زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) از بدو تولدشان در عصر جاهلیت عرب و زنده به گور کردن دختران تا شهادتشان، سراسر اتفاق است که میتواند بستر خوبی برای نگارش یک قصه تاریخی درمورد ایشان باشد. با این وجود باید گفت که ادبیات داستانی ما آثار درخوری درمورد این بانو به ایشان و مخاطبان بدهکار است. پس از 35 سال بهترین اثری که درباره حضرت زهرا (س) در حوزه ادبیات نگارش شده، کتاب «کشتی پهلو گرفته» اثر سیدمهدی شجاعی است و این خلأ بعد از گذشت بیش از سه دهه از انتشار این کتاب، بیش از پیش حس میشود. مجید پورولی کلشتری، نویسنده و مدرس داستاننویسی است که بیشتر آثار او در حوزه دفاع مقدس و ادبیات مقاومت است. او نویسندهای است که اثری با نام «خانهای را آتش زدند، دنیا تکان خورد» در مورد حضرت فاطمه زهرا (س) خلق کرده است. این نویسنده درباره کمکاری حوزه ادبیات داستانی در زمینه زندگانی حضرت فاطمه زهرا (س) عقیده دارد که مظلومیّت این بانو است که به کتابهای ایشان هم سرایت کرده است. وی با اشاره به این سؤال که چقدر از معارف دینی و اعتقادی ما در ادبیات داستانی ورود پیدا کرده است، گفت: ضمن این سؤال باید بپرسیم آن مقداری که ورود پیدا کرده، چقدر مورد استقبال قرار گرفته و نویسندگان ما چقدر در تألیف ادبیات داستانی در حوزه این معارف، امانتدار و موفق بودهاند. وی افزود: یادمان نرود که حضرت فاطمه (س) دو شخصیت دارند. یکی شخصیت نورانی و فراتر از انسان و دیگری شخصیتی به ظاهر زمینی که در قالب بانویی مهربان تجلی کرده. رسول خدا (ص) فرمودند: دخترم فاطمه (س) حوریهای است که در قالب انسان به زمین آمده. یعنی خلقت ایشان، نور بوده و ایشان از نور خدا خلق شدهاند. ما درباره این جنبه از شخصیت حضرت فاطمه هیچ چیزی در ادبیات داستانی نگفته و البته جنبه نخست و اصلی ایشان نیز همین جایگاه نوری ایشان و مقام و منزلت آسمانی ایشان است که مورد غفلت نویسندگان ادبیات داستانی واقع شده است یا شاید هم رغبتی نداشتهاند در این زمینه کار کنند. نویسنده کتاب «فرشتهای در برهوت» ادامه داد: جنبه دوم هم چهره زمینی ایشان است که من در این زمینه کتابی در ادبیات داستانی ندیدم که ممتاز و قابل معرفی باشد. بنابراین در هر دو زمینه، درباره این بانوی بزرگوار کمکاری و کوتاهی شده است. البته در حوزه ادبیات غیرداستانی ما کتابهای خوبی برای معرفی حضرت داریم که قابل توجه و ممتاز هستند. این مدرس داستاننویسی ضمن اشاره به کتاب «کشتی پهلو گرفته» بهعنوان یک اثر ممتاز از نویسندهای ممتاز، عقیده دارد که این کتاب در تعریف ادبیات داستانی نمیگنجد. وی بیان کرد: این کتاب ارزشمند، داستان و رمان نیست. هرچند بیان و شکل روایت آن داستانی است. مهمترین دلیل خلق چنین اثری ارزشمند، نویسنده آن اثر است. یعنی نویسندهای ممتاز که دغدغه دین و اعتقادات شیعی را دارد و اتفاقاً در این حوزه اهل مطالعه است و کتابهای روایی را دیده و ورق زده است. او کار سفارشی ننوشته است، بلکه حرفی را که در دل داشته و دردش را نوشته است. دلیل ماندگاریاش هم همین است. حرفی است که از دل برآمده و بر دل مینشیند. او ادامه داد: اگر جامعه ما چنین کسانی را که دلسوز اعتقادات شیعی بودند و اعتقادات را خوب آموخته بودند و از منابع درست آن را گرفته بودند، داشت، قطعاً ما شاهد ظهور بیشتر چنین کتابهایی میبودیم. اگر بپرسید چرا کتابی مثل کتاب کشتی پهلو گرفته کم است، پاسخ میدهم چون نویسندگانی مثل سیدمهدی شجاعی کماند. پورولی کلشتری در پاسخ به این سؤال که آیا محدودیت در تخیل نویسندگان در نگارش اثری در مورد حضرت فاطمه (س) میتواند علتی برای این کمکاری باشد، گفت: این مسئله هم میتواند از دلایل این کمکاری باشد، اما بهنظرم اگر کسی واقعاً نویسنده باشد و ترفندهای نویسندگی را بلد باشد و تخیل خوبی هم داشته باشد، به راحتی میتواند از این زنجیر خودش را باز کند و اثری خوب و فاخر بنویسد. این نویسنده افزود: من دلیل نخست این کمکاری را «دغدغه نداشتن» میدانم. نویسندگان دغدغههای دیگری دارند و این مسئله اولویت آنها نیست. امروزه با مسائلی روبهرو هستیم که پررنگتر از مسائل اعتقادی شدهاند و نوشتن در آن حوزه برای نویسندگان جذابتر است. نویسنده کتاب «خانهای را آتش زدند، دنیا تکان خورد» ادامه داد: یک مسئله دیگر هم ناگفته نماند که موضوع شهادت حضرت فاطمه (س) با برخی موضعها و نگرشها در باب «وحدت اسلامی» در تضاد است و ناشران و نویسندگان دوست ندارند خود را وارد این موضوع حساس کرده و اثری چالش برانگیز را خلق کنند. این نویسنده به مظلومیت این بانو اشاره کرد و گفت: به گمان من این مظلومیت حضرت فاطمه (س) است که به کتابهای ایشان هم سرایت کرده است. برخی موضوعات خاص و ویژه هستند و تا عنایتی از بالا نباشد این آثار نوشته نخواهند شد. در حوزه اعتقادات همهچیز دست نویسنده نیست. گاهی تخصص و تخیل وجود دارد، اما عنایت نیست. یعنی آن نگاه آسمانی به نویسنده اتفاق نیفتاده است. اگر عنایت نباشد، اثری خاص و ویژه خلق نخواهد شد. من معتقدم دستی که قرار است برای حضرت بنویسد، به وقتش مینویسد. این یک جوشش است و ارتباطی با کوشش ندارد. کوشش بدون عنایت بیفایده است.
|