بانک‌ها پیش‌خوان رسیدن منابع به مسیر واقعی تولید در اقتصاد

سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش :

طبیعتاً تأمین مالی ارزان با کمترین هزینه از طرف نظام بانکی در روند جهش تولید و جلوگیری از تعطیلی بسیاری از واحدهای خرد و متوسط مؤثر خواهد بود؛ بنابراین اگر جهش تولید برنامه میان‌مدت و بلندمدت اقتصاد کشور است نظام بانکی کشور نیز باید هم‌راستا با این موضوع دست از سودجویی خود برداشته و با هدایت سرمایه‌های سرگردان و پس‌اندازهای مردمی به سمت تولید این مسئله را محقق کند، در غیر این صورت اقتصاد ایران در تحقق رونق و جهش تولید با مشکلاتی مواجه خواهد شد.

بر این اساس با توجه اینکه امروز بانک‌ها نقش واسطه‌ای را در جلب مشارکت مردمی بر عهده دارند، برآن شدیم تا درخصوص نقش بانک در جلب مشارکت گفت‌و‌گویی تخصصی با کارشناس پولی و بانکی مرکز پژوهش‌های مجلس ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مصطفی حبیب‌الله با بیان اینکه نظام تأمین مالی در کشور ما برخلاف بسیاری از جوامع بانک‌محور است، گفت: البته این رویکرد را نمی‌توان لزوماً امری مذموم تلقی کرد چراکه اینگونه نیست زیرا برخی از کشورها بانک‌محور بوده و برخی نیز سرمایه‌محور هستند.

وی، ادامه داد: درواقع معمولاً در کشورهایی که هدف‌گذاری صنایع آن‌ها در مقیاس‌های ‌کوچک است معمولاً از نظام تأمین مالی بانکی استفاده می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در کشوری همچون آلمان که نظام تأمین مالی آن بانک‌محور است اگر در آن صنایع از حدی بزرگتر ‌شود به سمت تأمین مالی از طریق بازار سرمایه می‌رود، اذعان کرد: درواقع بانک‌ها در فرایند تولید که یکی از مهم‌ترین مراحل آن تأمین مالی است نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در حال حاضر 80 درصد نظام تأمین مالی در کشور ما بانک‌محور است، ابراز کرد: بانک‌ها به‌واسطه جذب سپرده‌ای که از اندوخته‌های مردم دارند منابع خوبی در اختیار داشته و اگر آن را درست مدیریت کنند می‌توانند در قالب اعطای تسهیلات سرمایه در گردش یا پرداخت تسهیلات برای انجام امور ایجادی مثل ایجاد خط تولیدهای جدید و یا خریدن تجهیزات، آن را به‌کار بگیرند.

حبیب‌الله، خاطرنشان‌ کرد: با این تفاسیر اخیراً یکی از طرحی‌هایی که توسط بانک مرکزی در مسیر تولید حرکت می‌کرد، اجرای اوراق سپرده با نرخ 30 درصد است اما متأسفانه درست هدف‌گذاری نکرده بود وگرنه بیش از این‌ها می‌توانست در خدمت تولید باشد.

وی با اشاره به اینکه اجرای این طرح توانست استقبال مردمی را نیز به‌دنبال داشته باشد، خاطرنشان کرد: شرایط به گونه‌ای بود که طی دو روز کاری، مردم کل اوراق منتشرشده را از طریق شبکه بانکی خریداری کردند اما بانک مرکزی به اندازه کافی تأمل نکرد تا مشخص کند طبق برنامه مدون قرار است این منابع جمع‌آوری‌شده از طریق مردم را در کجا، کدام حوزه و صنایع به مصرف برساند.

این کارشناس اقتصاد پولی و مالی ادامه داد: متأسفانه تنها هدف‌گذاری بانک مرکزی این بود که در آن مقطع زمانی که بازار ارز دچار تلاطم شد، منابع را جمع کرده و جلوی ورود شوک‌های بیشتر به بازار ارز را بگیرد وگرنه برای کمک به رشد واقعی اقتصاد برنامه‌ریزی خاصی نداشت.

حبیب‌الله با بیان اینکه گرچه این طرح در پی عدم برنامه‌ریزی درست به اهداف اقتصادی در بستر تولید نزدیک نشد اما همین‌که اجرای این طرح از سوی مردم مورد استقبال قرار گرفت خود بیانگر آن است که شبکه بانکی ما از ظرفیت گسترده‌ای برای جذب منابع ازسوی مردم دارد خاطرنشان کرد: درواقع استقبال از سیستم بانکی بالا است، پس اگر شبکه بانکی بتواند فعالیت متناسب خود را انجام دهند حداقل مشخص است که مردم اعتماد اولیه را به بانک‌ها دارند.

وی با بیان اینکه درواقع شعب بانک‌ها می‌توانند پیش‌خوان‌های جذب منابع ازسوی مردم باشند تا بعداً از منابع جمع‌آوری‌شده در تأمین مالی پروژه‌های مختلف استفاده کرد، گفت: البته در این بین یکسری مخاطرات نیز پیش روی فعالیت بانکی وجود دارد و آن اینکه بانک به چه طریقی تأمین مالی را انجام دهد؟

این کارشناس پولی و مالی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، خاطرنشان‌ کرد: آیا بانک باید در قالب سرمایه‌گذاری ورود کرده و نسبت به خرید سهام نهادهای تولیدی فعالیت داشته باشد یا اینکه از طریق اعطای تسهیلات نسبت به تأمین مالی در بستر تولید اقدام کند؟

حبیب‌الله عنوان کرد: در پاسخ به این سؤال باید بگویم نه‌تنها تجربه کشور ما بلکه تجارب سایر کشورها نشان می‌دهد بانک‌ها تا آنجایی که ممکن است باید به سمت تأمین مالی از طریق پرداخت تسهیلات حرکت کنند؛ زیرا ریسک کمتری را برای فعالیت‌هایشان به‌دنبال خواهد داشت.

وی ابراز کرد: در سال‌های اخیر کم و بیش یکی از فعالیت‌های مخرب شبکه بانکی منجر به آن شده که بسیاری از ارکان تولیدی ما که از بخش خصوصی هستند از سایر صنایع فاصله بگیرند، متأسفانه فعالیت شبکه بانکی در مسیر بنگاهداری در برخی از صنایع است.

وی ابراز کرد: بنگاه‌داری بانک باعث می‌شود که در صنایعی که بانک در آن بنگاهداری می‌کند رقابت خاصی شکل نگیرد، زیرا بانک‌ها در این مسیر تبدیل به نهاد تأمین مالی اشخاص و صنایع مرتبط به خود می‌شوند؛ بنابراین سایر بازیگران آن بازار مورد بی‌توجهی قرار گرفته و از تأمین مالی مورد نیاز برخوردار نمی‌شوند.

این کارشناس اقتصادی، افزود: با توجه به اهمیت موضوع، این مسئله باید از طریق مقام ناظر مورد نظارت جدید قرار گیرد تا در فضای بانکی شاهد بروز این انحصارگری‌‌ها در اعطای تأمین مالی در بازارهای مختلف نباشیم.

حبیب‌الله با تأکید بر اینکه توجه به این مخاطره بدان جهت حائز اهمیت است که این اعتماد در بین مردم وجود دارد که از طریق شبکه بانکی سرمایه خود را به بخش واقعی اقتصاد برسانند، گفت: همانطور که عنوان شد مسئله مهم، نحوه به‌کارگیری این منابع از سوی بانک‌هاست و اینکه آیا بانک‌ها این منابع را در مسیر مولد اقتصاد قرار خواهند داد یا خیر؟

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد در دنیای امروز بانک‌ها در سرمایه‌گذاری نقش مهمی در تأمین منابع مالی مود نیاز شرکت‌ها، ارائه مشاوره در زمینه توسعه، جذب مشارکت، انتشار و فروش اوراق بهادار، ادغام، تملک، ارزش‌گذاری و خصوصی‌سازی بنگاه‎های دولتی ایفا می‌کنند.

به دیگر سخن این بانک‌ها در حال حاضر یکی از مهم‌ترین نهادهای مالی در بازار بین محسوب می‌شوند بنابراین باید با توجه به ظرفیت و اعتمادسازی موجود از این فرصت به نحوه احسن در مسیر تولید بهره برد فرصتی که هنوز در عدم نظارت واقعی بر نحوه استفاده از منابع در بانک در مسیر تعالی و رشد اقتصاد قرار نگرفته و امروز به معنای واقعی بانک‌ها سهم اندکی در تأمین مالی واحدهای تولیدی داردند و در عین حال اگر هم نقش موثری ایفا می‌کنند آنقدر در مسیر صاحبان این واحدهای تولیدی سنگ‌اندازی می‌کنند که نتیجه مطلوب از فرایند تولید حاصل نشود.