کارشناس مهندسی ترافیک شهری؛

مدیریت هوشمند ترافیک بهانه‌ای غیر قابل قبول برای حضور کمرنگ پلیس راهور

سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش:

متأسفانه ترافیک تنها به خیابان‌های اصلی شهر خلاصه نمی‌شود، بلکه تا درب خانه‌های مردم و کوچه‌های فرعی نیز کشیده شده چراکه در گذشته زیرساخت‌های شهر برای جمعیت کم پیش‌بینی شده بود اما به‌مرور زمان با افزایش جمعیت و وسایل نقلیه روزبه‌روز فضا برای مردم تنگ‌تر می‌شود.

تأسف‌بارتر اینکه متأسفانه بازار اصلی و ساختمان پزشکان شهر در هسته اصلی مرکز شهر یعنی پیاده‌راه بوعلی و میدان مرکزی شهر و 6 خیابان منتهی به آنان قرار گرفته و شهروندان برای کوچکترین نیازهای خود، به مرکز شهر مراجعه می‌کنند، این عامل نیز بر معضل ترافیک افزوده است. به‌گونه‌ای که روزبه‌روز ساختار شهری همدان با آشفتگی، بی‌نظمی و اعصاب‌خوردی شهروندان مواجه شده و علاوه بر همه این موارد، متأسفانه این معضل بر افزایش نزاع‌های خیابانی در شهر نیز دامن زده است.

حال آنکه طی چند سال اخیر بارها و بارها با کارشناسان و مدیران شهری به گفت‌وگو پرداخته و خواهان ارائه چاره کار شدیم اما تنها راهکار ارائه‌شده در قالب رونق حمل‌و‌نقل عمومی تعریف می‌شود حال آنکه این توسعه یقیناً مدت زمان بالایی را طلب می‌کند، این در حالی است که یقیناً در علم مهندسی ترافیک برای کنترل تردد خودروها در معابر شهری راهکاری‌ها عملیاتی بیشتری نیز مطرح است.

بر این اساس برای یافتن نسخه‌ای کارآمد برآن شدیم تا با کارشناس ارشد مهندسی عمران راه و ترابری و کارشناس مهندسی ترافیک شهری گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

پیمان آرامون با بیان اینکه نخستین گامی که در شهرهای بزرگ دنیا در مسیر کنترل ترافیک شهری تجربه شده و ما نیز باید دنباله‌رو این تجربه موفق باشیم، داشتن برنامه 20 ساله برای شهر طی انجام مطالعات جامع حمل‌و‌نقل است، گفت: علاوه بر این داشتن یک برنامه موازی با برنامه قبلی با عنوان مطالعات جامع شهرسازی ضروری است زیرا این دو برنامه مکمل یکدیگر بوده و قادر خواهند بود شهر را در مسیر درست ساماندهی کنند.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر در بیشتر شهرهای بزرگ شهرداری‌ها با ترافیک دست به گریبان بوده و این معضل به چالش اصلی شهر بدل شده، ابراز کرد: مسئله این است که شهرداری از طریق تغییر کاربری‌هایی که بدون عارضه‌سنجی در شهر انجام می‌دهد خود ایجادکننده این ترافیک و راه‌بندان‌ها است.

وی ادامه داد: یعنی با ارائه مجوز ازسوی شهرداری یک مرکز خرید بزرگ، مجتمع مسکونی بزرگ، پمپ بنزین و یا یک مجتمع خدماتی بدون عارضه‌سنجی ترافیکی، در مناطق مختلف شهر احداث می‌شود و بعد آن منطقه و بخشی از شهر را دچار تراکم ترافیک می‌کند. در حالی که تمامی برنامه‌ها باید بر اساس اصول، مشی و قانونی که مطالعات جامع در شهر تدوین می‌کند اجرایی شود.

این مهندس ترافیک با اشاره به اینکه قابل اعتماد و اطمینان کردن استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی دیگر موضوع تأثیرگذار در کنترل ترافیک شهری به‌شمار می‌رود، اذعان کرد: این در حالی است که در کشور استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی به‌تدریج در همه شهرها آمار روبه کاهشی را تجربه می‌کند، حال آنکه در پاسخ به چرایی این مسئله باید گفت قابلیت و مطلوبیت سفر با این وسایط نقلیه عمومی برای شهروندان وجود ندارد.

آرامون، ادامه داد: این عدم اعتماد به این موضوع بازمی‌گردد که این سیستم یک روز کارآمد است اما روز بعد با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شود؛ درواقع عمر ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی در کشور ما بالاست؛ بنابراین از مطلوبیت لازم برای کاربران برخوردار نیست.

وی با تأکید بر اینکه موضوع بعدی در کنترل درست ترافیک توجه به فضاهای شهری است، خاطرنشان کرد: این امر باید در مطالعات و تعریف چشم‌اندازهای شهری مورد توجه قرار گیرد.

کارشناس ارشد مهندسی عمران راه و ترابری، افزود: متأسفانه امروزه در کمیسیون‌های ماده 5 بنا به بهانه‌های مختلف در شهرها فضاها را بدون اینکه به عارضه‌هایی که در پی تغییر کاربری بر محیط وارد خواهد کرد، تغییر کاربری می‌دهند، برای مثال کاربری باغی را در شهرها سریعاً برای به‌دست آوردن ارزش افزوده تغییر داده و به مراکز خرید تبدیل می‌کنند، حال آنکه در اطراف این واحدهای تجاری بنا به اقتضائات کاربری‌ها جاذب سفر دیگری ایجاد می‌شود که خود محرک برای ایجاد مشکلات ترافیکی در بخش‌هایی از شهرهای امروزی است.

آرامون با تأکید بر اینکه بستن و یک‌طرفه کردن معابر و خیابان‌ها شهری آخرین راه‌حل ترافیکی است، خاطرنشان کرد: مسلماً پیش از به‌کارگیری این راه حل غایی باید در بدو امر از راهکارهای کارآمد دیگر استفاده شود.

وی با بیان اینکه یکی از راهکارها این است که در شهر باید لایه‌های مختلف برای کاربران سطح معابر عمومی تعریف شود، ابراز کرد: طبق این طرح کاربران هر چقدر به هسته شهر نزدیک می‌شوند باید هزینه استفاده از معابر عمومی را بیشتر پرداخت کنند.

وی، افزود: این رویکرد در مدیریت شهری در سطح بین‌الملل یک‌ رویکرد جهانی است یعنی استفاده از هسته و مرکز شهر با مناطق پیرامونی از نظر هزینه پرداختی تفاوت داشته باشد.

این کارشناس مهندسی ترافیک با بیان اینکه راهکار بعدی که باید در مسیر کنترل ترافیک در شهرها مورد توجه قرار گیرد این است که بتوانیم در شهرک‌های ‌اقماری که در شهرها تازه به‌وجود آمده‌اند کاربری‌هایی مثل بازار و مراکز خرید را ایجاد کنیم تا دیگر لازم نباشد کسی برای خرید مایحتاج روزانه و خرید به هسته مرکزی شهر مراجعه کند، اذعان کرد: این موضوع بدان جهت حائز اهمیت است که هرچقدر بتوانیم تعداد سفرهای درون شهری را برای خرید، آموزش، درمان و سایر خدمات شهری کاهش دهیم به‌نظر می‌رسد قادر خواهیم بود که ترافیک را کاهش دهیم.

آرامون با بیان اینکه زون‌های مختلفی در شهر وجود دارد حال آنکه هرچقدر که به مرکز شهر نزدیک می‌شویم کاربری‌ها جاذب‌تر و در عین حال بافت شهری قدیمی‌تر و خیابان‌ها تنگ و تاریک‌تر است اذعان کرد: برای کنترل ترافیک در این گونه مناطق باید از کاربران هزینه بیشتری بابت استفاده و ورود به معابر مرکزی دریافت کرد تا میل استفاده از این معابر در کاربران کاهش یابد، این بدان معناست که کرایه‌های حمل‌و‌نقل عمومی در مرکز باید بیشتر از اطراف شهر باشد.

وی در پاسخ به اینکه در شرایط فعلی شهرها به لحاظ ترافیکی، چه راهکارهایی می‌تواند راهگشا باشد؟ زیرا تدوین و تعریف طرح جامع ترافیکی و رونق حمل‌و‌نقل عمومی به‌عنوان راهکارهای بلندمدت قابل بحث است، اذعان کرد: در حال حاضر بدون در نظر گرفتن این مطالعات و مباحث عنوان‌شده به‌عنوان راهکار کوتاه‌مدت، می‌توان ممنوعیتی در ساخت و سازها (اعم از مجتمع‌ها مسکونی، تجاری و غیره بدون پارکینگ در شهرها) اعمال کرد زیرا اینگونه محدثات ذاتاً جاذب سفر بوده و مردم را به حضور در معابر شهری تشویق می‌کند به طوری که در حال حاضر بخش اعظمی از تردد‌ها در شهر به نبود پارکینگ بازمی‌گردد یعنی افراد ممکن است برای پیدا کردن یک پارکینگ خالی مجبور شوند در چند خیابان در هسته مرکزی شهر تردد کنند.

وی، افزود: این در حالی ‌است که در قوانین راه و شهرسازی وجود و احداث پارکینگ برای کاربری‌های مختلف با در نظر گرفتن استانداردها، یک الزام است اما در عدم تکمین به این قوانین امروز مشکل اصلی ما در شهرهای بزرگ عدم تأمین پارکینگ مورد نیاز است.

این کارشناس ترافیک با اشاره به اینکه ‌راهکار بعدی به موضوع تراکم و فروشی بودن آن توسط شهرداری‌ها در شهرها بازمی‌گردد، ابراز کرد: این امر نظم و نظام شهری را برهم می‌زند.

آرامون با تأکید بر اینکه امروز عدم رعایت خط آسمان (خطی که مرز بین بالاترین تراز ساختمان با آسمان را نشان می‌دهد و فصل مشترک خطوط فوقانی ساختمان را با آسمان مشخص می‌کند) در برخی از شهرها منجر به ایجاد کاربری‌های دندان‌موشی با جذابیت‌های سفر متفاوت شده، اظهار کرد: نکته بعدی ایجاد شهرک‌های تخصصی در حوزه خدمات شهری است مثلاً ایجاد شهرک و محله سلامت که در کاهش سفرهای درون‌شهری برای دریافت این خدمات مثمرثمر خواهد بود.

وی ادامه داد: نکته بعد این است که در ورود به محدوده مرکز شهر، اطلاعات پارکینگ‌ها را در اختیار کاربران قرار دهیم.

این کارشناس ترافیک در واکنش به این سؤال که نقش پلیس راهور در کنترل و مدیریت ترافیک شهری چیست؟ اذعان کرد: متأسفانه امروز پلیس به بهانه اینکه سیستم مدیریت ترافیک در شهر باید هوشمند باشد، خود را از مدیریت ترافیک و وظایف تعریف‌شده در این زمینه برای این ارگان کنار کشیده؛ یعنی شاهد حضور کمرنگ پلیس راهور در معابر شهری هستیم در حالی که همگان بر این امر واقف هستند که قانون و اعمال آن توسط پلیس در موضوعات این چنینی می‌تواند به فرهنگ تبدیل شود.

آرامون ادامه داد: بنابراین وقتی که پلیس خود را از قضیه کنار کشیده نمی‌توان انتظار داشت که ما بتوانیم قوانین ترافیکی را در جامعه به‌عنوان فرهنگ نهادینه کنیم.

وی با ابراز اینکه حضور پلیس در معابر شهری یک الزام و ضرورت است گفت: این حضور نقش مؤثری در هدایت ترافیکی شهر و کاهش ترافیک ایفا می‌کند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد مشکلات ترافیکی در همدان چندوجهی است؛ از یک سو حضور پلیس راهنمایی و رانندگی در این بلوارها و خیابان‌های شهر کمرنگ است، به طوری که امروز می‌توان این حضور را در شهر به‌ندرت دید به نحوی که شاید روزی یک بار یک خودروی راهنمایی و رانندگی در این خیابان‌ها به چشم بخورد.

این در حالی است که جای خالی پلیس راهنمایی و رانندگی در شهر باعث شده که در برخی مواقع نه‌تنها در معابر شاهد پارک دوبل خودروها باشیم بلکه پیاده‌روها در همه ساعات شبانه‌روز مملو از خودروهای پارک‌شده باشند.

از طرفی هم شهرداری خود محرک و ایجادکننده ترافیک است به نحوی که ایجاد پارکینگ ابن‌سینا در محوطه کولانج امروز خود به یک معضل ترافیکی در شهر بدل شده است.

از سوی دیگر توسعه پرشتاب و نامتوازن شهرها نیز با واردات و مونتاژ خودرو همراه شده و این تحول‌ها برای شهری مانند همدان ترافیک با حجم بالا را به همراه داشته و آثاری همچون ایجاد اختلال‌های روانی، اتلاف وقت، افزایش مصرف سوخت،‌ آلودگی‌های محیطی و افزایش تصادف‌ها را به‌دنبال دارد.

از طرفی گاهی اوقات به‌دلیل ضعف و نواقص سیستم هوشمند تنظیم چراغ‌های راهنمایی و رانندگی، جریان حرکت ترافیک تعادل ندارد و چرخش چراغ‌ها در معابر درست نیست که در این زمینه باید اصلاح هندسی معابر در دستور کار قرار گیرد.

از طرفی تردد خودروهای تک‌سرنشین نیز عاملی برای افزایش در ترافیک‌های شهری است و همچنین با اصلاح شیوه‌های دریافت هزینه پارک خودروها در کنار معابر شهری، اعمال مقررات سخت‌گیرانه راهنمایی و رانندگی، تخصیص درآمدهای حاصل از جریمه‌ها و پارک خودروها و توسعه کمی و کیفی سیستم حمل‌و‌نقل عمومی می‌توان در مسیر کاهش ترافیک گام برداشت.