چرا امام حسین (ع) در ایام حج واجب قیام کرد؟

روز هشتم ذی‌الحجه سال 61 هجری قمری از لحاظ تاریخی روز اعلان قیام امام حسین علیه‌السلام از کنار کعبه به سمت کوفه و بعد به‌سوی کربلا بود. امام این روزها با 82 نفر از کاروانیان راهی کوفه شد. برخی از مورخان و محدثان از جمله شیخ مفید نوشته‌اند امام حسین برای خارج شدن از مکه، حج خود را ناتمام گذاشت و نیت خود را از حج به عمره مفرده برگرداند و از احرام خارج شد. ( اعلام‌الوری، ج1، ص445) حال ممکن است این شبهه مطرح شود که امام چرا حج واجب را ترک کرد که پاسخ‌های مشخص و به هم‌پیوسته‌ای دارد:

اول اینکه امام خلیفه‌ی خداست و تمام امور به اذن الله در ید قدرت اوست. امر او همان امر خداست و سوره قدر گویای آن است که خداوند تمام امور سال را به امام آن زمان نازل می‌کند. در واقع او همچنان که صاحب الأمر است، مجری امر خدا هم است. بنابراین نباید در پیشگاه صاحب امر اشکال یا نقدی وارد کنیم که در این صورت گویی فعل خدا را مورد نقد قرار دادیم. از این منظر، در شب قدر سال 61 هجری خداوند اینگونه رقم زد تا امام حسین علیه‌السلام قیام خود را انجام دهند و صاحب امر نیز این امر را به اذن الله رقم زد.

دوم اینکه امام متصل به مشیت خدا بلکه مشیت خداست، همچنان که امام هادی علیه‌السلام ذیل آیه سوره تکویر: «وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ یَشاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمین‏»، فرمود «إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ فَإِذَا شَاءَ اللَّهُ شَیْئاً شَاءُوهُ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ یَشاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمین‏»؛ یعنی خداوند دل‌هاى ائمه را محل اراده خویش قرار داده، هر گاه خداوند چیزى را بخواهد آنها خواهند خواست؛ اینست تفسیر آیه: وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ یَشاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمین‏؛ یعنی «و شما نمی‌خواهید مگر خدای آفریننده عالم بخواهد.» (تفسیر القمی، ج‏2، ص409)

سوم اینکه رسول الله صلی الله علیه و آله بر این مسئله تصریح کردند که «یَا حُسَیْنُ، اخْرُجْ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ شَاءَ أَنْ یَرَاکَ قَتِیلًا» یعنی ای حسین، قیام کن، چرا که خداوند می‌خواهد (مشیت کرده) تو را در حالی که کشته شدی، ببیند.»

بنابراین استنادات متعددی نسبت به توجیه قیام امام حسین علیه‌السلام آن هم از کنار کعبه داریم. در این بین اتفاقاً آنان که در پی این شبهات رفتند و امام را متهم کردند، اهل معرفت به امام نبودند، چرا که قداستی قائل نبودند و جایگاه امام را تا حد یک رهبر سیاسی تنزل داده بودند. این مسئله هم ناشی از سناریوهای متعدد دشمنان ایشان در راستای تخریب چهره ائمه بود که نطفه آن در ماجرای سقیفه گذاشته شد و توسط شخصیت‌های منحوسی مانند معاویه تداوم یافت.