بهبود شرایط دریاچه ارومیه نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته

دریاچه ارومیه، زمانی نگین فیروزه‌ای ایران و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شور جهان بود اما طی سال‌های اخیر، به‌دلیل عوامل متعدد طبیعی و انسانی با بحران کم‌آبی و خشک شدن روبرو شده است. این فاجعه زیست‌محیطی نه‌تنها بر اکوسیستم منطقه بلکه بر اقتصاد، سلامت و زندگی مردم نیز تأثیرات مخربی گذاشته است.
دریاچه ارومیه از نظر وسعت، دومین دریاچه آب شور جهان محسوب می‌شد اما با توجه به خشک شدن شدید این دریاچه در سال‌های اخیر، رتبه آن در این فهرست ممکن است تغییر کرده باشد. این دریاچه در گذشته زیستگاه متنوعی از گونه‌های گیاهی و جانوری بود، اما اکنون با بحران کم‌آبی و خشک شدن مواجه شده است.
دریاچه ارومیه در سال آبی گذشته (از 1 مهرماه سال 1402 تا 31 شهریورماه 1403) شرایط آبی نسبتاً بهتری را نسبت به چندسال اخیر پیش سرگذاشت وبه‌ویژه به‌واسطه بارش‌های زمستانی و بهاری و در کنار آن رهاسازی که از سدها انجام شد، به میزان سه میلیارد مترمکعب آبگیری شد.
با وجود حجم نسبتاً قابل قبول آبگیری، حدود دوسوم این آب به واسطه تبخیر شدید و گرمای تابستانی از بین رفت و همین موضوع باعث شد تا در روزهای اخیر مردم با تیترهایی ازجمله خشکی 100 درصدی دریاچه ارومیه مواجه شوند؛ تیترهایی که به نظر می‌رسد برخلاف واقعیت بوده و شرایط به قدری که گفته می‌شود هم حاد نیست!
در این رابطه مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: حجم آب دریاچه ارومیه به دلیل تبخیر شدید تابستان کمتر شده اما به این شکل نیست که 100 خشک شده باشد.
آرزو اشرفی‌زاده؛ افزود: بر اساس آخرین آماری که 26 شهریورماه آب منطقه‌ای استان آذربایجان غربی اعلام کرده، سطح تراز 1270.15 متر، وسعت دریاچه 950 کیلومتر مربع و حجم آب دریاچه هم یک میلیارد و 29 میلیون مترمکعب است، این در حالی است که در 26 شهریور ماه 1402 وسعت دریاچه 623 کیلومتر، حجم آب موجود 640 میلیون مترمکعب و تراز هم 1269.84 متر بوده است.
وی تأکید کرد: وضعیت دریاچه نسبت به سال گذشته بهتر است اما به لحاظ تراز اکولوژیک خوب نیست و همچنان نمی‌توانیم بگوییم شرایط پایدار است. تراز دریاچه نسبت به تراز اکولوژیکی که باید باشد (1274.10 متر) سه متر و 95 سانتی‌متر کمتر است.
وی با اشاره به عدم اصلاح الگوی کشت و آبیاری در حوضه آبریز ارومیه گفت: کشاورزی بزرگترین مصرف‌کننده آب در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه است و از این رو اصلاح الگوی کشت و آبیاری پاشنه آشیل احیای دریاچه ارومیه است.
این مسئول با یادآوری اینکه توقف توسعه اراضی کشاورزی از نخستین مصوبه‌های ستاد بود، افزود: متاسفانه در حالی شاهد توسعه اراضی کشاورزی در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه هستیم که حسب مصوبه‌های ستاد مقرر شده بود توسعه اراضی کشاورزی در حوضه و اراضی شیب‌دار نباشد.
اشرفی‌زاده تأکید کرد: دولت و سازمان حفاظت محیط زیست در تصمیم‌گیری‌های خود به موضوع معیشت کشاورزان نیز توجه ویژه دارند و از این رو، اصلاح الگوی کشت و آبیاری منجر به ایجاد شرایط سخت برای کشاورزان واقعی نخواهد شد.
وی ادامه داد: از همین رو تلاش شده به موازات برخورد با کسانی که بدون برخورداری از حقابه قانونی اقدام به برداشت غیرمجاز از منابع آب سطحی و زیرزمینی می‌کنند، حقابه کشاورزانی که از گذشته به کشاورزی اشتغال داشته‌اند، اعمال شود.
وی، کنترل برداشت آب از منابع آب سطحی و زیرزمینی را از دیگر موارد مهم در مدیریت منابع و مصارف‌ حوزه‌های آبریز همچون ارومیه برشمرد و گفت: با وجود پایش‌های صورت گرفته توسط وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست، همچنان شاهد برداشت‌های غیرمجاز آب از محل منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی هستیم.
این مقام مسئول ضمن تأکید بر ضرورت برخورد قاطع با برداشت‌های غیر مجاز آب تصریح کرد: وزارت نیرو به‌عنوان متولی این موضوع می‌تواند متخلفان را به دستگاه قضائی معرفی کند.
اشرفی‌زاده در پایان با تأکید بر تحقق حقابه دریاچه ارومیه توسط وزارت نیرو خاطرنشان کرد: نیاز آبی محیط زیستی دریاچه ارومیه سالانه سه میلیارد و 426 میلیون مترمکعب است که باید رهاسازی شد.