|
در فرهنگ غذایی عموم ملت‌ها مواد غذایی فقط با هدف سیر کردن افراد طبخ نمی‌شوند بلکه اثرگذاری بر سلامت انسان‌ها در هنر آشپزی نقش بسزایی دارد یکی از سبزیجاتی که از قضا تند و بدبوست و در عین حال بسیار مورد علاقه آشپزها می‌باشد سیر است دانه‌های سفید این گیاه در پوسته نازکی پیچیده شده‌اند سیرها به طور کلی به دو دسته سیر غده‌ای (سیر کله، “بنفش و سفید”) و سیر علفی (سیر سفید) تقسیم می‌شوند. سیر حبه‌ای نیز خود دو گروه سیر گردن سخت (یقه پهن یا طوقه پهن) و سیر گردن نرم (یقه نرم یا طوقه باریک) را شامل میشود اما آنچه که سیرها را از هم متمایزکرده و نشانه مرغوبیت آن است تندی این محصول می‌باشد که ظاهرا مرغوبترین نوع این سبزی دوست‌داشتنی بر اثر کیفیت خاک و آب و هوا در همدان رشد می‌کند
از آنجائیکه بازار سیر همدان همچون طبع آن گرم و پر رونق است در راستای معرفی جهانی، این سبزی ایرانی به عنوان یک برند خاص در سال 1396 ثبت ملی شد و سرانجام پس از سال‌ها پیگیری و اعلام رسمی دفتر بین‌المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی و فکری WIPO در ژنو سوئیس، 18 خردادماه 1402 به ثبت جهانی رسید.
سیر در طب سنتی ایرانی به همراه گیاه شناخته شده‌ای مانند مارچوبه، زعفران و موسیر در راسته مارچوبه‌سانان دسته بندی میشود.شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در نخستین بازی‌های المپیک یونان، سیر برای افزایش استقامت به ورزشکاران داده می‌شد.در دوره قرون وسطی نیز سیر نقش مهمی در درمان بیماری‌های مختلف داشت.
ابن سینا در کتاب معروف خود به نام «القانون فی‌الطب» سیر را به عنوان ترکیبی مفید در درمان دردهای مفصلی، دندان درد، سرفه مزمن، یبوست، آلودگی انگلی، نیش مار و حشرات، بیماری‌های زنان و در بیماری‌های عفونی توصیه کرده است. سیر به دلیل داشتن خاصیت ضدعفونی‌کنندگی به طور سنتی برای پوشاندن زخم‌ها در زمان جنگ استفاده می‌شد همچنین سرشار از مواد معدنی کمیاب مانند ید، کلر، گوگرد و آلیسین است.
امروزه طب مدرن نیز به خاصیت گیاهان توجه کرده و با فرآوری آن‌ها در قالب قرص یا شربت داروهای جدیدی را عرضه می‌کند از جمله داروهایی که از سیر تولید شده آلیکوم (Alicom) است که به صورت قرص روکش‌دار تولید و حاوی 100 میلی‌گرم پودر سیر می‌باشد. این دارو برای کاهش کلسترول و تری‌گلیسیرید و افزایش HDL استفاده میشود. همچنین به پیشگیری از تصلب شرائین به دلیل تأثیر بر فشار خون و تجمع پلاکتی کمک می‌نماید.
باتوجه به اینکه اواخر تابستان و اوایل پاییز بازار سیر همدان داغ‌تر میشود مناسب دیدیم در گفت‌وگویی با دکتر مامک هاشمی متخصص طب ایرانی به خواص و بایدها و نبایدهای مصرف سیر بپردازیم که در ادامه می‌خوانید:
مدیر نخستین سلامتکده خصوصی طب ایرانی درغرب کشور با اشاره به اینکه هر گیاه و میوه‌ای خاصیت‌های کلی و مشترکی دارند و شرایط محیطی در پرورش آن‌ها تاثیرگذار است گفت: در مناطق ایران سیر همدان نسبت به شمال کشور تندتر است و بررسی‌ها نشان داده که میزان ماده آلیسین در سیر همدان در مقایسه با سیر دیگر کشورهای جهان بیشتر است.
دکتر هاشمی با اشاره به تاثیرات قابل‌توجه وضعیت محیط بر کیفیت محصولات کشاورزی گفت: در طی فرایند رشد گیاه وقتی در منطقه تغییرات دمایی رخ می‌دهد این تغییرات آب و هوایی باعث وارد شدن شوک به محصول و افزایش میزان مواد مغذی درون آن میشود درست برعکس گیاهان گلخانه‌ای که به لحاظ مغذی بودن از محصولاتی که در محیط طبیعی رشد می‌کنند ضعیف‌تر هستند.
وی با بیان اینکه سیر گیاه دارویی است عنوان کرد: سیر را نباید فقط یک ماده غذایی در نظر گرفت زیرا خواص دارویی بسیاری که در این گیاه وجود دارد بر استفاده خوراکی آن غلبه دارد.
عضوهئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به طبع گرم سیر توضیح داد: با توجه به درجه گرمی سیر مصرف آن در فصول مختلف سال باید با رعایت نکاتی صورت گیرد.
هاشمی در ادامه افزود: طبیعتاً در فصل تابستان مصرف سیر باید کمتر از فصول سرد مثل زمستان باشد.
وی با اشاره به مزاج هر فرد در مصرف سیر عنوان کرد: کسی که مزاج گرمی دارد باید به مقدار کمی از این ماده گیاهی بسنده کند.
هاشمی با اشاره به مزاج سنی در ادامه افزود: هرچه سن بالاتر می‌رود مزاج نیز سردتر میشود پس در استفاده از این محصول برای غذای کودکان و جوانان که دوره سنی گرم‌تری دارند باید احتیاط بیشتری کرد.
وی با اشاره به روش استفاده بیشتر از خواص سیر افزود: در وهله نخست باید در میزان مصرف سیر احتیاط لازم به عمل آید و در مرحله بعد روش فرآوری و مصرف آن است که یکی از بهترین انواع فرآوری این گیاه تهیه و استفاده از سیر پرورده در سرکه یا همان سیرترشی است که گرمی سیر به واسطه سرکه کنترل میشود و در حقیقت سیر اصلاح‌شده خواهیم داشت.
هاشمی ضمن تاکید بر اینکه برخلاف آنچه که مرسوم است مصرف ترشیجات در فصل پاییز و زمستان توصیه نمی‌شود اظهارکرد: در استفاده از میوه و سبزیجات اصل بر تازه‌خوری است اما برخی از گیاهان بهتر است به صورت خام مصرف نشده و به شکل اصلاح‌شده مثل همین سیرترشی استفاده شود.
این متخصص طب ایرانی با اشاره به مصرف نادرست سیر گفت: آنچه که در بین اکثر مردم رایج شده، خوردن سیر خام ناشتا است که در هیچ کتاب طب سنتی ایرانی، تغذیه جدید و مقاله چنین دستوری وجود ندارد، زمانی که با شکم خالی سیر مصرف شود مخاط معده را در درازمدت دچار آسیب‌هایی چون زخم معده می‌کند.
وی با اشاره به بهترین شکل مصرف سیر افزود: بهتر است سیر به صورت پخته یا در کنار غذا مصرف شود.
هاشمی با بیان اینکه سیر رقیق‌کننده خون است ابراز کرد: کسانی که از داروی رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند باید به این نکته در مصرف سیر توجه نمایند.
وی با اشاره به مصرف موضعی سیر اذعان کرد: این نوع مصرف باعث بروز مشکلات پوستی و سوزش میشود ولی هنگامی که خورده میشود به دلیل اسید و آنزیم‌های معده این اثر اصلاح میشود.
هاشمی با بیان اینکه سیر خواص متعددی دارد گفت: مصرف این گیاه برای کسانی که درد مفاصل و بیماری‌های ریوی با ترشحات خلطی زیاد دارند می‌تواند مفید باشد و نیز در افراد سردمزاج باعث افزایش میل جنسی شده و در افراد گرم مزاج مصرف آن برعکس عمل می‌کند.
وی افزود: افرادی که سنگ کلیه دارند مصرف آن توصیه میشود همچنین سرعت سفید شدن موی سر را کاهش می‌دهد و نیز رطوبت‌های اضافه ناشی از بلغم معده را از بین می‌برد.
این بانوی متخصص طب ایرانی افزود: بهتر است مصرف سیر برای خانم‌های باردار محدود و یا کلا استفاده نشود.
هاشمی در پایان به افراد گرم مزاج توصیه کرد: از آب انار و سکنجبین برای برطرف شدن اثرات منفی مصرف سیر استفاده کنند.
|
