گردن شما به سختی کار می‌کند. چون نه تنها مجبور است وزن سرتان را تحمل کند و آن را نگه دارد بلکه مسئول است مدام به سمت راست و چپ و بالا و پایین حرکت کند و بچرخد. گردن شما مثل باقی قسمت‌های ستون فقراتتان حامی ندارد، بنابراین عجیب نیست که دچار درد و ناراحتی و دیگر مشکلات شود.

خوشبختانه بیشتر گردن دردها خودبه‌خود در عرض چند روز و با رعایت و تغییراتی در نحوه‌ی نشستن یا حرکت کردن برطرف می‌شوند؛ اما در سایر موارد، گردن درد وادارتان می‌کند سراغ دارو و مسکن بروید، فیزیوتراپی کنید یا درمان‌های جدی‌تر دیگری را در پیش بگیرید. البته اگر گردن درد ادامه‌دار شد باید توسط پزشک دقیقاً بررسی شود.

گردن دردی که ادامه‌دار است یا بدتر شده حتماً باید بررسی پزشکی شود. همچنین اگر درد گردن تا دست‌ها یا پاها کشیده می‌شود، یا اگر متوجه شدید دچار ضعف، کرختی یا گزگز شدنی هستید که به جاهای دیگر بدنتان نیز پراکنده می‌شود باید زودتر به پزشک مراجعه کنید.

در ادامه به شایع‌ترین علت‌های گردن درد می‌پردازیم و اینکه چگونه باید این درد را کنترل کنید.

بیماری تباهی دیسک (Degenerative disk disease)

اسپوندیلولیز یا بیماری دژنراتیو دیسک یکی از عوارض ناخوشایند پیری است. دیسک‌های ستون فقرات شما دارای مرکزی نرم و ژله‌ای هستند و بین استخوان‌های گردنتان می‌نشینند تا به عنوان ضربه‌گیر عمل کنند. با بالا رفتن سن، مرکز دیسک می‌تواند تحلیل برود و بر ساختار باقی قسمت‌های ستون فقرات اثر بگذارد. علائم این عارضه شامل نه تنها گردن درد، بلکه سفتی گردن، سردرد و اسپاسم‌های عضلانی نیز می‌شوند. البته خیلی از افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند ممکن است هیچ علامتی هم نداشته باشند.

شاید تصور کنید تحلیل رفتن غضروف‌ها در انتهای استخوان‌ها در اثر اوستئوآرتریت، فقط در زانوها و لگن روی می‌دهد، اما واقعیت این است که این اتفاق در گردن نیز می‌تواند رخ بدهد. اوستئوآرتریت در واقع یک علت شایع گردن درد در افراد سالمند است

علاوه بر سن (بعد از چهل‌سالگی شایع‌تر است)، دیگر ریسک فاکتورهای بیماری تباهی دیسک شامل تروما، آسیب، سابقه خانوادگی، سیگار کشیدن، افسردگی، اضطراب و حرکات مکرر گردن می‌شود.

خیلی از کارشناسان، فیزیوتراپی و مسکن‌های معمولی مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن را توصیه می‌کنند. ماساژ و گرما یا سرمادرمانی نیز می‌تواند مفید باشد. در موارد شدیدتر ممکن است به کولار گردن (گردنبند طبی)، تزریق استروئید و یا حتی عمل جراحی نیاز باشد.

فشار به گردن

چه کسی فشار به گردن را تجربه نکرده است؟ خصوصاً این روزها که همگی درگیر دنیای پُر از ابزارهای الکترونیکی هستیم. این نوع فشار به گردن از نوع اسکلتی عضلانی است. شما با نگه داشتن سر خود در وضعیتی مشخص به مدت طولانی، از عضلات گردن خود بیش از اندازه کار می‌کشید، مثلاً تمام روز مقابل کامپیوتر نشسته و به مانیتور نگاه می‌کنید. فشار به گردن می‌تواند ناشی از حمل کیف یا کوله‌پشتی سنگین، نگه داشتن گوشی تلفن بین گوش و شانه، و یا در بغل نگه داشتن کودک هم باشد. هر چیزی که باعث تغییر وضعیت درست بدنی‌تان شود و وادارتان کند مدت طولانی در یک حالت بمانید می‌تواند به گردنتان هم فشار وارد کند.

این خودِ وضعیت بدن نیست که عامل گردن درد است بلکه مدت زمان طولانی که این وضعیت را حفظ می‌کنید، دلیل گردن درد شماست. حتی صاف نشستن هم که خیلی از افراد تصور می‌کنند وضعیت بدنی خوبی است می‌تواند موجب گردن درد شما بشود. بد خوابیدن هم می‌تواند منجر به گردن درد بشود، اما خوشبختانه این اتفاق کمتر می‌افتد. مثلاً زمانی که روی صندلی هواپیما یا کاناپه خوابتان می‌برد ممکن است گردن درد بگیرید.

با مکرراً حرکت دادن سرتان، از مدت زمان طولانی در یک وضعیت ماندن پیشگیری کنید تا به گردنتان فشار وارد نشود. حرکت خاصی لازم نیست انجام دهید، فقط کافی است وضعیتتان را تغییر دهید. انجام تمرینات قدرتی مانند پلانک نیز می‌تواند مفید باشد.

آسیب گردن

مکن است گردن درد شما ناشی از آسیبی باشد که به گردنتان وارد شده است. ویپلش یک نوع آسیب معمول گردن است که اغلب در اثر تصادف اتومبیل یا حوادث ورزشی روی می‌دهد. هر نوع آسیب ویپلش می‌تواند سبب فشار به گردن و گردن درد شود. اگر با سرعت زیادی در حال حرکت باشید، می‌توانید به گردنتان آسیب بزنید.

با بستن کمربند ایمنی حین رانندگی به محافظت از گردنتان کمک کنید و همیشه هنگام ورزش از لوازم ایمنی لازم استفاده کنید. داشتن تناسب‌اندام نیز می‌تواند به حفظ سلامت گردن کمک کند. داشتن میان تنه و بالاتنه‌ای قوی می‌تواند جلوی گردن درد را بگیرد.

فتق دیسک گردن

اگر بخش ژله‌ای دیسک‌های ستون فقرات که قرار است ضربه‌گیر باشند، بیرون زده یا پاره شوند به آن فتق دیسک گفته می‌شود و این اتفاق می‌تواند عصب‌های پیرامون را تحریک کرده و سبب گردن درد شود. فتق دیسک می‌تواند از عواقب افزایش سن یا آسیب نیز باشد.

هرچند فتق دیسک می‌تواند سبب گردن درد شود؛ اما احتمال اینکه منجر به دست درد شود بیشتر است. به هر حال مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که نترسید. فتق دیسک معمولاً آن‌قدرها هم که به نظر می‌رسد ترسناک نیست. باید بدانید که فتق دیسک می‌تواند درمان شود.

به راه رفتن و حرکت کردنتان ادامه دهید و تمرینات بالاتنه را انجام دهید. اگر دردتان برطرف نشد، ممکن است پزشکتان فیزیوتراپی یا داروهای OTC را برایتان تجویز کند. فتق دیسک گردن به‌ندرت به عمل جراحی نیاز پیدا می‌کند.

سردردهای تنشی

سردردهای تنشی چندان هم علت گردن درد نیستند زیرا معمولاً سردرد تنشی خودش یکی از عواقب گردن درد است، اما به هر حال می‌توان فهمید کدام‌یک علت و کدامیک معلول است. شما ممکن است به دلیل داشتن سردرد، دچار ناراحتی عضلانی شوید زیرا عضلات تحت تنش قرار می‌گیرند.

خیلی از سردردهای تنشی ناشی از فشار به عضلات چسبیده به استخوان هستند. فشار اولیه عضلانی می‌تواند نتیجه‌ی وضعیت بدنی نادرست، فشار به چشم، دندان‌قروچه و یا تروما و آسیب باشد.

نیمه‌ی بالایی صفحه‌ی کامپیوتر شما باید هم‌راستا با چشم‌هایتان باشد و به جلو خم نشوید یا تمام روز قوز نکنید. همچنین نباید برای دسترسی به کیبورد یا موس بدنتان را بکشید. ضمناً حتماً دست‌کم هر 45 دقیقه از جایتان بلند شوید و حرکت کنید.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی (TMJ)

مفصل فکی گیجگاهی به مفصلی گفته می‌شود که امکان باز و بسته کردن آرواره را به شما می‌دهد. آسیب مفصل فکی گیجگاهی می‌تواند سبب گردن درد همراه با سردرد، مشکل در باز کردن دهان، و صدا کردن آرواره حین حرکت کردن شود. آسیب مفصل فکی گیجگاهی می‌تواند ناشی از دندان‌قروچه زیاد یا آدامس جویدن، استرس یا آرتروز باشد.

چند راهکار ساده این که آدامس نجوید، غذاهای نرم بخورید و روزی دو بار به مدت نیم ساعت مفصل فکی گیجگاهی خود را گرم کنید. مطمئن شوید که درد آرواره‌تان دلیل دیگری ندارد. اغلب افرادی که مشکلات مفصل فکی گیجگاهی دارند، دچار اختلال دیگری نیز هستند، مثلاً فیبرومیالژیا.

پیچ‌خوردگی عصب

وقتی قسمت ژله‌ای دیسک فقرات، بیرون می‌زند، مهره‌هایی که در طرفین قرار دارند به هم نزدیک‌تر شده و ممکن است خار استخوانی یا اسپور استخوان ایجاد شود. خار استخوانی می‌تواند یک عصب نزدیک به خود را دچار پیچ‌خوردگی کرده و درد و گاهی ضعف و کرختی ایجاد نماید. این درد اغلب در گردن شروع می‌شود و به سمت دست‌ها می‌رود. درد ناشی از پیچ‌خوردگی یک عصب ممکن است با گزگز و سوزن سوزن شدن و ضعف و بی‌حسی همراه باشد.

در افراد سالمند، یک عصب پیچ‌خورده معمولاً نتیجه‌ی آسیب‌ها و پارگی‌های طبیعی است. در افراد جوان‌تر، پیچ‌خوردگی عصب به احتمال زیاد ناشی از آسیب یا تروماست.

پیچ‌خوردگی عصب مانند فتق دیسک اغلب آن‌قدر که به نظر می‌رسد بد و وحشتناک نیست. دارودرمانی و فیزیوتراپی معمولاً می‌تواند علائم را تسکین دهد.

پیچ‌خوردگی عصب اغلب خودبه‌خود بهتر می‌شود؛ اما اگر نشد، با نظر پزشکتان می‌توانید از کولار گردن، فیزیوتراپی، دارو (شامل استروئیدها)، و یا برای موارد شدیدتر از عمل جراحی کمک بگیرید.

اوستئوآرتریت یا تخریب مفاصل

شاید تصور کنید تحلیل رفتن غضروف‌ها در انتهای استخوان‌ها در اثر اوستئوآرتریت، فقط در زانوها و لگن روی می‌دهد، اما واقعیت این است که این اتفاق در گردن نیز می‌تواند رخ بدهد. اوستئوآرتریت در واقع یک علت شایع گردن درد در افراد سالمند است.

خیلی از افرادی که در ناحیه‌ی گردن خود اوستئوآرتریت دارند، هیچ علامتی ندارند. در حالی که عده‌ای دیگر دچار گردن درد می‌شوند. عده‌ای دیگر نیز بی‌حسی و ضعف عضلانی و سردرد و از دست دادن تعادل را تجربه می‌کنند.

سعی کنید علائم اوستئوآرتریت خود را با ورزش، خصوصاً ورزش‌هایی که طیف حرکتی‌تان را افزایش می‌دهند کنترل کنید، مثلاً نرمش‌های کششی. خیلی از افراد با مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و فیزیوتراپی، گردن درد ناشی از اوستئوآرتریت را کاهش می‌دهند.

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید با اوستئوآرتریت فرق می‌کند. این بیماری با سن مرتبط نیست، بلکه به یک اختلال در سیستم ایمنی مربوط است که سبب حمله سلول‌های ایمنی به مفاصل خودتان می‌شود. آرتریت روماتوئید می‌تواند شامل درد نه تنها در ناحیه گردن بلکه در هر مفصل دیگری نیز بشود. این نوع درد معمولاً صبح‌ها یا در هر زمان دیگری بعد از استراحت کردن، در شدیدترین حالت خود است.

التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید کنترل نشده می‌تواند سبب آسیب دائمی به مفاصل شود. ورزش برای این نوع آرتریت نیز مفید است. داروهای جدیدی نیز برای روماتیسم وجود دارند که جلوی آسیب به مفاصل را می‌گیرند.

مننژیت

گرفتگی گردن (بیشتر از گردن درد)، یکی از اصلی‌ترین علائم مننژیت است که یک التهاب بالقوه کُشنده در غشای اطراف مغز و نخاع می‌باشد. این عفونت معمولاً ناشی از یک ویروس است، اما باکتری و قارچ نیز می‌توانند عامل مننژیت باشند. خوشبختانه مننژیت بیماری نادری است و علائم دیگری نیز دارد، از جمله سردرد شدید، تهوع، تب، احساس گیجی، حساسیت به نور و تشنج. علائم شدید این‌چنینی که مداوم روی می‌دهند نیاز به مراجعه به اورژانس دارند.

فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا یک سندرم درد عمومی است که خیلی از قسمت‌های بدن از جمله گردن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درد می‌تواند بارزترین علامت این بیماری باشد، اما تنها علامت آن نیست. علائم فیبرومیالژیا شامل خستگی زیاد، منگی و عدم وضوح ذهنی، سردرد، اضطراب و افسردگی نیز می‌شود. هیچ‌کس نمی‌داند علت فیبرومیالژیا دقیقاً چیست؟ این بیماری با چگونگی پردازش سیگنال‌ها توسط مغز مرتبط است، درمان خاصی ندارد، اما برخی از داروهای مسکن عصبی مانند دولوکستین و پرگابالین می‌توانند درد این بیماری را کنترل کنند. ورزش‌های هوازی به افراد دچار فیبرومیالژیا کمک می‌کنند احساس بهتری داشته باشند. فیزیوتراپی، طب سوزنی، ماساژ و درمان رفتاری شناختی نیز مفید است.

*مریم مرادیان نیری