سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش : سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با بیان اینکه خطوط قرمز طرح جامع شهری مشخص است، گفت: افزودن شدن به محدوده منوط به دولتی بودن اراضی، حفظ باغات و دامنه الوند و درعین‌حال حفظ اراضی کشاورزی مرغوب بوده و خط قرمز ما در تدوین طرح جامع همدان است.

پیرو بررسی مباحث مطرح‌شده درخصوص طرح جامع شهری همدان و امکان تغییر و تحولات آن به دنبال جلسات کارشناسی بر مبنای نواقص عنوان‌شده در راستای رعایت انصاف پس از انعکاس نظر منتقدان، این‌بار در جلسه‌ای تخصصی با حضور فرهاد فرزانه، معاون هماهنگی امور عمرانی و نیز محمدرضا عراقچیان، کارشناس معماری و شهرسازی در دفتر عمرانی استانداری همدان به نقد و بررسی مباحث پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با اشاره به اینکه آخرین طرح جامع شهر همدان به سال 67 بازمی‌گردد، گفت: بر این اساس دو گزینه پیش روی ما بود؛ نخست اینکه بدون هیچ دخل و تصرفی و با این استناد که دو دهه از آخرین سند طرح جامع گذشته، دو دهه دیگر را نیز بدون داشتن این سند بگذرانیم و دیگری اینکه با استناد به زنده و پویا بودن شهر، استراتژی آن نیازمند بازنگری برای ترسیم افق طرح (1410 یا 1415 منطبق با مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی) است.

فرهاد فرزانه با تأکید بر اینکه تصمیم ما بر اجرای گزینه سخت‌تر و درعین‌حال درست‌تر استوار شد، تشریح کرد: درواقع می‌توان گفت توجه به اشکالات و بیان آن‌ها از همان زمان آغاز شد که تصمیم گرفتیم طرح جامع شهری همدان را بازنگری کنیم.

وی با اشاره به آنکه در این فرآیند به نقطه‌ای از کار رسیدیم که می‌بایست مشاور طرح انتخاب می‌شد، اذعان کرد: همگان بر این امر واقف هستند که انتخاب مشاور کار بسیار دشوار و حیاتی است، زیرا اگر کار را به کاردان بسپاری، رسیدن به نتیجه مطلوب راحت خواهد بود.

فرزانه با بیان اینکه در راستای انتخاب مشاور تحقیقات بسیاری در دستور کار قرار گرفت، اظهار کرد: به‌هرحال به‌دلیل شرایط اقتصادی بسیاری از مشاوران صاحب‌نام در کشور، به‌لحاظ کیفیت کار با افت محسوسی مواجه شدد.

وی با اشاره به آنکه این‌قبیل مشکلات مسئله انتخاب مشاور طرح را با دشواری بیشتری همراه کرد، گفت: در این بخش نیز با دو گزینه روبه‌رو شدیم؛ یا از مشاوران برند و با سابقه استفاده کنیم و یا اینکه با درنظر گرفتن خطرپذیری، از مشاورین جوان بی‌سابقه بهره ببریم.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان ادامه داد: درنهایت با برگزاری جلسات مختلف و از طریق جمع‌بندی با کلیه دستگاه‌های دخیل در تهیه طرح جامع اعم از استانداری و اداره کل مسکن و راه و شهرسازی، مشاوری با سابقه‌ای خوب انتخاب شد؛ اما آنچه در فضای کار مشاور تأثیرگذاری بالایی دارد، مدیر طرح است، زیرا یک مشاور صاحب‌نام ممکن بوده هم‌زمان 10 پروژه در دستور کار داشته و برای هریک مدیری انتخاب کند.

فرزانه با بیان اینکه یکی از اشکالاتی که در فرآیند تهیه طرح جامع شهری همدان اتفاق افتاد این بود که سه بار مدیر پروژه و درعین‌حال سه بار مدیرکل راه و شهرسازی در این مدت جابه‌جا شدند، ابراز کرد: به نظر من فارغ از آنکه بخواهیم عملکرد مدیران پروژه را بررسی کنیم، یقیناً این جابه‌جایی‌ها به فرآیند لطمه وارد کرد.

وی با تأکید بر آنکه یقیناً این ناپایداری‌ها در فرآیند کار تأثیرگذار بود، اذعان کرد: شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که طرحی که بنده در کسوت مدیرکل راه و شهرسازی آغاز کرده بودم را در سِمت معاون هماهنگی امور عمرانی پس از وقفه دوساله و دوری از فضا و اصل کار، با همراهی دوستان به دنبال نهایی کردن آن باشم.

این مقام ارشد عمرانی استان همدان با بیان اینکه از اواخر تابستان امسال در کسوت سرپرستی این معاونت چند جلسه برای ارزیابی طرح برگزار کردیم، ابراز کرد: در این جلسات چند استراتژی و خط قرمز برای تدوین طرح احصا شد.

فرزانه با اشاره به اینکه بنده حتی در ابتدای مطرح شدن تدوین طرح جامع در مقام مدیرکل راه و شهرسازی درخصوص شرح خدمات این قرارداد (مشاور) قبل از امضای آن در دانشگاه بوعلی‌سینا با کارشناسان جلساتی را برگزار کرده و از آن‌ها نظرخواهی کردم اما با جابه‌جایی‌هایی که صورت گرفت همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردم حداقل دو سال از فضا دور بودم، عنوان کرد: تأمل‌برانگیزتر اینکه در حین برگزاری جلسات ارزیابی دوباره طرح مباحثی همچون اینکه چرا قرار است در بلوار ارم بلندمرتبه‌سازی صورت پذیرد، از سوی برخی‌ها مطرح شد؛ حال آنکه هیچ اتفاقی قرار نبود بیفتد، زیرا هنوز در مرحله ارائه طرح از سوی مشاور به کمیته کارشناسی برای بررسی بودیم.

وی با اشاره به فرآیند تصویب طرح‌های جامع شهری، گفت: در مرحله نخست مشاور فاز به فاز در بخش‌های مختلف طرح را ارائه کرده و در اختیار کمیته کارشناسی کارگروه امور زیر بنایی قرار می‌گیرد.

فرزانه افزود: پس از بررسی توسط این کمیته طرح در کارگروه امور زیربنایی و سپس در شورای برنامه‌ریزی استان و درنهایت در شورای عالی معماری و شهرسازی مطرح شده و درنهایت پس از گذشت از خوان کارگروه و شورای ویژه عالی طرح، با قیدوبندهایی مصوب می‌شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با بیان اینکه متناسب با فضای ایجادشده بنده از دوستان خواستم که طرح توسط کارشناسان فنی با دقت بیشتری مورد رصد قرار گیرد، عنوان کرد: خوشبختانه شاهد محقق شدن این خواسته بودیم و هستیم.

فرزانه با تأکید بر اینکه دست کارشناسان برای بررسی همه جوانب آزاد گذاشته شده است، خاطرنشان کرد: ازجمله خطوط قرمز ما خط محدوده شهری است، به‌طوری که شعار ما در این بخش آن است که هیچ‌گونه از فضاهای باغات اطراف شهر و به‌ویژه دامنه الوند و درعین‌حال بلوار ارم و جوان، نباید وارد محدوده شهر شود.

وی ادامه داد: علاوه‌بر اینکه افزوده شدن بخش‌های دیگری از شهر به محدوده نیز منوط به آن شد که این اراضی دولتی باشند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با اشاره به آنکه در این زمینه (تأمین زمین) از اداره کل راه و شهرسازی و شهرداری کمک گرفتیم، خاطرنشان کرد: پیش‌تر اداره کل راه شهرسازی اعلام کرده بود در راستای توسعه شهر و درعین‌حال تأمین کاربرهای عمومی و همچنین اجرای طرح مساکن اقدام ملی و نیز پیش‌بینی زمین برای افق طرح، چیزی حدود یک‌هزار هکتار زمین در اختیار دارد که پس از بررسی در کارگروه زیربنایی درنهایت 680 هکتار از اراضی که از کیفیت کشاورزی برخوردار نبوده و مشکلی برای دید و منظر الوند ایجاد نمی‌کند و همچنین امکان وجود کمربندی و توسعه شهر را خواهد داشت، مورد موافقت قرار گرفت.

وی ادامه داد: دراین‌بین شهرداری نیز از در مورد یک‌سری اراضی که از سال‌ها قبل تملک کرده، اعلام آمادگی کرده است.

فرزانه با بیان آنکه این دو نهاد قرار است مدارک مالکیت با پیوست سند را به دبیرخانه کمیته فنی ارائه کنند، تصریح کرد: گرچه ممکن است برخی از اراضی عنوان‌شده با مشکل معارض روبه‌رو باشند، اما ملاک ما سند مالکیت است.

وی ادامه داد: به دنبال آن هستیم که با جمع‌بندی نظرات کارشناسی این طرح را به سرانجامی مطلوب برسانیم، زیرا آنچه برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است اینکه پس از طرح جامع، تدوین طرح تفضیلی در دستور کار خواهد بود؛ حال آنکه عموم مردم با طرح تفضیلی شهر که مشخص‌کننده جزئیات در کاربری‌ها بوده، بیشتر درگیر هستند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با بیان اینکه اگر بتوانیم با اراضی که در راستای توسعه پیش‌بینی‌ شده مشکلات عمده شهر را حل کرده و درعین‌حال شهر را به مکانی ایده‌آل‌تر برای زندگی بدل کنیم کار موفقی را در طرح جامع شهری ارائه کرده‌ایم، اذعان کرد: آنچه دراین‌بین حائز اهمیت است اینکه طرح جامع بتواند جهت توسعه و چگونگی آن را مشخص کند.

فرزانه با بیان اینکه حتی در بُعد ترافیکی شهر نیز به‌جز جانمایی پارکینگ‌ها شرایط، امکانات و حتی نوع مدل ترافیک شهر در طرح‌های پیشین مشخص شده و وجود دارد، گفت: یکی از اشکالات که بنده به طرح تفضیلی مصوبه سال 84 همواره وارد می‌کردم این بود که جانمایی پارکینگ‌ها در رینگ مرکزی بود؛ حال آنکه طبق اصول ترافیکی و شهرسازی پارکینگ‌ها می‌بایست در جوار رینگ مستقر شوند.

وی با بیان اینکه درحال حاضر یکی از عمده مشکلات شهر همدان که قرار است با توسعه توسط اراضی حل شود پیش‌بینی قطاعی در همان محدوده است که بتواند ترافیک سنگین ورودی ملایر به شهر را مدیریت و از همدان به سمت تهران خارج کند، افزود: از دیگر مشکلات شهر همدان این است که کاربری‌های اداری در این شهر پراکنده‌اند؛ به‌طوری که کوچک‌ترین کار اداری و خدماتی نیازمند صرف هزینه، وقت و تردد بسیار به رینگ مرکزی شهر است، حال آنکه این مهم را می‌توان از طریق ایجاد سایت اداری در شهر پیش‌بینی و مدیریت کرد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با اشاره به اینکه یکی از مشکلات عمده شهر همدان تأمین زمین برای کاری‌های عمومی است به‌طوری که در سالیان گذشته هر آنچه زمین باز در دل بافت وجود داشته را در راستای تأمین نیاز اهالی ساکن در آن به‌دلیل کمبود زمین تغییر کاربری داده‌ایم، اذعان کرد: شرایط به‌گونه‌ای است که حتی برای تأمین زمین جهت پروژه‌های نه‌چندان بزرگ (10 هکتاری) نیز دچار مشکل شده و به‌نوعی فقیر هستیم.

وی با تأکید بر اینکه یکی دیگر از مشکلات ما در شهر همدان به کمبود عرضه زمین با کاربری مسکونی بازمی‌گردد، خاطرنشان کرد: این مهم منجر به بالا رفتن قیمت اراضی و درنهایت قیمت مسکن شده است.

این مقام ارشد عمرانی استان همدان با تأکید بر آنکه یکی از مؤلفه‌های بالا رفتن قیمت مسکن به کمبود فرآیند عرضه و تقاضای کاربری اراضی مربوطه بازمی‌گردد، افزود: این درحالی است که علاوه‌بر نیاز همدانی‌ها، نمی‌توان مهاجرپذیر بودن شهر را نادیده گرفت؛ البته این مهم از سبقه تاریخی بالایی برخوردار بوده و حتی می‌توان میهمان‌پذیر بودن شهر همدان از دوران مادها را متصور شد.

فرزانه با اشاره به آنکه ممکن است برای برخی‌ها این سؤال مطرح شود که آیا با تولید زمین در بخش‌هایی از شهر همدان و به‌ویژه مناطق برخوردار شاهد کاهش قیمت زمین و مسکن خواهیم بود؟ گفت: پاسخ به این سؤال بازهم به این مسئله بازمی‌گردد که طراحی‌ها در اراضی تولیدشده چگونه باشد.

وی ادامه داد: اگر طراحی در این مناطق براساس منطق و اصول شهرسازی و با درنظر گرفتن خدمات مختلف و کاربری‌ها بوده و درعین‌حال بتواند پاسخگوی نیازهای اقشار مختلف جامعه باشد، به این معنا است که در این منطقه امکان اسکان و زیست اقشار مختلف براساس توان مالی و جایگاه اجتماعی اعم از خانه ارزان‌قیمت، آپارتمانی و درنهایت خانه‌های بزرگ را فراهم کند که یقیناً در کاهش قیمت زمین مؤثر خواهد بود.

فرزانه با تأکید بر آنکه این امر مستلزم رعایت تمهیداتی ویژه در راستای تنوع، شکل و ماهیت کاربری‌های مختلف براساس خواست و تفاوت نیاز اقشار مختلف است، افزود: در طراحی این اراضی باید از نگاه تک‌بُعدی حذر کرد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با اشاره به آنکه این نگاه تک‌بُعدی خود منجر به تقویت خطوطی همچون بالا و پایین‌شهر خواهد شد، گفت: باید طراحی به‌گونه‌ای باشد که نیاز همه اقشار در آن دیده شود و مردم بتوانند در کنار هم زندگی کنند؛ البته این مهم علاوه‌بر نیاز به تنوع در ساخت در بخش معماری و شهرسازی است که می‌بایست کاملاً منطبق بر فضای اصولی و دیدگاه ایرانی اسلامی و متعادل باشد.

وی در واکنش به این مسئله که برخی از کارشناسان به اراضی که برای گسترش شهر در طرح جامع پیش‌بینی شده این انتقاد را دارند که هنوز برای این فضاها توجیه اقتصادی و اجتماعی ارائه نشده است، ابراز کرد: با وجود احترامی که برای کارشناسان قائل هستم، اما مسئله این است که اگر شهر را دایره‌ای فرض کرده که در داخل آن به‎علاوه وجود دارد و دو وتر از این به‎علاوه شامل دامنه الوند و باغات اطراف شهر می‌شود، بنابراین در این مناطق به‌عنوان خط قرمز ما امکان گسترش و توسعه شهر فراهم نیست. از طرفی هم حفظ اراضی کشاورزی مرغوب در شهر جزء اصولی است که از سوی کارشناسان بارها مورد تأیید بوده است، پس چاره‌ای جز گزینه‌های بعدی نداریم، بنابراین اینکه عنوان می‌شود در این مناطق توجیه اقتصادی و اجتماعی وجود ندارد، این عزیزان انتظار دارند از برهان خلف ریاضی برای انتخاب اراضی استفاده کنیم.

فرزانه ادامه داد: بنابراین براساس امکانات و شرایط موجود در شهر پس از انتخاب مکان، باید برای توجیه‌دار کردن آن از طریق طراحی مناسب در بخش‌های مختلف همچون اقتصادی و اجتماعی محل، تلاش کرد.

* انتظارات متناسب با داشته‌های شهر باشد

در ادامه عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‎سینا همدان نیز با بیان اینکه همه ما فارغ از مباحث فلسفی به دنبال تحقق مدینه فاضله هستیم، گفت: درواقع هدف اصلی رسیدن به آرامش در شهر است که این‌روزها گلایه‌مندی‌هایی که هرروز صبح از شرایط موجود در شهر داریم، بیانگر آن است که این آرامش وجود ندارد و همچنان به دنبال تحقق آن هستیم.

محمدرضا عراقچیان ادامه داد: سؤال این است که آیا تحقق و رسیدن به مدینه فاضله امکان‌پذیر است؟

عراقچیان با تأکید بر اینکه یقیناً نمی‌توان انتظار داشت که مدینه فاضله محقق شود، عنوان کرد: بر این اساس باید از طرح جامع شهری انتظارات خارق‌العاده‌ای داشت.

وی با اشاره به اینکه شرایط فعلی شهر ایجاد تغییر و تحول آن‌چنانی را سلب کرده، خاطرنشان کرد: بخش اعظم و حتی تمام شهر همدان شکل گرفته و امکان تغییر در آن وجود ندارد.

این استاد معماری و شهرسازی افزود: با این تفاسیر نمی‌توان انتظار داشت که برای کاربری‌های عمومی در دل شهر جا باز شود.

عراقچیان با اشاره به اینکه درحال حاضر همدان شهری است که معابر و کاربری‌های مختلف و حتی رفتار ساکنین آن شکل گرفته، اذعان کرد: با این شرایط هم خواهان درست کردن شرایط بوده و در همه فضاها انتقاد وارد می‌کنیم.

وی با بیان اینکه نباید از طرح جامع شهری همدان انتظار کاذب و بی‌جا در بین شهروندان ایجاد کرد، ابراز کرد: رسانه‌ها نباید این فضا را به مردم القا کنند که فردای تصویب طرح جامع کلیه مشکلات شهر مرتفع می‌شود.

این استاد دانشگاه با بیان آنکه حتی تصویب طرح جامع از منظر برخی یک نقص در شهر ایجاد می‌کند، گفت: این مسئله از آنجا نشأت می‌گیرد که ما نه‌تنها در شهر همدان، بلکه در هیچ‌یک از شهرهای ایران طرح راهبردی نداریم.

وی افزود: البته طرح‌های موضعی همچون ساختار اقتصادی، صنعتی و توریستی در شهر داریم.

عراقچیان با بیان اینکه بسیاری از حرف‌هایی که درحال حاضر زده می‌شود و درواقع به‌عنوان توقع از طرح جامع مطرح می‌شود در حیطه کاری طرح جامع نیست، ابراز کرد: اغلب این موضوعات در حیطه طرح تفضیلی است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه وقتی حرف از تدوین طرح جامع شهری به بین میان آید برخی توقعات در بین اذهان عمومی و درعین‌حال دانشگاهیان شکل می‌گیرد، گفت: در شهری همچون همدان از آنجایی که زمانی رودخانه‌های شهر همدان جزء هویت شهری بوده‌اند، فعال شدن آن‌ها جزء توقعات است که البته این مهم (احیای روددره‌ها) جزء شعارهایی بوده که از سوی مشاور مطرح شده است.

وی افزود: بنابراین حتی اگر تنها بخشی از این مهم محقق شود، بسیار عالی است.

این استاد دانشگاه با بیان آنکه توقع دیگری که مطرح می‌شود احیای محلات است، اظهار کرد: اگر ساختار زندگی محله همدان احیا شود، بسیاری از نیاز شهروندان در محل حل خواهد شد و این مهم در بحث تردد و ترافیک شهر تأثیرگذاری شگرفی خواهد داشت.

عراقچیان شکل‌گیری ترافیک روان را از دیگر توقعات طرح جامع دانست و افزود: این مهم شامل تقویت حمل‌ونقل عمومی، خصوصی، شبکه معابر، دسترسی‌های خوب و گره‌های ترافیکی اندک و غیره می‌شود.

وی بیان اینکه ایجاد فضای سبز مطلوب نیز ازجمله آمالی است که در طرح جامع انتظار می‌رود برای آن چاره‌ای اندیشیده شود، ابراز کرد: اما باید دید چه میزان این توقعات و آمال شدنی است.

این استاد معماری و شهرسازی با بیان اینکه طبق بررسی‌ها میزان تحقق طرح‌های جامع در بهترین شرایط همواره کمتر از 50 درصد است، تأکید کرد: درواقع رسیدن به این میزان تحقق بیانگر موفق بودن عملکرد طرح جامع شهری به‌عنوان ایده‌آل‌های ما است.

وی با بیان اینکه انتظار خلوت شدن شهر از طریق کاهش تراکم نفر در هکتار نیز از دیگر انتظاراتی که طرح جامع به دنبال تحقق آن است، خاطرنشان کرد: در این بحث نیز چاره‌ای جز اضافه کردن زمین نداریم و اگر نه، باید به مردم بگویم از شهر خارج شوند.

عراقچیان ادامه داد: یکی دیگر از انتظارات ارزان شدن مسکن است، حال آنکه یکی از مؤلفه‌ها در تحقق این خواسته ایجاد تناسب در عرضه و تقاضای زمین است که جز با افزودن زمین این مفر ایجاد نخواهد شد.

وی با بیان اینکه تولید عادلانه ثروت در شهر نیز از دیگر توقعاتی است که از طرح جامع انتظار می‌رود، اذعان کرد: حال آنکه یکی از مباحث طرح جامع کنونی این است که گسترش شهر ایجاد رانت نخواهد کرد؟ بنابراین اینکه از اراضی دولتی برای گسترش شهر استفاده می‌شود، می‌تواند در این فضا کارساز شود.

عراقچیان با اشاره اینکه حفظ باغات و اراضی مرغوب کشاورزی خود یک ارزش به حساب می‌آید، تصریح کرد: حفظ این ظرفیت‌ها خود محرک توسعه شهر به حساب می‌آید، زیرا جذب توریسم گردشگری کشاورزی ازجمله این فرصت‌ها بوده که شهر همدان از آن برخوردار است.

وی افزود: ایجاد دید و منظر و درعین‌حال چشم‌انداز زیبا برای شهر از دیگر انتظاراتی است که از طرح جامع وجود دارد، تشریح کرد: این مهم منوط به کوتاه کردن شهر به شرط گسترش سطح آن برای جبران کردن آن کمبودها است.

این استاد دانشگاه با بیان آنکه ما درمجموع به دنبال تحقق یک شهر با پایداری کامل هستیم، اذعان کرد: این مهم نیازمند داشتن تفکر همه‌جانبه و درعین‌حال امکان‌سنجی درست است.

عراقچیان با اشاره به اینکه یکی از کارهای خوبی که توسط مشاور طرح در مناطقی که به شهر افزوده خواهد شد مطرح و مدنظر بوده استقرار مراکز خدماتی است، خاطرنشان کرد: درحال حاضر یکی از مشکلات اصلی در همدان در مقیاس کلان، کمبود ارائه خدمات عمومی است.

وی با بیان آنکه این مراکز خدماتی درواقع موتور توسعه منطقه محسوب می‌شوند، اذعان کرد: درواقع در بستر ارائه خدمات حرکت و رشد شهر به آن سمت‌وسو تغییر خواهد کرد و این مهم گامی برای رسیدن به عدالت اجتماعی است.

این استاد دانشگاه افزود: از دید بنده شهری را می‌توان خوب قلمداد کرد که همه ارکان آن خوب سرویس‌دهی شوند؛ بنابراین تحقق آن نیازمند برنامه همه‌جانبه است.

وی با تأکید بر اینکه هنوز درخصوص طرح جامع چیزی مصوب نشده، اذعان کرد: یکی از مباحثی که اخیراً در جلسات کارشناسی مورد بررسی قرار گرفته، توزیع مراکز خدماتی در مقیاس محله، منطقه و شهر است.

این استاد معماری و شهرسازی با بیان آنکه پرداختن به جزئیات در حیطه طرح تفضیلی است، تشریح کرد: به تعبیر بهتر طرح جامع تعریف‌کننده استراتژی و طرح تفضیلی تاکتیک شهر را مشخص می‌کند؛ بنابراین انتظار می‌رود در پی تدوین طرح جامع مناسب، یک طراح خوب برای طرح تفضیلی برگزید تا بتواند این ایده‌آل‌ها را در قالب لکه‌های تعریف‌شده بگنجاند.

عراقچیان با تأکید بر اینکه یکی دیگر از مباحثی که همواره طرح‌های جامع را به چالش کشیده عدم تعریف بسته اقتصادی برای شهر است، عنوان کرد: درواقع یکی از ایده‌آل‌هایی که در این فضا دنبال می‌کنیم آن است که با تعریف بسته اقتصادی در شهر، شاهد کمترین فضای شهرفروشی و درعین‌حال ارائه خدمات بهتر به شهروندان از سوی شهرداری باشیم.