ناتوانی یادگیری یا اختلال در یادگیری یکی از مشکلات دانش‌آموزان است که مانع یادگیری آن‌ها می‌شود. البته دانش‌آموزانی که دچار این اختلال‌ها هستند، از لحاظ هوش و ذهنی هیچ مشکلی ندارند و حتی برای یادگیری تنبل و بی انگیزه نیستند.

از پدر پویا 9 ساله پرسیدم میزان یادگیری فرزند شما چقدر است؟

پدر گفت: با توجه به وضعیت مجازی بودن درس‌ها و زحماتی که مادرش برای پویا انجام می‌دهد خیلی یادگیری پسرم خوب است و ما راضی هستیم. فقط پویا در درس ریاضی خیلی کم مشکل دارد و برای اینکه در امتحانات به مشکل بر نخورد من وهمسرم از اینترنت مطالب‌هایی که مرتبط به درس ریاضی می‌شود پیدا می‌کنیم و با او کار می‌کنیم. من و همسرم تمام سعی و تلاشمان براین است که پویا در خانه آرامش و آسایش داشته باشد.

از مادر آراد 9 ساله پرسیدم میزان یادگیری آراد چگونه است؟

مادر پاسخ داد: عالی است و در هیچ درسی مشکل ندارد و فقط از انشاء زیاد خوشش نمیاد از آراد می‌پرسم که چرا این درس را دوست نداری، میگه حوصلم نمیاد که انشاء بنویسم. ولی در درس ریاضی عالی هست و دوست دارد. برای تقویت انشاء نویسی آراد، برایش کتاب می‌خوانم. خداروشکر به خواندن تمایل دارد.

از خانم اسدی که آموزگار است پرسیدم، در شرایط کنونی که به صورت مجازی به دانش‌آموزان درس می‌دهید، به نظر شما چه شیوه‌ای برای یادگیری بچه‌ها مفیدتر خواهد بود؟

خانم اسدی گفت: در مقطعی که من کار می‌کنم به نظر من پرسش و پاسخ خیلی اهمیت دارد. البته باید پرسش و پاسخ به صورت تعاملی باشد. از بچه‌هایی که میزان یادگیریشان پایین است و اختلال در یادگیری دارند از والدین می‌خواهم که تدریس را دوباره خودشان انجام دهند و پرسش و پاسخ بیشتری با دانش‌آموزان انجام می‌دهم.

از پدر مبینا پرسیدم که دختر شما در چه درس‌هایی مشکل دارد و پاسخ داد: در درس مختصات و جغرافیا مشکل دارد. بهترین روش این است که بچه احساس خوبی از یادگرفتن داشته باشد. در یک محیط و شرایطی درس را یاد بگیرد که فکر نکند به زور درس را یاد می‌گیرد. یک محیط خود فراگیر باید باشد و وقتی به این شکل آموزش داده شود دانش‌آموز به هیچ وجه فراموش نمی‌کند.

بعضی از بچه‌ها مشکل خاصی در یادگیری ندارند، ولی برخی از بچه‌ها مشکل دارند. مثلا ممکن است که دچار یک اختلال روانی و یا حتی مشکل جسمی باشند. اختلال در یادگیری باید به موقع تشخیص و درمان شود.

زهرا امیر آتشانی دکترای تحقیقات آموزشی درباره تعریف اختلال در یادگیری گفت: اختلال در یادگیری یک ناتوانی ویژه ایی است که گروهی از بچه‌ها را در یک یا چند فرآیند روانشناختی پایه در بر می‌گیرد. مانند درک زبان، کاربرد زبان، مسائل نوشتاری و ناتوانی در فکر کردن و گوش کردن و. در کودکان جلوه پیدا می‌کند.

وی بیان کرد: این ناتوانی برای بچه‌هایی است که حداقل از هوش معمول، برخوردار هستند. یعنی هوش متوسط یا بالایی دارند. برخی از بچه‌ها بسیار باهوش هستند، ولی در درک شنیداری و بیان شفاهی و بسیاری از موارد دچار مشکل هستند. به این مشکلات، مشکلات یادگیری می‌گوییم.

وی خاطرنشان کرد: این نکته بسیار مهم است، گاهی اوقات مشکل یادگیری در معلولیت‌های دیداری، شنیداری، حرکتی و عقب ماندگی ذهنی فرد است یا براثر وضع نامساعد محیطی، فرهنگی و یا اقتصادی مشکل یادگیری در فرد ایجاد می‌شود.

امیر آتشانی تصریح کرد: برخی از بچه‌ها بسیار باهوش هستند، اما مشکل در یادگیری دارند. معمولا در سنین زیر دبستان، اختلال‌های یادگیری بچه‌ها با اختلال در دقت و تمرکز یا مشکلات زبانی، والدین متوجه می‌شوند. در سنین دبستان معمولا مشکلات خواندن در فرد ایجاد می‌شود و این مورد یکی از بارزترین علائم اختلال در یادگیری است. در سنین نوجوانی نوشتن نشان دهنده این است فرزند دچار مشکل باشد.

وی ادامه داد: امرزه یکی از نکات اصلی، آموزش‌های مجازی در شرایط کرونا که پیش آمده است باعث شده بیشتر اختلالات یادگیری در دانش‌آموزان بروز پیدا کند. از نظر پژوهش‌های علمی، درصد‌های پایین‌تر از 5 تا 30 درصد کلاس‌های مجازی، ممکن است فرزندان دچار اختلال یادگیری باشند.

امیر آتشانی درباره علائم‌های اختلال در یادگیری گفت: بهتر است والدین با دیدن این نشانه‌ها برای بررسی بیشتر اختلال در یادگیری اقدام کنند. اولین مورد، اختلال توجه است. ممکن است با بیش‌فعالی نقص توجه همزمانی داشته باشد. اگر کودکی تمرکز کافی نداشته باشد می‌تواند جزء علائم اختلال در یادگیری باشد.

وی بیان کرد: توانایی حرکتی کم، از دیگر نشانه‌های اختلال در یادگیری است. کودک خیلی ناشیانه در عملکرد‌ها و فعالیت‌های حرکتی رفتار می‌کند ودرک فضایی خوبی ندارد. بچه‌هایی که مشکل درک و پردازش اطلاعات دارند، یکی از نشانه‌های این اختلال است.

وی مطرح کرد: از نظر علمی 80 درصد بچه‌هایی که مشکل یادگیری دارند، در خواندن ضعیف هستند. مشکل عمده‌ی بچه‌هایی که دچار ناتوانی یادگیری هستند، رفتار نامناسب اجتماعی و نقص مهارت‌های اجتماعی است. کودک از ابتدا یاد نگرفته است که چگونه در موقعیت‌های اجتماعی صحبت و عمل کند. این امر باعث می‌شود ارتباط اجتماعی با دوستان و یا حتی خانواده به صورت تنش زا باشد.

وی تصریح کرد: برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که پسران 4 برابر دختران دچار اختلال در یادگیری هستند. پسر‌ها معقوله‌ی ناتوانی در یادگیری را به صورت ستیزه جویی و فقدان کنترل خودشان بیشتر نشان می‌دنند. دخترها، این ناتوانی را در روابط اجتماعی و مشکلات گفتاری و زبانی نشان می‌دهند. هرچقدر کودکان دوچرخه سواری، لی لی کردن و رنگ آمیزی را بیشتر انجام دهند هماهنگ سازی عضلات بهتر اتفاق میفتد و امکان اختلال در یادگیری را کاهش می‌دهد.

علائم و نشانه‌های یادگیری در کودکان متفاوت است، ممکن است یک کودک با خواندن یک متن مشکل داشته باشد و کودک دیگر حل مسائل ریاضی برایش سخت باشد، حتی ممکن است بعضی از کودکان در ارتباط برقرار کردن با دیگران و خواندن متن با صدای بلند مشکل داشته باشند. جای هیچ نوع نگرانی نیست و این اختلال می‌تواند با مراجعه به روانشناس حل شود.