|
نبود یک برنامه‌ریزی استراتژیک منسجم و فقدان راهبردهای مرتبط با «شهر هوشمند»، ازجمله نقاط ضعف این طرح است که می‌تواند آینده مدیریت شهری همدان را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند.
درحالی که بسیاری از شهرهای پیشرفته جهان به سمت برنامه‌ریزی شهری هوشمند و انعطاف‌پذیر حرکت کرده‌اند، همدان همچنان بر الگوهای قدیمی و پُرچالش متکی است. این مسئله باعث می‌شود که شهر نتواند به‌طور مؤثر با تغییرات سریع جمعیتی، زیست‌محیطی و اقتصادی سازگار شود؛ آیا این طرح واقعاً برای آینده‌ای پایدار تدوین شده است و یا تنها یک نسخه به‌روزرسانی‌شده از برنامه‌های قدیمی است؟
یکی از مهم‌ترین مشکلات این طرح، عدم اندیشیدن رویکرد استراتژیک در برنامه‌ریزی شهری است. برنامه‌ریزی استراتژیک برخلاف برنامه‌های جامع سنتی، مبتنی بر تحلیل دقیق داده‌ها، پیش‌بینی سناریوهای مختلف و ارائه راهکارهای عملیاتی است؛ درحالی که در کشورهای توسعه‌یافته مدیریت شهری از برنامه‌های سنگین و بروکراتیک فاصله گرفته و به سمت رویکردهای چابک‌تر و عملی‌تر رفته، این طرح همچنان در چارچوب‌های سنتی اسیر مانده است.
طرح جامع همدان رویکردی ایستا و کلی‌نگر دارد، اما یک شهر پویا و درحال تغییر نیازمند برنامه‌ریزی‌های قابل اصلاح و انطباق‌پذیر است؛ برای مثال اگر نرخ مهاجرت به همدان افزایش یابد یا بحران‌های زیست‌محیطی جدیدی به وجود آید، آیا این طرح توانایی پاسخگویی به چنین شرایطی را دارد؟ متأسفانه تجربه نشان داده که طرح‌های جامع معمولاً با تغییرات سریع محیطی و اجتماعی هماهنگ نیستند و در عمل ناکارآمد می‌شوند.
برنامه‌ریزی استراتژیک به‌جای تعیین سیاست‌های کلی برای کل شهر، بر توسعه محلی و منطقه‌ای تأکید دارد. هر محله و منطقه از شهر همدان چالش‌ها و نیازهای خاص خود را دارد. اما در این طرح هیچ‌گونه تمرکز جدی بر محلات و مناطق شهری دیده نمی‌شود و همچنان نگاه کلی‌نگر بر آن حاکم است. این رویکرد موجب می‌شود که توسعه شهر نامتوازن باشد و برخی مناطق دچار کمبود امکانات زیرساختی شوند.
یکی از ضعف‌های اساسی طرح جامع همدان، نبود توجه کافی به «شهر هوشمند» و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت شهری است. امروزه بسیاری از شهرهای جهان با بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال، کیفیت زندگی شهروندان را بهبود بخشیده و چالش‌های شهری را به‌صورت مؤثر مدیریت می‌کنند، اما در این طرح خبری از رویکردهای مدرن شهر هوشمند نیست.
یکی از مهم‌ترین مشکلات همدان، ترافیک سنگین در برخی نقاط شهر است، اما درحالی که در شهرهای پیشرفته از سیستم‌های هوشمند کنترل ترافیک، حمل‌ونقل عمومی بر پایه داده‌های لحظه‌ای و نرم‌افزارهای شهری برای هدایت بهتر خودروها استفاده می‌شود، طرح جامع همدان همچنان بر گسترش خیابان‌ها و احداث رینگ سوم متمرکز است. این راهکارهای سنتی نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کنند، بلکه در درازمدت باعث افزایش استفاده از خودروهای شخصی و تشدید آلودگی هوا خواهند شد.
یکی دیگر از شاخصه‌های شهر هوشمند، بهینه‌سازی مصرف انرژی و مدیریت پسماند از طریق فناوری‌های نوین است. در همدان مشکلات زیست‌محیطی مانند آلودگی هوا، تولید زیاد زباله و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی وجود دارد، اما در طرح جامع هیچ اشاره‌ای به سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی، بازیافت هوشمند زباله یا بهینه‌سازی مصرف آب و برق نشده است. در شرایطی که تغییرات اقلیمی و بحران منابع طبیعی به چالشی جهانی تبدیل شده، این کمبود یک ضعف جدی برای آینده پایدار همدان محسوب می‌شود.
شهر هوشمند به زیرساخت‌های دیجیتال قوی نیاز دارد؛ سیستم‌های یکپارچه مدیریت شهری، نرم‌افزارهای خدمات شهروندی، سامانه‌های نظارت آنلاین بر کیفیت هوا و حمل‌ونقل، همگی از ابزارهای یک شهر مدرن هستند. اما در طرح جامع همدان هیچ اشاره‌ای به توسعه این زیرساخت‌ها نشده است و این درحالی بوده که شهرهای دیگر ایران مانند تهران و مشهد، درحال حرکت به سمت استفاده از فناوری‌های دیجیتال در مدیریت شهری هستند.
طرح جامع شهری همدان به‌جای اینکه یک نقشه راه واقعی برای توسعه پایدار و آینده‌نگر این شهر باشد، به نظر می‌رسد که بیشتر یک سند بوروکراتیک و سنتی است که همچنان بر الگوهای قدیمی برنامه‌ریزی شهری تکیه دارد. نبود برنامه‌ریزی استراتژیک و عدم توجه به فناوری‌های شهر هوشمند، باعث شده که این طرح در برابر چالش‌های واقعی آینده، ناتوان و ناکارآمد به نظر برسد.
اگر همدان می‌خواهد به شهری مدرن، پایدار و قابل زندگی تبدیل شود، باید از این تفکرات سنتی عبور کند و به سمت برنامه‌ریزی‌های انعطاف‌پذیر، منطقه‌ای، مبتنی بر داده و هوشمند حرکت کند. در غیر این صورت این طرح نیز مانند بسیاری از طرح‌های جامع گذشته، تنها بر روی کاغذ باقی خواهد ماند و تأثیر محسوسی بر بهبود کیفیت زندگی شهروندان نخواهد داشت.
مدیریت شهری همدان هنوز فرصت دارد که با بازنگری در این طرح و افزودن راهبردهای نوین، مسیر توسعه‌ای واقع‌بینانه‌تر و مؤثرتر را انتخاب کند، اما آیا این تغییرات به‌موقع اتفاق خواهد افتاد و یا همدان همچنان در چرخه تصمیم‌گیری‌های ناکارآمد گرفتار خواهد ماند؟
|
