کشورهای عضو اکو علی‌رغم ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که دارند هنوز موفق نشده‌اند در زمینه توسعه تجارت و اقتصاد جایگاه خوبی را در عرصه جهانی به دست آورند، در‌حالی‌که با توجه به شرایط خاص منطقه و توانمندی‌هایی که کشورها در زمینه‌های مختلف دارند می‌توانند در قالب یک همگرایی و همکاری خود را نشان داده و موجب ارتقای این سازمان شوند. به نظر می‌رسد در این اجلاسیه باید فعالیت‌های اقتصادی و درصد رشدی که اکو طی یکسال گذشته داشته با توجه به شعار همکاری اقتصادی منطقه‌ای در دوران پساکرونا مورد برررسی و ارزیابی قرار گیرد.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از پایه گذاران این سازمان و جایگاهی که در سطح منطقه دارد طبیعتا می‌تواند به عنوان یک عضو اثر گذار نقش آفرینی کند.

طی این سال‌ها که اجلاس سران اکو برگزار شده همواره ایران با توجه به سیاست‌هایی که داشته پیشنهاداتی را در ابعاد مختلف مطرح کرده است؛ از جمله گردشگری سلامت، لغو روادید به خصوص ویزای درمانی در راستای توسعه گردشگری سلامت، مبارزه با فساد، تاکید بر مقررات زدایی، روند تسهیلات گمرکی میان اعضای اکو، تقویت همکاریهای علمی و فناوری، گسترش همکاری‌های اقتصادی، صنعتی، کشاورزی، انرژی، به کارگیری شیوه تهاتر و مبادله با پولهای ملی و ایجاد مقررات هماهنگ گمرکی و... بخشی از پیشنهادات ایران به اکو بوده است.

پایه و اساس سازمان همکاری اقتصادی از ابتدا بر مبنای رشد و توسعه اقتصادی از هر جنبه بوده اما علی‌رغم پتانسیل‌ها و ظرفیت‌هایی که اعضا دارند به دلایل متعدد از جمله نا متوازن بودن سطح اقتصادی اعضا، وضعیت متفاوت نظام اقتصادی کشورهای عضو و یا دخالت‌های فرامنطقه‌ای نتوانسته نقش بزرگی در رشد تجارت جهانی داشته باشد.

در همین راستا، محمد خطیبی -کارشناس ارشد حوزه انرژی- در خصوص تاثیر پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و ششمین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر بر منافع انرژی و اقتصادی کشور گفت: از سازمان اکو انتظارات بالایی وجود دارد که بتواند همکاری‌های منطقه‌ای را قوت ببخشد اما این انتظارات برآورده نمی‌شود چراکه کشورهای عضو اکو ضوابط دیگری نیز دارند و در سازمان‌های دیگری نیز فعالیت می‌کنند.

وی با بیان اینکه این کشورها ارتباطات سیاسی و تجاری دیگری نیز با کشورهای دیگر دارند که همین مساله موجب شده آن‌طور که باید انتظارات از این سازمان عملی نشود، اظهار کرد: باتوجه به اینکه هر کشور در چندین سازمان سیاسی و تجاری حضور دارد باید انتظارات ما از آنها واقع‌بینانه و منطقی باشد و نباید انتظارات زیادی از سازمان اکو داشته باشیم.

به گفته این کارشناس ارشد حوزه انرژی انتظارات اگر در حد سازمان اکو باشد، می‌تواند همکاری‌ها را شکل دهد و تثبیت کند اما بیش از حد معین نمی‌توان از اکو انتظار داشت چراکه کشورها منافع خود را می‌بینند و اولویت‌های دیگری نیز دارند، به‌طور مثال پاکستان در زمینه انرژی واردکننده است اما به دلیل اینکه در طول سال‌های گذشته انرژی را از کشورهای دیگری وارد کرده است، طبیعتا نمی‌تواند به خاطر اکو آن بخش‌ها را تعطیل و نیاز خود را تنها از ایران تامین کند.

خطیبی ادامه داد: کشوری همچون ترکیه نیز به فکر منافع خود است، این کشورها سعی می‌کنند یک بالانس از واردکننده‌ها به وجود بیاورند که با بالانس تجاری آن‌ها نیز همخوانی داشته باشد، انتظار ما از اینکه این کشورها خواهان انرژی ما باشند، باید با در نظر گرفتن این مساله باشد که این کشورها گزینه‌های دیگری را نیز دارند و تمام نیازهای خود را از طریق ایران برطرف نخواهند کرد.

وی با بیان اینکه این کشورها سعی می‌کنند یک نوع تعادلی را در این حوزه ایجاد کنند، گفت: باتوجه به این مسائل من گمان می‌کنم که باید انتظاراتمان را از اکو منطقی کنیم و این انتظار را نداشته باشیم که این کشورها به خاطر اکو تمام نیاز خود را از ایران تامین کنند، همانطور که سیاست ایران نیز به همین شکل است و تمام نیاز‌های خود را از کشورهای عضو اکو تامین نمی‌کند.

این کارشناس با بیان اینکه شرکت در اجلاس اکو به عنوان یک سازمان برای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای در صورت تعدیل انتظارات می‌تواند منافعی را به دنبال داشته باشد، گفت: هیچ کشوری بی‌دلیل در یک سازمان عضو نمی شود و شرکت در این اجلاس می‌تواند فوایدی را به دنبال داشته باشد اما انتظارات نباید از این سازمان فراتر برود.