کوچ تولید از باغات عباس‌آباد

باغات عباس‌آباد باغ عیش‌اند و نه تولید

سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش :

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین‌باره گفت‌و‌گویی را با ابوالقاسم سوزنچی، یکی از باغداران صاحب‌نام همدانی و درعین‌حال دبیر سابق کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

این باغدار همدانی با بیان اینکه امروز باغات عباس‌آباد دیگر رویکرد اقتصادی و تولیدی ندارند و در اصل تبدیل به باغ عیش شده‌اند، گفت: این درحالی است که پیش‌تر ما در این منطقه با تعداد بی‌شماری باغدار مواجه بودیم که در چند تعاونی مشغول کار باغداری و فعالیت‌های مرتبط با این بخش بودند؛ برای مثال در تعاونی عباس‌آباد قسمت شرقی که متعلق به استخر و زیربند است، چیزی بالغ‌بر 682 عضو داشتیم. این اعضا هریک باغات با وسعت چندین هزار متری و حتی چند هکتاری داشتند.

ابوالقاسم سوزنچی با بیان اینکه یکی از مشکلات اصلی باغات عباس‌آباد چندپاره شدن آن‌ها به‌لحاظ مدیریت است، اذعان کرد: درحال حاضر حاشیه جاده گنج‌نامه و قسمتی که به طرف دره از سمت شرق به بند عباس‌آباد منتهی می‌شود، در اختیار شهرداری است؛ اما باغات ادامه مسیر تا بالای راه قدیم الوند توسط جهاد کشاورزی و بخش‌های بالایی تا کیوارستان پیش‌تر در اختیار سازمان منابع طبیعی بود که گویا از 6 ماه قبل این بخش از باغات عباس‌آباد به‌لحاظ متولی‌گری و مدیریت به اداره کل راه و شهرسازی محول شده است.

سوزنچی با تأکید بر اینکه در پی پاره‌پاره شدن باغات عباس‌آباد یک باغدار امروز اگر بخواهد کاری انجام دهد، سند تعویض و یا تک‌برگ کند و یا اینکه ساخت‌وسازی داشته باشه به همه این دستگاه‌ها پاس داده می‌شود، ابراز کرد: دراین‌بین اصلی‌ترین نهاد مسئله‌ساز، امور اراضی جهاد کشاورزی است؛ به‌طوری که به گفته رئیس‌جمهور شهید، امروز 70 درصد از پرونده‌های ورودی به دادگستری کشور، مربوط به امور اراضی است.

وی با بیان اینکه امروز عباس‌آباد یک دره یتیم و یسیر بوده و متولی ندارد، اذعان کرد: برای مثال چیزی حدود 6 یا هشت سال قبل بود که بودجه به مبلغ 300 میلیون تومان برای نقشه‌برداری از عباس‌آباد لحاظ شد؛ زیرا یکی از مشکلات اصلی منطقه عباس‌آباد راه‌های دسترسی باغات است که اغلب این راه‌ها کوچه‌باغ‌های قدیمی بوده‌اند و برای عبور مال و حیوان یا مثلاً بار هیزم استفاده می‌شده‌اند؛ اما امروز ماشین‌رو شدن این راه‌ها با برخی مشکلات و تبعات همراه است.

این باغدار همدانی ادامه داد: مثلاً در قسمت فخرآباد به‌دلیل تنگنای مسیر روزانه با چند فقره نزاع و درگیری بر سر راه عبور مواجه‌ایم که مؤید آن آمار کلانتری مدرس است.

وی با اشاره به متروک ماندن این مصوبه و عدم تخصیص بودجه تعیین‌شده، اذعان کرد: این درحالی است که سالانه بر تعداد درب‌های گاراژی بی‌حساب‌و‌کتاب بازشده به کوچه‌باغ‌ها، اضافه می‌شود.

رئیس خانه کشاورز همدان در پاسخ به این سؤال که آیا پیش‌تر باغات عباس‌آباد کارکرد تولیدی داشتند؟ گفت: قبل از پاسخگویی به سؤال شما ذکر یک نکته ضروری است و آن اینکه در علم کشاورزی تولید را بر مبنای تناژ محاسبه نمی‌کنند، بلکه بر مبنای تولید مواد خشک محاسبه می‌کنند؛ حال آنکه بر مبنای آمار رسمی جهانی تولید مواد خشک به‌ازای یک متر مکعب آب در دنیا، دو کیلو و 400 گرم است، اما در ایران میزان تولید بر حسب تعریف اعلام‌شده، طی چند دهه اخیر یک کیلو و 400 گرم بوده (خوشبختانه چندسال گذشته به یک کیلو و 600 گرم رسیده) که علت اصلی آن در منطقه‌ای همچون عباس‌آباد همدان، به موضوع خُرد شدن اراضی باغی باز‌می‌گردد.

سوزنچی با تأکید بر اینکه پیش‌تر قطعات باغی این منطقه 10 هزار متر، 15 هزار متر، چهار هکتار و حتی 10 هکتار بود و حتی 50 سال قبل ما در منطقه عباس‌آباد کارخانه زردآلو خشک‌کنی داشتیم، افزود: درست زمانی که هنوز جاده گنجنامه به‌طور کامل درست نشده بود (یعنی جاده گنج‌نامه به چیزی تا نزدیک‌های پیچ قبل از بند آب آن ختم می‌شد)، اما با آن وجود زردآلوی باغات را بار الاغ کرده و به کارخانه می‌رساندند.

وی ادامه داد: از طرفی در عباس‌آباد استعداد بسیار بالایی برای تولید چوب مخصوص دسته بیل یا همان درخت صنوبر وجود دارد، اما متأسفانه چون متولی قطع درخت در عباس‌آباد سازمان زیباسازی شهرداری است، امکان قطع درخت پیش از فرا رسیدن فصل پاییز، به‌هیچ‌وجه به باغدار داده نمی‌شود؛ حال آنکه وضعیت برداشت درختان صنعتی با سایر درختان، متفاوت است.

سوزنچی با اشاره به اینکه درحال حاضر گمان می‌کنم در عباس‌آباد بالغ‌بر 40 هکتار و شاید بیشتر درخت صنوبر داریم که از عمر مفید برداشت آن‌ها گذشته و دچار آفت شده‌اند اما از آنجایی که شهرداری اجازه برداشت آن‌ها را نمی‌دهد به همان منوال باقی مانده‌اند، اذعان کرد: این مقررات به‌ویژه برای درختان آفت‌زده و درعین‌حال درختانی که عمر آن‌ها به پایان رسیده، بسیار غلط است؛ زیرا آفات را در باغات اطراف گسترش می‌دهد.

این باغدار با اشاره به تجربه شخصی خود در برخورد با این مسئله، گفت: بنده درخت گردویی حدود 200 ساله داشتم که نازا شده بود، بنابراین بهار بود که برای گرفتن مجوز قطع درخت به سازمان زیبا‌سازی مراجعه کردم؛ در پاسخ به بنده عنوان شد که باید پاییز مراجعه کنید! پس منتظر مانده و پاییز مراجعه کردم، اما بازهم همراهی لازم صورت نپذیرفت! بدین‌ترتیب که فردی را با من به‌منظور بازدید از درخت همراه کردند که ظاهراً دارای مدرک کارشناسی باغبانی بود، اما مطلقاً درخت را نمی‌شناخت. مثلاً نمی‌دانست که این درخت چه درختی است و نوع آن را تشخیص نمی‌داد؛ پس عنوان کرد که ما اجازه قطع درخت گردو را نمی‌توانیم صادر کنیم و این درحالی بود که درخت مذکور اصلاً بارده نبود.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین الزاماً با درنظر گرفتن برخی تمهیدات، نسبت به قطع درخت بدون مجوز اقدام کردم که ازنظر قانون من مقصر هستم، اما ازنظر طبیعت و مالکیت خودم را مقصر قلمدا نمی‌کنم؛ زیرا دقیقاً جای آن درخت گردو اکنون درخت گردوی پیوندی کاشته‌ام و این درحالی است که این درخت کهن‌سال نه‌تنها محصول نداشت، بلکه تا 80 متر جا را گرفته بود و سایه‌افکن‌اش اذیت می‌کرد.

سوزنچی با بیان اینکه طی چندسال اخیر به‌لحاظ آب‌وهوایی نیز عباس‌آباد مورد استقبال مردم قرار گرفته و به همین دلیل قیمت زمین متأسفانه بالا رفته بنابراین شاهد شدت گرفتن تفکیک اراضی در باغات هستیم، ابراز کرد: این درحالی است که تا 10 سال قبل اجازه افراز باغات زیر دو هزار متر داده نمی‌شد؛ گرچه اکنون نیز این قاعده حکم‌فرما است، اما در عمل آنچه قابل مشاهده بوده، افراز در قطعات چندصدمتری است.

وی با تأکید بر اینکه پیش‌تر برای قطعات باغی با مساحت دو هزار متر مجوز ساخت 50 متر ساختمان داده می‌شد، اذعان کرد: بنابراین لازم است برای جلوگیری از کاربری باغات عباس‌آباد، تمهیدات خاصی درنظر گرفته شود.

این باغدار همدانی با بیان اینکه یکی از مسائل مشکل‌ساز برای باغداران عباس‌آبادی پلیس ساختمانی است که از سوی شهرداری در میدان قائم استقرار یافته، گفت: افراد مستقر در این کیوسک قرار است مانع حمل‌ونقل مصالح ساختمانی در این مسیر به‌منظور جلوگیری از ساخت‌و‌ساز‌های غیر مجاز شوند، این درحالی است که به‌لحاظ قانونی وجاهت ندارد؛ چراکه در مجوز آن‌ها قید شده تنها مجاز به ورود به ساختمان‌های یک طبقه به بالا هستند، حال آنکه در عباس‌آباد به‌ندرت می‌توان چنین ساختمان‌هایی را یافت.

سوزنچی با بیان اینکه وجود این ساختار به‌ویژه برای باغاتی که در شیب قرار گرفته‌اند و تراس‌بندی دارند مشکل‌ساز است زیرا این باغات به‌لحاظ آب‌وهوایی و تأثیری که بر مصالح می‌گذارند و تخربیی که در دیوارها ایجاد می‌کنند سالانه نیازمند تعمیر هستند، گفت: این مهم مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کرده است؛ ناکارآمدی این ساختار نظارتی کاملاً مشخص است. زیرا اگر امروز من بخواهم یک وانت ماسه برای تعمیر باغم به بالا ببرم، باید برای گرفتن مجوز از شهرداری کلی به زحمت بیفتم؛ اما سؤال این بوده که اگر نظارت واقعی است، این حجم از ساخت‌وساز غیر مجاز در قطعات کوچک‌مقیاس، چگونه رقم می‌خورد؟

وی با تأکید بر اینکه بنده به‌عنوان کسی که در این منطقه بزرگ شده و چیزی حدود 70 سال بوده که باغداری می‌کنم پیشنهاد این است که برای حل معضلات مذکور عباس‌آباد از سوی متولی آن به‌لحاظ مجوزهای ساخت‌وساز قسمت‌بندی شود، افزود: این مهم نیازمند نقشه‌برداری و درعین‌حال سامان‌دهی راه‌ها است.

سوزنچی با بیان اینکه لازم است در برخی از کوچه‌باغ‌ها عقب‌نشینی صورت پذیرد، اذعان کرد: یکی از نکات بسیار قابل توجه دیگر این است که چندین‌سال قبل طرحی بود که راه رفت از گنجنامه، برگشت آن از بالای جو زنه باشد که در آن مقطع زمانی مخالفت‌های زیادی شد. طرح‌های دیگری هم دادند و حتی در بودجه ملی تحت عنوان راه برگشت تویسرکان مطرح شد، اما درحال حاضر تقریباً به‌صورت غیر مستقیم درحال انجام است؛ بنابراین باید تکلیف این مسئله روشن شود.

وی با بیان اینکه مسئله بعدی سهمیه آب عباس‌آباد است که متأسفانه دو سال قبل شورای تأمین اجازه داد شب‌ها برای تأمین آب شرب شهر در اختیار سازمان آب قرار گیرد، گفت: در آن مقطع زمانی ما به این مسئله معترض بودیم، اما در شورای تأمین عنوان شد مجبور به انجام این کار هستند؛ حال آنکه طبق قانون شورای تأمین نمی‌تواند قانون وضع کند و نهایتاً این مصوبه باید به‌طور موقت اجرا می‌شد، زیرا این آب شب‌هنگام تغذیه‌کننده دشت همدان است؛ اما متأسفانه با وجود موقتی بودن این تصمیم، همچنان بعد از گذشت دو سال، این آب توسط شرکت آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد! این درحالی است که در پی ادامه داشتن این روند طی چند سال آینده، این‌بار شاهد ایجاد فروچاله در شهر همدان خواهیم بود.

سوزنچی در پایان سخنانش ابراز کرد: مسئله بعدی به موضوع لزوم ترمیم راه‌های آسفالت‌شده در بین باغات باز‌می‌گردد که در مواردی به‌دلیل هزینه بالا، از توان چند باغدار خارج است؛ مثلاً جاده مال‌روی قدیم استخر در زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی، به بهانه اینکه ایشان قرار است از باغات همدان بازدید کنند، تسطیح و جدول‌گذاری شد، اما این اتفاق نیفتاد و راه متروک ماند. حال آنکه طی این سال‌ها چندبار باغداران خود از طریق خودیاری نسبت به آسفالت کردن این منطقه اقدام کرده‌اند، اما امروز دیگر این توان را ندارند.