تولد نوزاد، نشانه دیگری از معجزه عشق و زندگی میان زوجینی است که پیوندشان را مستحکم‌تر کرده‌اند، نخستین کلمه‌ای که کودک به زبان می‌آورد، نخستین قدمی که برمی‌دارد، نخستین دندانی که درمی‌آورد، نخستین جشن تولدی که برایش گرفته می‌شود و غیره از نقاط عطف زندگی زناشویی به‌شمار می‌آیند.

ازطرفی وقتی به موضوع آفرینش و سیر خلقت خداوند نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که همه‌چیز به سمت تکامل پیش می‌رود و انسان با فرزندآوری به سمت همین تکامل سوق داده می‌شود. این موضوع منجر به افزایش انرژی، هدف‌داری و اثربخشی مادر شده و مولد بودن و احساس جوانی و نشاط را در وی تقویت می‌کند.

حال آنکه در کشورمان از سال 1364 به بعد میزان باروری روند کاهشی پیدا کرد. چنانکه از سال 1379 به سطح جانشینی حدود 1/2 و در سال 1390 به 8/1 رسید. یعنی اکنون کمتر از دو فرزند جایگزین یک زوج شده و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های 1420 رشد جمعیت به صفر برسد و پس از آن منفی خواهد شد.

برای پیشگیری از این امر، علاوه بر برنامه‌ریزی برای گروه‌های دارای باروری پایین، مانند زنان شاغل و تحصیلکرده، توسعه بازار کار و اشتغال، تسهیل ازدواج، افزایش آگاهی‌ها در خصوص مزایای فرزنددار شدن و تأثیر آن بر سلامت جسمی و روحی والدین و به‌ویژه زنان نیز می‌تواند به رفع مشکل باروری پایین در ایران کمک کند.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا دراین‌باره با دانش‌آموخته دکتری روان‌شناسی اجتماعی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

علیرضا شریفی یزدی با اشاره به مزایای داشتن فرزند در مادران، گفت: در بدو امر ارتباطی فیزیکی و در وهله بعد ارتباطی عاطفی، شناختی و رفتاری برای والد و مخصوصاً مادران ایجاد می‌شود که متأسفانه برای کسانی که به هر دلیل یا نمی‌توانند یا نمی‌خواهند فرزند داشته باشند از این نعمت محروم می‌شوند.

وی افزود: به عبارت ساده‌تر مطالعات روان‌شناسی و حتی مطالعات پزشکی به ما متذکر می‌شوند که اگر می‌خواهیم در مسیر زندگی رشد کافی داشته باشیم خانم‌ها حتماً باید زایش و درواقع فرزند داشته باشند.

وی با اشاره به حقیقت ماجرای مادری گفت: از بُعد روان‌شناسی در هیچ دانشگاه و یا مرکز تربیتی برخی ویژگی‌ها را به ما نخواهند آموخت مگر اینکه خودمان آن‌ها را تجربه کنیم؛ یکی از آن‌ها عشق آگاپه (عشق الهی) عشقی یک‌سویه است که تجلی کامل آن را در روابط عمیق عاطفی و عاشقانه مادر و فرزند می‌توان یافت؛ بنابراین بانوانی که فرزندآوری ندارند متأسفانه از چنین تجربه عمیقی محروم می‌شوند.

این روان‌شناس اجتماعی ادامه داد: نکته بعدی اینکه وقتی مادری فرزندی را به دنیا می‌آورد آن را یکی از اعضای بدن خود می‌داند که از او جدا شده و این نوع نگاه به فرزند تقریباً در عالم هستی منحصر به‌فرد است؛ بنابراین کسی که چنین تجربه‌ای ندارد هرگز قادر نخواهد بود به این درک عمیق برسد.

شریفی یزدی با بیان اینکه خانم‌هایی که به‌صورت انتخابی یا به لحاظ فیزیولوژیکی، اقتصادی یا به هر دلیل دیگری توان فرزنددار شدن ندارد، رشد عقلانی، عاطفی‌، ارتباطی و رفتاری آن‌ها بسیار پایین‌تر از افرادی است که فرزند دارند، ابراز کرد: ایثارگری، قدرت حل مسئله، ایجاد خلاقیت، تفکر، هوش هیجانی و بسیاری از مسائل دیگری که به هر حال در زندگی یک انسان باعث رشد و توسعه او می‌شود در مادر بالاتر از خانم‌هایی است که این حس را تجربه نکرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه کسانی که نخواسته یا نتوانسته‌اند بچه داشته باشند برای جبران این کسری به آوردن سگ و یا گربه‌ای به زندگیشان متوسل شده‌اند، خاطرنشان کرد: اگر دقت کرده باشید این افراد تقریباً رفتارهایی شبیه مادر برای حیوانات دارند اما یقیناً حیوان قادر نخواهد بود این خلأ را پر کند چراکه درک و توانمندی انسان را نداشته که بخواهد در قبال مهر و محبتی که به او می‌شود پاسخی درخور داده و والد (مادر) را تشویق کند.

این روان‌شناس اجتماعی ادامه داد: در واقع یکی از دلایل فرزندآوری پاسخ دادن به همین نیازی است که ذات اقدس الهی و طبیعت در درون خانم‌ها نهاده برای اینکه بتوانند این عشق را در جای مناسب بروز و ظهور دهند.

شریفی یزدی با ابراز اینکه ازجمله مزیت‌های مادر شدن، مجهز شدن خانم‌ها به برخی از توانمندی‌های فردی و اجتماعی است، گفت: مطالعات بیانگر این نکته است که خانمی که وارد دوره بارداری و بعد مادری می‌شود به‌دلیل اینکه هورمون اوکسی‌توسین او به‌ویژه در دو سال نخست زندگی فرزندش بالاست عشق بسیار عمیق و زیبایی به فرزندش داشته و معمولاً این گروه خانم‌ها جزئی‌نگرتر می‌شوند.

وی ادامه داد: یعنی مادری که روی تغییرات پوستی به ظاهر اندک فرزند که دیگران اصلاً به آن توجه نمی‌کنند حساس می‌شود، بیانگر آن است که خصلت مادری او را تبدیل به انسانی دقیق‌تر کرده، انسانی که در ادامه زندگی جزئیات را در گام نخست می‌بیند و در گام دوم با برخورد با مشکلات به‌دنبال راه حل می‌گردد.

وی ادامه داد: وقتی خانمی مادر می‌شود در روابط اجتماعی نیز ایثارگری و چشم‌پوشی از خطا‌ها را آموخته و آن را در ابعاد مختلف به‌کار می‌گیرد، در پی مسلح شدن به این خصوصیت اخلاقی در مواجهه با مسائل کم‌‌ارزش نیز از آن‌ها گذشته و از بروز اختلاف‌های بزرگتر جلوگیری می‌کند؛ زیرا در مسیر تربیت فرزند با اشتباهات بسیاری از سوی او مواجه می‌شود که در برخی موارد بنا به مهر و محبت مادری از آن‌ها گذشت کرده و او را برای رسیدن و رفتن در مسیر درست تشویق می‌کند؛ حال آنکه در پی این اتفاق چون این ایثارگری را در ارتباط با فرزند خود آموخته آن را در ارتباط با همسر و دیگران نیز به‌کار می‌گیرد.

این روان‌شناس عنوان کرد: البته فرزندآوری به‌تنهایی منجر به تقویت خصوصیات عنوان‌شده در یک خانم نمی‌شود، این امر منوط به فرزند‌آوری همراه با تربیت اوست.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گویا دانش، تجربه، گذر زمان و حتی عقد و پیمان ازدواج و شروع زندگی مشترک؛ وضعیت‌ها و نقش‌های بزرگ‌سالی را به‌وجود نمی‌آورند، بلکه دوره پدر و مادری است که نقش‌های بزرگ‌سالی را مشخص می‌کند. زیرا همانطور که این روان‌شناس اجتماعی عنوان کرد سازمان روانی انسان با پذیرفتن نقش پدر و مادری به کمال می‌رسد.

بنابراین به‌نظر می‌رسد که تجربه مادری در فراهم کردن امکانات به سوی تعالی و رشد شخصیت افراد اهمیت ویژه داشته باشد و وجود همین تجربه‌ها مجموعه کاملی از ارزش‌ها را به ساختار شخصیت مادران می‌افزاید.

شاید به همین دلیل است والدین به‌ویژه مادران در آموزه‌های دینی با قرار گرفتن در کنار اطاعت از خدا مقدس شمرده شده‌اند؛ بنابرابن نباید این جایگاه الهی را برای مادران سبک شمرد.

زیرا غریزه مادری در وجود هر زنی هرچقدر هم آن‌را انکار و سرکوب کند، وجود دارد بنابراین با فرزنددار شدن، آن حس و غریزه خوب در درون زنان شکوفا می‌شود به طوری که تجربه دوران بارداری را می‌توان یک دوران طلایی و شگفت‌انگیز و منحصر به‌فرد در یک زن قلمداد کرد چیزی که از آن می‌توان در حد یک معجزه یاد کرد برای مثال اینکه شما در یک دوره‌ای از زندگیتان دو قلب دارید که همراه با قلب شما در تپش است چیزی جز معجزه نیست و بعد از به دنیا آمدن نیز فرزند می‌تواند معنایی از عشق، شادی و زندگی جدید را به زندگی دونفره القا کند معنای عجیب و حسی غیرقابل وصف.

عشق الهی ودیعه باری تعالی در مادران