پیش‌برنده‌های صنعت چاپ؛ از توانمندی داخلی تا ظرفیت‌های بالقوه

طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی دهم تیرماه به نام روز صنعت و معدن تعیین شده است؛ صنعت چاپ به‌عنوان یکی از صنایع مادر و تکمیل‌کننده زنجیره صنایع مختلف، نقش و اهمیت ویژه‌ای در ایجاد ارزش‌افزوده برای کالاهای مختلف دارد و به نوعی موتور محرکه و پیشران اقتصاد به شمار می‌آید.

این صنعت می‌تواند با بهره‌مندی از فناوری‌های نوین، چرخ‌های صنعتی و به تبع آن چرخ‌های اقتصاد کشور را به جلو برده و در افزایش صادرات غیرنفتی نقش مهمی ایفا کند، طی سال‌های اخیر، تحریم‌های ظالمانه علیه ایران موجب شده است که دست و پای فعالان صنعت، در بسیاری از حوزه‌ها بسته و شرایط کار برای دست‌اندرکاران این حوزه سخت شود.

این روزها فعالان صنت چاپ با مشکلاتی از جنس کمبود نقدینگی، به‌روزرسانی واحدهای صنعتی، هزینه‌های سنگین تولید و چالش‌های تامین ارز درگیر هستند، بسیاری از تولیدکنندگان و فعالان صنعت چاپ در جنگ اقتصادی، با تکیه بر توان کارگران زبده و متخصص خود تلاش می‌کنند از این مسائل عبور کنند.

«نوآوری» و «کارآفرینی» دو گزاره جدی در رشد و توسعه صنعت چاپ هستند، گزاره‌هایی که اغلب به دلیل بدنه سنتی و قدیمی صنعت چاپ، نبود آمار جامع و کامل از این حوزه و مشکلات صنفی و صنعتی چندان فعال نیستند. در بخش صنعت و دانشجویان رشته‌های فنی و مهندسی می‌توانند با کسب تجربه عملی در کنار تئوری جذب کارگاه‌ها و کارخانجات صنعتی شوند.

*جنبش تعاملی بین دانشگاه و صنعت

یکی از چالش‌های جدی صنعت چاپ طی سال‌های اخیر کم‌توجهی به آموزش، به‌ویژه آموزش‌های آکادمیک است. به‌نظر می‌رسد جهش فناوری به سمت چاپ دیجیتال و دیجیتالیزه شدن صنعت چاپ، نیازمند نیروهای خبره‌ای است که در تعامل میان صنعت و دانشگاه شکل می‌گیرند.

در این زمینه محمد بیطرفان، رئیس انجمن علمی فناوری چاپ با اشاره به وابستگی صنعت چاپ به واردات، گفت: امروز صنعت چاپ کشور در حوزه ماشین‌آلات و مواد اولیه بیش از 80 درصد به خارج از کشور وابستگی دارد و همین مسئله موجب شده در خیلی از حوزه‌ها صنعت، دچار چالش و مشکلات عدیده شود.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم اینگونه تعبیر کنیم که صنعت و دانشگاه دو بال جهش و پیشرفت صنعت چاپ هستند، متاسفانه در این حوزه کم‌کاری داشتیم و به آن باور نرسیدیم که می‌توانیم در تعاملی دوسویه بسیاری از چالش‌های موجود در صنعت را مرتفع کنیم.

بیطرفان با بیان اینکه امروزه ارتباط بین صنعت و دانشگاه ضرورت پیدا کرده و نمی‌توان آن را نادیده گرفت، افزود: امروزه شاهد این هستیم که مجموعه‌های صنعتی از کوچک به سمت بزرگ و متوسط حرکت می‌کنند و همین موضوع به افزایش سطح مدیریت، فناوری و اداره بهینه نیاز دارد، در این بخش تعاملات و ارتباطات جامعه صنعت چاپ و دانشگاه باید تنگانگ باشد.

به‌گفته وی، ضروری است در حوزه رفع نیاز فناوری و مود اولیه به سمت تاسیس شرکت‌های دانش‌بنیان حرکت کنیم، شرکت‌هایی که پایه آن نخبگان و استادان این حوزه هستند. سال گذشته در جشنواره چاپ، شاهد رونمایی ازمحصولات این حوزه بودیم و امیدواریم این روند استمرار داشته باشد.

بیطرفان با بیان اینکه انجمن علمی فناوری چاپ ایران بیش از 10 سال است که در این حوزه فرهنگسازی فعالیت کرده و به دنبال ایجاد ارتباط و تعامل دوسویه است، گفت: ای کاش صنعتگران و متولیان یک‌دهه پیش به این ضرورت می‌رسیدند تا این تعاملات شکل می‌گرفت و امروز، درصد قابل توجهی از نیازهای این صنعت را تامین می‌کردیم، به‌نظرم امروزه افزایش و توسعه ارتباط و تعامل بین دانشگاه و صنعت برای عبور از چالش‌های موجود به سمت شرایط مطلوب باید به شکل جدی دنبال شود. معتقدم با توجه به تاخیرها و تعلل‌های پیش آمده، نیازمند یک حرکت منسجم و همه‌جانبه از سطح واحدهای صنعتی، تشکل‌های صنفی و متولیان هستیم؛ جنبش تعاملی بین دانشگاه و صنعت در حوزه چاپ، ضرورت است؛ زیرا هرچه تاخیر داشته باشیم عقب‌افتادگی بیشتری خواهیم داشت.

*نیروهای تخصصی شناسنامه‌دار شوند

جمع زیادی از اپراتورهای صنعت چاپ اغلب به شیوه استاد – شاگردی در این عرصه آموزش دیده‌اند، طی سال‌های اخیر اگرچه برخی دانشگاه‌های علمی – کاربردی به‌طور محدود دانشجو جذب کرده‌اند اما بخش عمده آموزش‌ها هنوز آکادمیک نشده‌اند.

عباس سرابیان، فعال حوزه صنعت چاپ، با بیان اینکه امروزه آموزش و تربیت نیروی ماهر برای هر چاپخانه‌ای ضرورت دارد، گفت: گاهی دیده می‌شود کارگران و اپراتورها بعد از یک دوره آموزش و کار، محل کار خود را ترک کرده و چاپخانه‌دار دست‌تنها باقی می‌ماند و باید با استخدام یک کارگر دیگر دوباره از صفر شروع کنند. این درحالی است که نباید این اتفاق بیفتد، اگر زمینه‌ای فراهم شود که نیروی تخصصی حرفه‌ای شناسنامه‌دار شوند و اسامی آن‌ها ثبت شود؛ مشکلاتی از این دست برای مدیران صنایع پیش نمی‌آید؛ همچنین می‌تواند بر مبنای آن برای آموزش کارگران‌شان برنامه‌ریزی کنند.

سرابیان در ادامه با اشاره به اهمیت صنعتی بودن «چاپ» و لزوم بهره‌مندی این صنعت از تسهیلات صنایع دیگر، ادامه داد: در حیطه صنعتی به تلاش‌هایی برای هدایت ناوگان صنعت چاپ نیاز داریم، امروزه یکی از مهمترین دغدغه‌های فعالان صنعت، رشد فناوری و لزوم جلوگیری از عقب‌افتادگی ایران در این حوزه است، مسئله‌ای که اغلب به دلیل کمبود نقدینگی به سختی میسر می‌شود.

وی با اشاره به مشکلاتی مثل تورم و تامین منابع ارزی برای به‌روز کردن تجهیزات و ماشین‌آلات، تاکید کرد: چاپ، یک صنعت تکمیلی است و در صادرات غیرنفتی کمک زیادی به سایر صنایع دارند، به همین دلیل ضروری است، همیشه به‌روز و آنلاین باشد، در این میان باید یک نقشه راه برای آینده صنعت چاپ برنامه‌ریزی شود.

در آخر باید گفت؛ مطالبه فعالان صنعت چاپ از دولت چهاردهم در این حوزه، توجه به توان صنعتگران ایرانی است تا بتوانند بخش زیادی از چالش‌های موجود را مرتفع کنند. پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها برای تولیدکنندگان و صنعتگران ضرورتی است چراکه می‌تواند زنجیره صنعت کشور را از بند محرومیت‌ها و نشدن‌ها رها کند و موجب شود، حضوری فعال در عرصه اقتصاد داشته باشند؛ رفع دغدغه و مشکلات فعالان صنعت چاپ درباره چالش‌های مختلف مثل قطع برق نیز ضرورتی است.

در این میان صنعت چاپ، نیازمند حمایت‌های دولت است تا با اعمال سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های همسو با فعالیت در محیط کسب و کار، دوباره رونق بگیرد و بار دیگر صدای دستگاه‌های چاپ در خیابان ظهیرالسلام و مجتمع‌های چاپی، شبانه‌روزی طنین بیندازد.