در پی ابلاغ تعرفه 60 درصدی برای صادرات سیب‌زمینی؛

تصمیمات آنی؛ تهدیدی برای از دست دادن بازارهای جهانی

بازار قطر و امارات متحده عربی را از دست داده‌ایم

سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش:

وی با اشاره به اینکه باید قبل از ممنوع و محدود شدن صادرات، به صادرکننده و کشاورز اطلاع‌رسانی شود تا کشاورزان نسبت به اصلاح الگوی کشت اقدام کنند نه اینکه یک‌شبه این تصمیم گرفته شود اظهار کرد: اهمیت این موضوع بدان جهت است که سیب‌زمینی از نظر کیفیت دارای انواع مختلف با قیمت‌های متفاوت است، حال آنکه سیب‌زمینی‌های تولیدشده ایران در سال‌های گذشته صادرات‌محور بوده و معمولاً کشورهایی چون عراق، افغانستان و ارمنستان مقصد صادرات سیب‌زمینی کشور ما هستند.

رئیس کمیسیون کشاورزی استانداری همدان خاطرنشان کرد: از مسئولان می‌خواهیم، چون تولید و رقم سیب‌زمینی ما مناسب کشورهای ضعیف منطقه مانند افغانستان است بین ارقام سیب‌زمینی تفاوت گذاشته و کالای درجه یک را مناسب بازار مصرف داخلی اختصاص دهند و رقم مناسب صادرات به کشورهای همسایه را هم برای صادرات آزاد بگذارند زیرا چنانکه پیشتر عنوان شد، در حال حاضر سیب‌زمینی‌های در حال نگهداری در انبارها و سردخانه‌های استان همدان در حال خراب شدن است به طوری که کشاورزان استان همدان به ناچار سیب‌زمینی خود را با قیمت دو هزار و 900 تومان به کارخانه نشاسته ارسال می‌کنند که در این کارخانه از ضایعات سیب‌زمینی، گل حفاری و نشاسته تولید می‌شود.

بر این اساس با توجه به‌ تأثیری که این تصمیمات در فضای کشاورزی می‌گذارد برآن شدیم تا با یکی از کشاورزان و صادرکنندگان این محصول در استان همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه‌ می‌خوانید:

محمد قاسمی‌طاهر با بیان اینکه ‌در حال حاضر به همراه برادرانم بالغ بر 170 هکتار سیب‌زمینی (130 هکتار بذری و 40 هکتار خوراکی) در سه استان همدان، مرکزی و کردستان کشت می‌کنیم، گفت: بازار فروش محصول کشاورزان سیب‌زمینی کار به رونق صادرات این محصول بازمی‌گردد زیرا اگر ما با صادرات محصول مواجه باشیم شاهد رونق کشت این محصول در استان خواهیم بود.

وی با تأکید بر اینکه سیب‌زمینی جزو محصولاتی است که کشت آن پرهزینه بوده و در صورت فراهم نبودن بازار فروش، کشاورزان رغبتی برای ادامه فعالیت در این عرصه نخواهند داشت، اذعان کرد: سال زراعی گذشته به‌دلیل عدم صادرات بسیاری از سیب‌زمینی‌کاران همدانی ورشکسته شدند.

وی با بیان اینکه تأثیر صادرات محصولاتی همچون سیب‌زمینی با سایر محصولات قابل قیاس نیست، ابراز کرد: هزینه تولید سیب‌زمینی در سال زراعی گذشته حدود هشت تا هشت هزار و 500 تومان به ازای هر کیلو بود اما متأسفانه قیمت خرید از سرِ زمین، در بهترین حالت هرکیلو چهار تا 6 هزار تومان بود.

این سیب‌زمینی‌کار همدانی با ابراز اینکه ما سالانه حدود 10 هزار تن سیب‌زمینی تولید می‌کنیم که بخش عمده تولید آن بذری است، خاطرنشان کرد: مسئله این است که سایر کشاورزان که عرصه تولید سیب‌زمینی خوراکی فعال هستند بیش از نیمی از محصول را با هدف صادرات کشت می‌کنند.

قاسمی‌طاهر با تأکید بر اینکه در پی عدم فراهم بودن بازار صادرات همه انبارهای سیب‌زمینی کشاورزان پر از محصول بوده و بخشی از آن نیز متأسفانه از بین رفت، اذعان کرد: متأسفانه هنوز هم سیب‌زمینی‌ها سال گذشته در انبارها باقی‌مانده و امکان فروش محصول برای کشاورزان فراهم نیست اما مگر تا چه زمانی این عزیزان می‌توانند این محصول را در انبار نگهداری کنند؟ هزینه انبار کردن نیز امروز به‌عنوان باری مضاعف بر دوش کشاورز تحمیل می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه همه کشاورزان سیب‌زمینی‌کار همدانی همچنان منتظر صادرات و بازار خوب برای فروش محصول انباری خود هستند، اذعان کرد: مسئله این است که با مطرح شدن این محدودیت‌های صادراتی سیب‌زمینی‌کاران سایر استان‌ها همچون جیرفت و گرگان که طی روزهای اخیر باید سیب‌زمینی برداشت‌شده تازه را وارد بازار می‌کردند نیز مجبور به انبار کردن محصولات خود شده‌اند که شاید راه صادرات باز شده و بتوانند محصول خود را به‌طور مطلوب و با سود متعارف به فروش برسانند.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه حال و روز کشاورزان سیب‌زمینی‌کار روزبه‌روز در حال سیاه‌تر شدن است، ابراز کرد: گرچه بخشی از محصول کشت‌شده ما با هدف تولید سیب‌زمینی خوراکی در سال گذشته به‌دلیل داشتن انبار اختصاصی (هشت هزار تنی) هنوز خراب نشده اما هر روز شاهد آن هستیم که بخشی از سرمایه سایر همکاران در حال از بین رفتن است چراکه از پس پرداخت هزینه انبارداری برنمی‌آیند.

در ادامه دیگر صادرکننده سیب‌زمینی نیز با تأکید بر اینکه وقتی در روند صادرات حتی چنین تعرفه‌هایی در حد پیشنهاد هم مطرح می‌شود شاهد آن هستیم که یک ضربه شدید به پیکره کشاورزی این محصولات وارد می‌کند، ابراز کرد: پیامد این ضربه در محصولی همچون سیب‌زمینی به‌دلیل بالا بودن هزینه تولید (اجاره زمین، تهیه بذر و سم، پول کارگری و مراحل آبیاری سنگین، هزینه انبار و غیره) بسیار بیشتر است.

فرشاد شیری با ابراز اینکه بنده حدود 12 سال است که در عرصه صادرات این محصول کشاورزی فعالیت دارم، ابراز کرد: مسئله این است که وقتی کشاورز با صرف هزینه بالا برای تولید در مرحله فروش با بازار راکد در عرصه صادرات مواجه می‌شود دیگر رغبتی برای تولید مجدد نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه عمده بازار صادرات ما کشورهایی همچون عراق و ازبکستان دیگر کشورهای همسایه است، خاطرنشان کرد: البته ما به سایر کشورها همچون روسیه و آذربایجان نیز محصول صادر می‌کنیم.

این صادرکننده محصولات کشاورزی با تأکید بر اینکه استمرار در صادرات یکی از اصلی‌ترین ارکان حضور مداوم در بازارهای بین‌المللی‌ است، تشریح کرد: متأسفانه طی دو سال گذشته بسیاری از سیب‌زمینی‌کاران با ضررهای هنگفت رو به رو شدند زیرا هزینه تولید بسیار بالا اما قیمت خرید محصول تولیدشده بسیار پایین بود پس به‌دلیل عدم تراز بودن این دو مقوله بخش اعظمی از تولید به امید بهتر شدن شرایط، در انبارها باقی مانده و امروز در حال خراب شدن است.

شیری با تأکید بر اینکه امروز در کشوری همچون ترکیه آنقدر مشوق پیش روی کشاورز قرار دارد و از اوحمایت می‌شود که در نهایت با تولید مستمر و باکیفیت محصولات، بخش اعظمی از بازار این محصولات همچون قطر و امارات متحده عربی (بازارهای گران هستند) را از چنگ ما درآورده‌اند، اذعان کرد: متأسفانه در کشور ما اینگونه نیست بنابراین باوجود تولید محصول باکیفیت در تراز جهانی، وقتی تداوم در صادرات با مطرح شدن چنین بحث‌هایی را نداریم پس استمرار حضور در بازارهای جهانی را نیز نمی‌توان انتظار داشت.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد، ناهماهنگی‌هایی که در تصمیم‌گیری‌های وزارت جهاد کشاورزی وجود دارد، باعث نگرانی است زیرا اگر دلیل اصلی تعیین عوارض تأمین بازار داخلی باشد، به گفته کارشناسان سازمان تعاون روستایی چندین هزار سیب‌زمینی را سال گذشته با قیمت کیلویی هشت هزار تومان خریداری کرده و در انبارها موجود است یعنی کمبودی در این بخش نداریم.

بنابراین مشکل اصلی ما عدم نظارت صحیح بر بازار است چراکه از مبدأ تا مقصد، نظارت درستی بر توزیع محصولات وجود ندارد مثلاً قیمت سیب‌زمینی در مبدأ یعنی همدان سرِ زمین کیلویی پنج هزار تومان است اما همان سیب‌زمینی در برخی از مناطق تهران طی چند روز اخیر به کیلویی 55 هزار تومان می‌رسد.

بنابراین چنانکه گفته شد نیاز به نظارت بیشتر در بخش توزیع داریم. این درست نیست که تصمیمات از پشت میز گرفته شود. یعنی چون قیمت سیب‌زمینی در تهران به 55 هزار تومان رسیده برای صادرات آن عوارض 60 درصدی وضع شود. نیاز است بررسی‌های میدانی صورت گیرد و با تشکل‌های این بخش جلساتی گذاشته و با آن‌ها مشورت شود.

زیرا سالانه پنج تا پنج میلیون و 500 هزار تن سیب‌زمینی در کشور تولید می‌شود حال آنکه سرانه مصرف سیب‌زمینی با احتساب بذر حدود چهار میلیون و 800 هزار تن و میانگین صادرات در پنج سال گذشته نیز 500 تا 600 هزار تن بود این در حالی است که به گفته متولیان امر سال گذشته پنج میلیون و 300 هزار تن سیب‌زمینی تولید و 300 هزار تن صادرات صورت گرفت و این یعنی با کسر نیاز بازار داخل، برای سال 1403 حدود 100 تا 150 هزار تن سیب‌زمینی‌های سال گذشته در سردخانه‌ها وجود دارد که قرار است با سیب‌زمینی‌های جدید وارد بازار شود بنابراین چنانکه بارها اشاره شد، تصمیمات یک‌باره برای صادرات عاملی برای کاهش انگیزه تولیدکنندگان است و با این تصمیمات آنی استمرار تولید تهدید و اثراث منفی آن بر بازار طی ماه‌های آتی نمایان خواهد شد.