|
با آغاز هر سال رهبر معظم انقلاب اسلامی شعاری را به‌عنوان نقشه راه اقتصادی و اجتماعی کشور اعلام می‌کنند. تعیین شعار سال توسط رهبر انقلاب اسلامی، سیاستی گفتمانی در فقه حکومتی ما است که باید نظام حکمرانی ملی، جهت‌گیری اصلی خود را بر این سیاست متمرکز کند؛ افزون‌بر این، توجه به این شعار باید در زنجیره‌ای از گفتمان‌ها و شعار سال‌های پیشین باشد. درک دقیق و درست سیاست‌گذاران ملی از آنچه رهبر گرامی انقلاب گفته‌اند و توسعه معنایی این گفتمان در منظومه فکری امام خمینی (ره) و معظم‌له، از نکات ضروری و لازم است.
مروری بر نام‌گذاری سال‌های گذشته از سوی رهبر انقلاب، نشان‌دهنده شکل گرفتن بحث‌های جدی علمی و تولید ادبیات علمی مورد نیاز، سوق پیدا کردن قوای سه‌گانه و نهادهای بالادستی به سوی برنامه‌ریزی و اجرا و از طرف دیگر ایجاد عزم و اراده مشترک ملی در جهت تحقق آن و به‌وجود آوردن حس مطالبه‌گری میان مردم است.
اگرچه شعار سال 1403 نیز با توجه به ضرورت‌ها با عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» اعلام شد که تأکیدی مضاعف بر نقش مردم در تقویت اقتصاد ملی دارد، اما تحولات و حوادث بزرگ این سال باعث شد متأسفانه فرایند گفتمان‌سازی این شعار ابتر بماند، اما واقعیت این است که هرروز که پیش می‌رویم، بیشتر بر اهمیت مشارکت مردم و تأثیر آن بر رونق اقتصادی و جهش تولید پی می‌بریم.
در این میان نمی‌توان تلاش‌ها برای تحقق جهش تولید با مشارکت مردم را نادیده گرفت؛ در مسیر تحقق شعار سال، دولت و بخش خصوصی تلاش‌هایی را برای تقویت تولید ملی انجام داده‌اند که برخی نتایج قابل توجه داشته است؛
افزایش سرمایه‌گذاری صنعتی: طبق آمار رسمی، میزان سرمایه‌گذاری در بخش تولید و صنعت افزایش یافته و برخی استان‌ها مانند همدان ازنظر جذب سرمایه صنعتی جهش داشته‌اند؛ تا بدان‌جا که مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان همدان از صدور مجوز 210 میلیون دلاری سرمایه‌گذاری خارجی طی سال جاری در این استان خبر داد.
احیای واحدهای تولیدی: برخی کارخانه‌ها و صنایع که در سال‌های گذشته تعطیل شده بودند، به چرخه تولید بازگشتند؛ در این بخش نیز براساس اعلام دفتر معاون اول رئیس جمهوری وقت در تیرماه امسال، استان همدان توانست با کسب بیشترین امتیاز، در صدر جدول استان‌های کشور جای بگیرد.
توجه به اقتصاد دانش‌بنیان: توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از فناوری‌های نوین یکی از نقاط قوت سال 1403 بود که می‌تواند در آینده ثمرات بیشتری داشته باشد؛ در این میان خبرها حاکی از آن است که 360 شرکت دانش‌بنیان هم‌اکنون در پارک علم و فناوری همدان مستقر و حدود سه هزار نفر در واحدهای فناور مشغول به فعالیت هستند.
با وجود دستاوردهای ذکرشده، موانع ساختاری، اقتصادی و اجتماعی مانع از تحقق کامل جهش تولید با مشارکت مردمی شد؛
عدم اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی: یکی از چالش‌های اصلی، نوسان‌های اقتصادی و بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری‌ها بود که باعث شد مردم به‌عنوان سرمایه‌گذاران خُرد، انگیزه کافی برای مشارکت در تولید نداشته باشند.
مشکلات نظام بانکی و تأمین مالی: بسیاری از واحدهای تولیدی همچنان با مشکل تأمین سرمایه در گردش مواجه‌اند و نظام بانکی نتوانست حمایت مؤثری از آن‌ها داشته باشد.
چالش‌های زیرساختی و بوروکراتیک: پیچیدگی‌های اداری، قوانین متناقض و کمبود زیرساخت‌های لازم، سرعت رشد تولید را کاهش داد.
تأثیرات تحولات سیاسی: تحولات سیاسی سال 1403، ازجمله تغییرات مدیریتی پس از شهادت آیت‌الله رئیسی، موجب وقفه‌هایی در برخی برنامه‌های اجرایی شد که بر میزان تحقق اهداف تأثیر گذاشت.
در این میان مهم‌ترین سؤالی که مطرح می‌شود این است که میزان مشارکت مردم در جهش اقتصادی طی سال 1403 چقدر بوده است؟
متأسفانه عدد و رقم دقیقی در خبرها برای افزایش مشارکت مردم در اقتصاد ارائه نشده است؛ البته شاید برخی همان جذب سرمایه‌گذار را مصداق مشارکت مردم بدانند، اما برای تحقق شعار 1403 لازم است آحاد مردم با هر میزان سرمایه، بتوانند در پروژه‌های تولیدی سرمایه‌گذاری کنند یا اینکه زیرساخت‌ها آن‌چنان تسهیل شود تا افرادی که توانمندی و طرح مناسبی دارند، به‌راحتی بتوانند یک کارگاه تولیدی کوچک برای خود و اطرافیانشان ایجاد کنند؛ همان‌طور که اذعان شد، شعار سال تأکید ویژه‌ای بر نقش مردم در جهش تولید داشت، اما مشارکت عمومی در این مسیر همچنان محدود باقی ماند. دلایل آن عبارت‌اند از؛
عدم توانایی بسیاری از مردم در سرمایه‌گذاری: تورم بالا و کاهش قدرت خرید، باعث شد که بخش عمده‌ای از مردم امکان مشارکت مالی در تولید را نداشته باشند.
ضعف در فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی: بسیاری از مردم هنوز درک دقیقی از فرصت‌های موجود برای سرمایه‌گذاری در تولید ندارند.
عدم وجود مشوق‌های کافی: اگرچه سیاست‌هایی برای تسهیل سرمایه‌گذاری مردمی در تولید مطرح شد، اما در عمل بسیاری از این طرح‌ها به مرحله اجرا نرسیدند یا اثرگذاری لازم را نداشتند.
شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» به‌عنوان هدفی بلندمدت همچنان جای کار زیادی دارد. اگرچه برخی گام‌های مثبت در جهت آن برداشته شد، اما به دلایل مختلف ازجمله مشکلات اقتصادی، بوروکراتیک و اجتماعی، میزان تحقق آن کمتر از انتظار بود. برای آنکه این هدف در سال‌های آینده محقق شود، باید اعتماد مردم به سیاست‌های اقتصادی افزایش یابد و ساختارهای حمایتی تقویت و موانع مشارکت عمومی برطرف شود.
|
