خلق تشکل‌های تعاونی تولید؛

دروازه ورود تولیدکنندگان به عرصه صنایع کشاورزی

سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش:

اما مسئله این است که در گفت‌وگو با باغداران و گلخانه‌داران و تعدادی از کشاورزان متوجه شدیم که یکی از علت‌های مهم عدم توسعه صنعت سورتینگ در اقتصاد و کشاورزی بیشتر مناطق کشور، خرده‌مالکی در این بخش بوده که باعث شده هزینه جهت سورت و بسته‌بندی محصولات برای تولیدکننده به‌صرفه نباشد. این در حالی است که وقتی تولیدکننده‌ای سرمایه‌‌گذاری قابل توجهی را برای صنعت سورت و بسته‌بندی اختصاص می‌دهد ناچاراً بایستی جهت تأمین هزینه‌ها و سودآوری، دائماً و به‌صورت مستمر در حال تولید باشد.

این امر برای کشاورزانی که فقط تولیدات فصلی و محدود دارند توجیه اقتصادی نداشته و یکی دیگر از مشکلات، نبود متولی معینی برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در صنعت بسته‌بندی کشور است، در حال حاضر، هیچ دستگاهی به‌صورت فعالانه، هدایت و نظارت بر بخش صنعت بسته‌بندی کشور را در دست ندارد و برنامه‌ای منسجم برای سامان دادن به وضعیت صنعت بسته‌بندی محصولات کشاورزی و باغی و جذب سرمایه‌ها در این زمینه وجود ندارد.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در خصوص این بخش از اقتصاد کشاورزی با دانش‌آموخته دکترای اقتصاد کشاورزی و استاد دانشگاه بهشتی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

عبدالمجید شیخی با بیان اینکه چینش تمام فعالیت‌های اقتصادی منوط به یک برنامه جامع آمایش سرزمینی است، گفت: این موضوع یک اصل مسلم در اقتصاد کشاورزی به‌شمار می‌رود.

وی، افزود: در حوزه ایجاد صنایع و جانمایی آن‌ها می‌بایست مبدأ تولید محصولات کشاورزی، مقصد مصرف، منابع و مواد اولیه مورد استفاده آن‌ها مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه در استقرار تمام صنایع مرتبط با حوزه کشاورزی بر اساس اصل مسلم آمایش سرزمینی، می‌بایست تمام حلقه‌های زنجیره تولید را مکان‌یابی اقتصادی کنیم، اظهار کرد: پیش از مطرح بودن مکان‌یابی اقتصادی می‌بایست مکان‌یابی فنی در دستور کار قرار گیرد.

این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: نکته بعدی این است که در تکمیل زنجیره تولید می‌بایست دو هدف اشتغال‌آفرینی و افزایش درآمد کشاورزان (هیچگاه قیمت واقعی به کشاورز یعنی تولیدکننده اصلی پرداخت نمی‌شود بلکه عمده سود به جیب دلال می‌رود) را دنبال کنیم.

شیخی با بیان اینکه تکمیل زنجیره تولید می‌بایست حتماً با تقویت بنیه مالی کشاورزان به‌خصوص در قالب تشکل‌های تعاونی رقم بخورد، اذعان کرد: از این طریق ارزش افزوده حاصل از استقرار صنایع در بخش سورتینگ و فرآوری محصولات خام کشاورزی و باغی به دست تولیدکننده اصلی می‌رسد.

وی با تأکید بر اینکه در حوزه ایجاد صنایع در بخش کشاورزی هیچ ارجحیتی برای خصوصی‌سازی و دولت‌سازی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: بهترین گزینه در این زمینه خلق تشکل‌های تعاونی و تکمیل زنجیره تولید از طریق فرآوری محصولات کشاوزی است.

این استاد اقتصاد کشاورزی با بیان اینکه از طریق خلق تعاونی‌های تولیدی کشاورزی همه ‌روستاییان، کشاورزان، عشایر و بسیاری از اقشار مستضعف شهری می‌توانند به درآمد پایدار دست پیدا کنند، اظهار کرد: درآمد این تعاونی بین اعضا به‌صورت مساوی تقسیم می‌شود حال آنکه این فرایند در راستای عدالت توزیعی و درآمدی کارآمدترین راهکار است.

شیخی با اشاره به اینکه وظیفه دولت به‌ویژه جهاد کشاورزی برای پا گرفتن این تعاونی‌ها حمایت از آن‌هاست، اذعان کرد: سازمان تعاونی روستایی می‌بایست به‌صورت ‌ویژه در این زمینه پیش‌قدم باشد.

وی با تأکید بر اینکه ارزش افزوده و درآمد قابل توجه ناشی از صنعت می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم، صرف اشتغال‌زایی جدید در بخش صنایع و کشاورزی کشور شود اظهار کرد: اگر صنایع مورد نیاز جهت تکمیل زنجیره تولید در بخش‌های مختلف وجود داشته باشد، حضور در بازارهای بین‌المللیِ محصولات کشاورزی نیز پررنگ‌تر خواهد بود؛ زیرا در این بازارها، هر کالا استاندارد و کیفیت معینی دارد و بر همین اساس، محصولات در مرحله سورتینگ، کدگذاری شده و کیفیت‌ محصولات قابل تشخیص است و در قیمت‌گذاری آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: تمامی این موارد، پیش‌نیاز صادرات محصولات کشاورزی محسوب می‌شود، این در حالی است که یکی از مشکلات اصلی در این زمینه به نبود صنایع در این بخش‌ها بازمی‌گردد حال آنکه صنایع می‌توانند از طریق تعاونی‌های تولید ایجاد شوند.

این کارشناس کشاورزی با ابراز اینکه استقرار صنایع از طریق تشکل‌های تعاونی تولید، می‌تواند مشکل مازاد تولید محصولات باغی و کشاورزی را حل کرده و حتی راه را برای استفاده از فرصت واردات محصولات خام برای فرآوری به کشور در راستای افزایش ارزش افزوده هموار کند افزود: در این بین ممکن است برخی‌ها این مسئله را مطرح کنند که بیشتر کشاورزان از توانمندی لازم در راستای مدیریت این تشکل‌ها برخوردار نیستند اما یقیناً همواره در بین اقشار مختلف افراد زبده و ماهر وجود دارد و حتی در غیر این صورت، تعاونی روستایی مسئول شناسایی این افراد و معرفی به تشکل‌های تعاونی تولید است.

شیخی با تأکید بر اینکه شراکت کشاورزان در قالب تعاونی با تعداد نفرات زیاد جهت بالابردن انگیزه و توان مالی آن‌ها یکی از دلایل ارجحیت تشکل‌های تعاونی تولیدی است اذعان کرد: مضاف بر این اگر چندین تعاونی منطقه‌ای بتوانند با یکدیگر شراکت کرده و فعالیتی در سطح انبوه و تخصصی را سامان دهند، بسیار مطلوبتر خواهد بود، حتی تعاونی‌های مورد اشاره می‌توانند نظر یک یا چند سرمایه‌گذار را به شکل شراکتی جلب کرده و با سهیم نمودن آنان، هم نفع کشاورزان حاصل و هم سود افراد سرمایه‌گذار تضمین شود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد بهره‌مندی از تشکل‌‌های تعاونی تولید اصلی‌ترین راه برای تقویت صنایع کشاورزی در حوزه سورتینگ و بسته‌بندی است زیرا در حال حاضر کالاهای کشاورزی متعددی وجود دارد که بر اساس استانداردهای جهانی درجه‌بندی و تعیین کیفیت می‌شوند، بنابراین برای دستیابی به بازارهای جهانی لازم است که سورت کردن محصولات به‌عنوان یک معیار مورد توجه قرار گیرد.

درواقع درجه‌بندی و استانداردسازی یک عملکرد بازاریابی است که به محصول ارزش بیشتری می‌بخشد، بدون سورت‌بندی سردرگمی در بازار فروش محصولات به‌وجود آمده و حتی ممکن است باعث فروش ناعادلانه محصولات نیز شود. این در حالی است که پایه و اساس روش سورتینگ به‌منظور صادرات محصولات است و چنانچه صادر کردن محصولات هدف باشد می‌توان در یک بسته‌بندی مناسب و شکیل، تمامی محصولات را منظم کنار هم قرار داده و با قیمت مناسب به فروش رسانید.

از طرفی با این کار، اعتبار تولید کنندگان اصلی در بازار بیش از پیش خواهد شد و به نوعی می‌توانید برای خود برندسازی کنند و در واقع، محصولات خود در رنگ و لعاب زیبا تری به بازار ارسال می‌شود.