|
حضرت آیت‌اللّه خامنه‌ای، در توصیه اخیر خود به مردم ستمدیده‌ی لبنان و غزه، بر خواندن دعای چهاردهم صحیفه سجادیه، سوره‌ی مبارکه فتح و دعای توسّل تأکید فرمودند. به همین مناسبت، رسانه‌ی KHAMENEI.IR معارف عمیق دعای چهاردهم صحیفه‌ی سجّادیّه را بر اساس آیات سوره‌ی مبارکه‌ی فتح و دیگر آیات قرآن کریم، شرح داده است.
* خدا؛ شاهد ظلم ظالمان
امیدبخش‌ترین گزاره‌ی این دعا این است که «خدا از همه‌ی اخبار ستمگران و ستمدیدگان آگاه است.» امام می‌فرماید: «یا مَن لا یَخفىٰ عَلَیهِ اَنباءُ المُتَظَلِّمین»؛ خبرهای دادخواهان و آهِ سوزانِ آن‌ها بر خدا پوشیده نمی‌مانَد. نیز، برای آگاهی از سرگذشت آنان، به گواهی و شهادت کسی نیاز ندارد، زیرا خود همه‌ی حوادث را می‌بیند. قرآن کریم، شهادت خداوند را برای پاداش مؤمنان و عذاب کافران کافی می‌داند: «وَ کَفىٰ بِاللَّهِ شَهیدا»؛ در جای دیگر نیز برخلاف یهودیان که با تعبیر «یَدُ اللَّهِ مَغلولَة» خداوند را دست‌بسته می‌دانند، قرآن کریم به‌صراحت می‌فرماید به همه‌ی رفتارهای کافران و ستمگران احاطه دارد- «وَ اللَّهُ بِما یَعمَلونَ مُحیط»- و همه- کارهای انسان‌ها را می‌بیند.
* خدا؛ یاور ستمدیدگان
امام سجاد در فراز دیگر این دعا می‌فرمایند: «وَ یا مَن قَرُبَت نُصرَتُهُ مِنَ المَظلومین»؛ ای کسی که یاری‌اش به ستمدیدگان نزدیک است. این باور امام برگرفته از وعده صادق الهی به تمام مظلومان جهان است، آنگاه که پیامبر و یاران ایشان چنان به محنت‌ها و سختی‌ها گرفتار شده بودند که می‌گویند «مَتىٰ نَصرُ اللَّه» و خداوند در یک پاسخ قطعی می‌فرماید: «اَلا اِنَّ نَصرَ اللَّهِ قَریب»؛ هان! به‌یقین، یارى خدا نزدیک است. امام در ادامه‌ی دعا می‌فرماید: «ای آنکه امدادش از ستمگران دور است»؛ این بیان حضرت همان تعبیر خداوند در قرآن کریم است که فرمود: «وَ اللَّهُ لا یَهدِی القَومَ الظَّالِمین»؛ خدا ستمکاران را هدایت نمی‌کند. در مقابل، در سوره‌ی مبارکه‌ی فتح، می‌فرماید که هدف از پیروزی بزرگ فتح مکّه این است که پیامبر را به راهی راست هدایت کند، راهى راست که به گسترش دین و حاکمیّت اسلام مى‌انجامد: «اِنّا فَتَحنا لَکَ فَتحًا مُبینًا... وَ یَهدِیَکَ صِراطًا مُستَقیما». اساساً، قانون الهی این است که «یُخزِهِم وَ یَنصُرکُم عَلَیهِم»؛ دشمنان را خوار می‌سازد و مؤمنان را پیروز می‌گرداند.
* نقشه‌های نقش‌بر‌آب
امام در فراز دیگری به خدا عرض می‌کند: «خُذ ظالِمی وَ عَدُوّی عَن ظُلمی بِقُوَّتِک»؛ معبودا! با قدرت و نیروی خودت، ستمکار و دشمنم را از ستم به من بازدار، تیغ ستمش را کُند گردان، او را به چیزهای دیگری مشغول کن و از هر دشمنی‌ای که در سر دارد ناتوانش گردان. این درخواست امام از خداوند متعال بر اساس وعده‌ای راستین است که خداوند در قرآن می‌فرماید: «لَن یَضُرُّوا اللَّهَ شَیئًا وَ سَیُحبِطُ اَعمالَهُم»؛ دشمنان هرگز اندک‌زیانى به خدا نمى‌رسانند و به‌زودى خدا کارهایشان را که براى از بین بردن اساس دین سامان داده‌اند، تباه و بى‌اثر خواهد کرد.
* انتقام، تا فرونشستن خشم
یکی دیگر از خواسته‌های امام در این دعا انتقام از دشمنان است: «اَعدِنی عَلَیهِ عَدوى حاضِرَة». بر اساس بیان امام، اثر انتقام باید به گونه‌ای باشد که شدّت خشم و کینه از دشمنان را بهبود داده و دادِ دلِ مظلومان به‌تمامی گرفته شود. اساساً، خداوند انتقام‌گیرنده است: «اِنّا مِنَ المُجرِمینَ مُنتَقِمون». خداوند دلیل انتقام دشمنان را این می‌داند که یاری مؤمنان را بر خود واجب کرده است: «کانَ حَقًّا عَلَینا نَصرُ المُؤمِنین».
* مصیبت‌های ناچیز و آسان
امام سجاد، در برابر ستم‌های دیگران، از خداوند درخواست پاداش می‌کند. ایشان دو پاداش «بخشش» و «رحمت الهی» را به عنوان عوض ستم‌های ظالمان، از خداوند طلب می‌کند؛ چرا که برخورداری از این دو پاداش، ناخوشایندی‌ها را ناچیز و مصیبت‌ها را آسان می‌سازد: «فَکُلُّ مَکروهٍ جَلَلٌ دونَ سَخَطِکَ وَ کُلُّ مَرزِئَةٍ سَواءٌ مَعَ مَوجِدَتِک». امّا کسانی که مبتلای به خشم و غضب الهی هستند، مشکلات بر آن‌ها گران و مصیبت‌ها سخت می‌گردد. رمز آسان شدن مصیبت‌ها و سختی‌ها همراه بودن خدا با مؤمنان است. اگر موسیٰ در برابر بزرگ‌ترین ستمگر دورانش، (فرعون) تاب مبارزه دارد، به خاطر این است که خداوند به او و برادرش فرمود: «آیا»؛ من همراه شما هستم و همه‌چیز را می‌شنوم و می‌بینم.
* نه ستم‌پذیری، نه ستمگری
امام در فراز دیگری از این دعا به یکی از مهم‌ترین اصول دین اسلام تصریح می‌فرماید: «اَللَّهُمَّ فَکَما کَرَّهتَ اِلَیَّ اَن اُظلَمَ فَقِنی مِن اَن اَظلِم»؛ خدایا! همان‌گونه که پذیرش ظلم را زشت می‌دانی، من را از ستمگری نیز نگاه دار. این اصل مهم به‌صراحت در قرآن کریم نیز ذکر شده است: «لا تَظلِمونَ وَ لا تُظلَمون»؛ نه ستم مى‌ورزید و نه بر شما ستم مى‌رود.
* یاری نخواستن از حاکمان طاغوت
امام در ادامه دعا هشدار می‌دهد که مؤمنان نباید برای تغییر شرایط به غیر خدا شکایت کنند، نباید از هیچ حاکمی جز خدا یاری بخواهند: «اَللَّهُمَّ لا اَشکو اِلىٰ اَحَدٍ سِواکَ وَ لا اَستَعینُ بِحاکِمٍ غَیرِک». قرآن کریم نیز به‌صراحت مؤمنان را از مراجعه به حاکمان طاغوت نهی می‌کند و دستور می‌دهد مؤمنان به حاکمان طاغوتی کفر بورزند: «یُریدونَ اَن یَتَحاکَموا اِلَى الطّاغوتِ وَ قَد اُمِروا اَن یَکفُروا بِه». به طور کلّی، اصل اساسی در قرآن کریم «کفر به طاغوت و ایمان به خدا» است: «فَمَن یَکفُر بِالطّاغوتِ وَ یُؤمِن بِاللَّهِ فَقَدِ استَمسَکَ بِالعُروَةِ الوُثقىٰ». امام سجّاد می‌فرماید: خدایا! حاشا که با وجود تو چنین کنیم؛ خدایا! خودت دعایمان را اجابت کن و شرایط سختی را که ستمگران به‌وجود آورده‌اند تغییر ده.
* تسلیم در برابر مقدّرات الهی
در فرازهای پایانی دعای چهاردهم صحیفه سجادیه، امام به مقام «رضا» و «تسلیم» می‌پردازند: خدایا! مرا به پذیرش آنچه در مبارزه با ستمگران به سود و زیانم مقدر فرموده‌ای توفیق ده، و به آنچه برای من از دیگری گرفته‌ای و پیروزم ساختی و نیز از من برای دیگری گرفته‌ای و او پیروز شده است خشنودم ساز. مقام «رضا» بالاترین مقام سالکان الی‌الله است و ایمان به مقدرات الهی و تسلیم در برابر خواسته‌های خداوند نیز قدرت مظلوم را در مبارزه با ستمگران دوچندان می‌کند، چراکه به پیروزی‌ها مغرور نمی‌شود و از شکست‌های ظاهری سرخورده و ناامید نمی‌گردد. خداوند در سوره مبارکه فتح از گروهی از مؤمنان یاد می‌کند که خدا از آنان راضی است، بنابراین در آنان آرامش و اطمینان قلب پدید آورد و دیرى نمى‌گذرد که فتح خیبر را به آنان پاداش خواهد داد: «لَقَد رَضِیَ اللَّهُ عَنِ المُؤمِنینَ... فَاَنزَلَ السَّکینَةَ عَلَیهِم وَ اَثابَهُم فَتحًا قَریبا».
* به تصویر کشیدن شکست دشمنان
امام سجّاد در آخرین فراز دعای چهاردهم صحیفه‌ی سجّادیّه از خدا درخواست می‌کند تا پاداش وعده‌داده‌شده به مظلومان و مجازات دشمنان و ستمگران را در دل مؤمنان به تصویر بکشد و مجسّم کند: «وَ صَوِّر فی قَلبی مِثالَ مَا ادَّخَرتَ لی مِن ثَوابِکَ وَ اَعدَدتَ لِخَصمی مِن جَزائِکَ وَ عِقابِک». این درخواست حضرت به هدف اطمینان قلب مؤمنان در تحقّق وعده‌های الهی برای پیروزی نهایی مؤمنان و شکست خفّت‌بار دشمنان است؛ همان‌گونه که حضرت ابراهیم، به هدف اطمینان قلب، از خداوند درخواستِ به تصویر کشیدن و تجسّم زنده شدن مردگان را کرد: «وَ لٰکِن لِیَطمَئِنَّ قَلبی».
در نهایت، امام سجّاد با درخواست استجابت- «آمینَ رَبَّ العالَمینَ اِنَّکَ ذُو الفَضلِ العَظیمِ وَ اَنتَ عَلىٰ کُلِّ شَی‌ءٍ قَدیر»- دعای چهاردهم صحیفه‌ی سجّادیّه را به پایان می‌رسانند.
|
