عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان:

آسیب‌های اجتماعی زاییده فقدان قانون یا نقص اجرای آن‌ است

سپهرغرب، گروه - سمیرا گمار :

منظورم این است که باید مشخصاً بدانیم نقش مجلس شورای اسلامی و دولت به‌عنوان دو رکن مهم نظام جمهوری اسلامی، چیست و چه رسالتی در پیشگیری و البته مقابله با آسیب‌های اجتماعی دارند؟ آیا دولت می‌تواند براساس قوانین موجود، زمینه‌های اشتغال و سرگرمی سالم جوانان را برای پُر کردن اوقات بیکاری آنان فراهم کند و با ایجاد بستر ازدواج آسان، کاهش فشارهای اقتصادی، سرمایه‌گذاری در بخش فرهنگی و غیره، بخشی از آسیب‌های اجتماعی را کاهش داده و زمینه رشد و تعالی فرزندان جامعه را فراهم آورد یا خیر؟

با ذکر این مقدمه و برای پرهیز از اطاله کلام آنچه در این گزارش می‌خوانید، گفت‌وگوی خبرنگار گروه خبری سپهر با دکتر وحید پاشایی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان در این خصوص است؛ دکتر پاشایی در این گفت‌وگو به نقش ویژه مجلس شورای اسلامی و دولت در کاهش و مقابله با آسیب‌های اجتماعی اشاره کرده، از فرصت‌های این حوزه سخن گفته و البته تبعات بی‌توجهی به این مهم را مورد بررسی قرار داده است؛ آنچه می‌خوانید، متن گفت‌وگو با وی است:

* انسان بدون زیست اجتماعی موفق و رشدیافته نخواهد بود

عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه هر اتفاقی که روند طبیعی زندگی اجتماعی مردم را به‌هم بریزد و باعث اختلال در زندگی روزمره و حیات مادی و معنوی شود جزء آسیب‌های اجتماعی است، عنوان کرد: طبیعتاً چون انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند و در فطرت و طبیعت آن‌ها تفکر گروهی، زندگی گروهی و حضور در اجتماع وجود دارد، زندگی اجتماعی بسیار حائز اهمیت است و ما نمی‌توانیم این انسان‌ها را بدون حضور در اجتماع و قرار گرفتن در معرض فعالیت‌های اجتماعی، موفق و رشدیافته بدانیم.

* تعارض اجتماعی در زیست جمعی انکارناپذیر است

وحید پاشایی سپس خاطرنشان کرد: وقتی اجتماع این‌قدر در زندگی بشر حائز اهمیت است و افراد بسیاری از منافع مادی و معنوی خود را از قِبل فعالیت‌های اجتماعی کسب می‌کنند، طبیعتاً در این میان وجود آسیب‌ها، موانع، تعارض منافع، تضادها، درگیری‌ها و جنگ‌ها هم مسئله غیر قابل انکاری بوده و حتماً وجود دارد.

وی افزود: در این راستا تجربه بشری اثبات کرده تنها چیزی که انسان‌ها را منضبط کرده و آن‌ها را در فعالیت‌های اجتماعی خود پایدار می‌کند، قانون‌گذاری است.

* نقش تعیین‌کننده مجلس در ایجاد نظم اجتماعی

پاشایی ادامه داد: اگر ما قوانینی داشته باشیم که جامع و مانع بوده و همه شئون زندگی انسان را در حد امکان در بر بگیرند و سعی کنند از مسائلی که انسانیت افراد و حیات معنوی و مادی آن‌ها را زیر پا می‌گذارند، جلوگیری کنند، می‌توانند باعث رشد انسان در حوزه اجتماعی شوند؛ بنابراین نقش مجلس در ایجاد نظم اجتماعی و جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی، بسیار کلیدی و تعیین‌کننده است.

وی دراین‌باره اظهار کرد: آسیب‌های اجتماعی که در سطح جامعه می‌بینیم مثل اعتیاد، بیکاری، عدم آگاهی، زندگی‌های پُرتلاطم، پُرنوسان و پُرچالش و بسیاری از امثال این موارد، به قوانینی که در جامعه وجود ندارد یا ناقص است، مرتبط می‌شود؛ بنابراین اهمیت نقش مجلس با بررسی همین مطلب، آشکار خواهد شد.

* دولت بازوی اجرایی قوانینی است که مجلس به تصویب رسانده

این استاد دانشگاه تصریح کرد: مسئله بعدی، نقش کلیدی دولت است. چون دولت بازوی اجرایی همان قوانینی بوده که مجلس به تصویب رسانده است؛ یعنی اگر قانون صددرصدی هم باشد و نقصی در آن وجود نداشته باشد، اما دولت توانمندی وجود نداشته باشد که بتواند آن قوانین را به‌خوبی اجرایی کند، قانون کارآیی نخواهد داشت.

پاشایی با تأکید بر اینکه مسئله ریشه‌ای ما قانون‌گذاری است، ابراز کرد: مسئله بعدی نقش و عملکرد دولت است که تبلور عمل به قانون خواهد بود؛ یعنی دولت باید این قوانین را اجرا کرده و از همه ظرفیت‌هایی که در اختیار دارد، برای تحقق صددرصدی مصوبات مجلس بهره‌مند شود.

* نقش شورای نگهبان و تنزیه قوانین

وی متذکر شد: این را هم باید درنظر گرفت که در کشور ما فیلتری به‌نام شورای نگهبان وجود دارد که مصوبات مجلس را بر قانون و شرع منطبق می‌کند که این نکته بسیار مهمی است؛ چراکه شرع فقط به مادیات انسان‌ها توجه ندارد و زیست معنوی آن‌ها را هم مد نظر قرار می‌دهد. چون انسان ذوابعاد بوده و طبیعتاً باید برای ابعاد مختلف او راهکارها، قوانین و کارکردهایی را تعریف کرد.

این استاد دانشگاه این نکته را هم اضافه کرد: از آنجایی که قوانین مجلس ما از فیلتر شورای نگهبان عبور می‌کنند، به نظر می‌رسد چکش لازم را خورده و دولت به‌خوبی می‌تواند آن‌ها را اجرا کند.

پاشایی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه نقش دولت در کنترل و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بسیار مهم است، یادآوری کرد: مسئله مهم این است که نقش مجلس در قانون‌گذاری صرفاً مقابله با آسیب‌های اجتماعی نیست، بلکه یک نقش پیشگیرانه دارد؛ به این معنا که با قوانین مناسب و اجرای درست آن‌ها، باعث پیشگیری از بروز آسیب‌‌های اجتماعی می‌شود که به تبع از بروز بسیاری از مسائل ناهنجار جلوگیری خواهد شد.

* وضعیت فعلی ما ایده‌آل نیست

وی با این بیان که هرچقدر کارشناسی بیشتری برای قوانین مجلس صورت گیرد بیشتر در مسیر پیشگیری قدم برمی‌دارد، اعلام کرد: متأسفانه وضعیت فعلی در حوزه آسیب‌های اجتماعی ما در حد مطلوب و ایده‌آل نیست؛ اقدامات خوبی انجام گرفته، اما دچار مشکلات فراوانی هستیم و باید بررسی‌های کارشناسانه‌ای صورت بگیرد.

* نقش پُررنگ مرکز پژوهش‌های مجلس برای اقدامات کارشناسی

مدیر حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان گفت: به اعتقاد من نقش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که کارهای کارشناسی را برای تصویب قوانین انجام می‌دهند، بسیار پُررنگ است؛ بنابراین ما باید جایگاه برجسته‌ای برای مرکز پژوهش‌ها قائل باشیم تا آن‌ها بتوانند با در اختیار داشتن امکانات کافی برای تصویب قوانین، اقدامات کارشناسی انجام دهند.

پاشایی تأکید کرد: اگر ما حوزه اجتماعی را رها کنیم، تمام حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قطعاً دچار آسیب می‌شوند؛ به اعتقاد بنده اگر بتوانیم جامعه با نشاطی داشته باشیم که کمترین مشکلات در آن وجود دارد، چرخ اقتصادی ما هم می‌چرخد، ازنظر سیاسی نیز قدرتمند خواهیم بود و ازلحاظ فرهنگی هم بالنده‌تر می‌شویم.

وی با این بیان که جامعه‌ای که درگیر معضلات طلاق، مسائل جنسی، مسائل معیشتی و مواردی از این قبیل باشد نمی‌تواند به سمت ارتقای فرهنگی، نقش‌آفرینی سیاسی در حوزه بین‌الملل، کارآفرینی و غیره برود، سخنانش را به پایان برد.