اکثریت جامعه و خصوصا دغدغه‌مندان حوزه تربیت و پرورش می‌دانم که می‌گویند باید با نسل جدید حرف زد، حرفشان را شنید و به یک درک متقابل و بینانسلی رسید. موضوع فراموش شده تربیت و دغدغه فعالین حوزه تعلیم و تربیت خصوصا آنها که مطالبه عدالت آموزشی و فرصت برابر برای آحاد جامعه را دارند در این فیلم بیان شده و فکر می کنم بخش بزرگی از جامعه ما وقتی فیلم را می بینند با آن همذات‌پنداری می‌کنند که رویه ما باید این مدلی باشد.

کارگردان فیلم کوتاه «مدیر مدرسه» درباره وضعیت اکران آنلاین فیلم در پلتفرم‌های اینترنتی با ابراز رضایت از شرایط گفت: آمارهایی که  دوستان پخش می‌دهند، من را شگفت زده کرده است. البته همه مطالب منتشر شده در فضای مجازی، نقدها و نظرات در پلتفرم ها را هم می خوانم. یکی از نکته‌هایی که در اکران آنلاین به من دلگرمی داد، افزایش بازدیدها در روزهای مختلف بود که انگار مخاطبان دیدن این فیلم را به همدیگر پیشنهاد می دادند و از این جهت خیلی حس خوبی به تیم تولید هم دست داده است. اساسا تا چند سال پیش سینمای کوتاه یک فقر جدی در حوزه دیده شدن داشت. آنقدر بستر تماشای فیلم کوتاه محدود بود، فیلمسازان به اقتضای اولویت های جشنواره های خاص خارجی فیلم می‌ساختند که حداقل در آن جشنواره‌ها به نمایش در بیاید. پلتفرم‌ها هم خیلی فیلم کوتاه را جدی نمی‌گرفتند ولی در دو سه سال اخیر این رویه تغییر کرده و اکران آنلاین هم یک بستر جدی برای دیده شدن فیلم کوتاه شده است؛ اگرچه من هم مثل عموم فیلمسازان دوست دارم روی پرده سینما فیلمم را ببینم که این موضوع نیز امروز با پاتوق های فیلم کوتاه که بصورت همزمان در سراسر کشور برگزار می‌شود، امکان یافته است.  

دیانی در پایان درباره اینکه آیا قصه فیلم «مدیر مدرسه» یا داستانی مشابه آن را در سینمای بلند ادامه می‌دهد؟ گفت: مسئله تعلم و تربیت و اساسا موضوعات و مسائل و دغدغه های نسل نوجوان برای من خیلی جدی است و حتما اگر بخواهم فیلم بلند بسازم یکی از اولویت هایم در این حوزه است البته که امروز ترجیح می‌دهم کمی تجربه داستانی‌ام را با فیلم کوتاه دیگری بالا ببرم و بعد از آن به سراغ سینمای بلند بروم.