تأسف‌بارتر اینکه یکی از مهم‌ترین عواملی که ساختار کلان‌شهرها ازجمله شهر همدان را در حوزه پارکینگ به انحراف برده و به معضل مبدل کرده است، از رعایت نکردن ضوابط و قوانین شهری ناشی می‌شود.

بدون شک شماره‌گذاری اتومبیل‌ها در کلان‌شهرها به‌ویژه شهر همدان متوقف نشده و همچنان ادامه‌دار خواهد بود، به‌طوری که وضعیت کنونی در حوزه شهری معضل پارکینگ در همدان و سایر شهرها همچنان در حال افزایش است.

این در حالی است که بر اساس عرف جهانی طبق حقوق شهروندی که در بیشتر کشورهای غربی به‌ رسمیت شناخته شده یک ساختمان باید پارکینگ مورد نیاز ساکنان خود را تأمین کند، برای مثال اگر قرار است یک مجتمع تجاری راه‌اندازی شود نباید محل آن به‌گونه‌ای باشد که باعث ایجاد ترافیک در خیابان‌های اطراف شود یا مزاحمت برای همسایگان شود، به تعبیر بهتر داشتن پارکینگ یکی از نخستین نیازهایی است که هر مجتمع باید آن را برآورده کند.

علاوه بر اینکه در بیشتر شهرهای پیشرفته و مدرن هر ملک شخصی نیز علاوه بر تأمین پارکینگ صاحب‌خانه، چند پارکینگ دیگر را نیز برای میهمانان درنظر می‌گیرد، این تعداد پارکینگ اضافه ممکن است جلوی ساختمان یا ملک شخصی باشند و مدیریت شهری به‌گونه‌ای است که اگر محله‌ای ظرفیت ساخت خانه‌‌های چندطبقه را ندارد اجازه این کار داده نمی‌شود.

حال‌آنکه در شهری همچون همدان نه‌تنها استاندارد و عرق جهانی در این شهر یا به اصطلاح کلان‌شهر رعایت نمی‌شود، بلکه با این استاندارد بسیار فاصله دارد به‌طوری‌که حتی حداقل استانداردها را نیز در شهرسازی، انبوه‌سازی و ساخت پارکینگ رعایت نمی‌کنیم. به‌گونه‌ای که بر اساس طرح‌های بالادستی توسعه شهری، برای خودروهایی که در سطح شهر تردد می‌کنند سرانه پارکینگ مشخص شده اما به علت تخلف در ساخت‌وساز این سطح سرانه رعایت نمی‌شود.

جالب‌تر اینکه در چند سال گذشته در همدان ساخت‌وساز به طرز اعجاب گونه‌ای رو به رشد بوده و در مرکز شهر، مجتمع‌های تجاری و رستوران‌های زیادی ساخته شده که بیشتر آن‌ها پارکینگ ندارند؛ در حالی که تعداد زیادی از مردم برای گذراندن اوقات فراغت خود به این مکان‌ها رو می‌آورند حال‌آنکه سیستم حمل‌ونقل عمومی به‌درستی رشد نکرده و این امر باعث می‌شود مردم با خودروهای شخصی خود تردد کرده و عرض خیابان‌ها و کوچه و پس‌کوچه‌های شهر بدون در نظر گرفتن حریم منازل برای پارک کردن خودروها اشغال شود و یا اینکه افراد وقت زیادی را صرف پیدا کردن جای پارک می‌کنند.

علاوه بر این تجاربی همچون زخم کهنه پارکینگ آقاجانی‌بیگ در دل شهر و عدم تعیین تکلیف طرح و پروژه پارکینگ پشت مرکز خرید مرمر، نشان می‌دهد به علت گرانی هزینه‌های ساخت‌وساز، گران بودن زمین، شهرداری نمی‌تواند پارکینگ احداث کند که نتایج همه این مشکلات این می‌شود که شاهد پارک کردن خودروها در عرض کوچه‌ها، عدم رعایت قوانین و مقررات از سوی شهروندان، به‌هم‌ریختگی پارکینگ‌ها، پارک دوبل و پارک در محل‌های غیر مجاز باشیم.

از سوی دیگر تقسیم‌بندی ناصحیح کاربری‌های شهری، تغییر کاربری‌های مسکونی به خدماتی و پزشکی و توجه نکردن به شرایط این نوع کاربری‌ها در احداث پارکینگ عمومی از عوامل کمبود پارکینگ و افزایش بار ترافیکی در هسته مرکزی شهر همدان است.

نکته قابل تأمل‌تر این است با توجه به اینکه ساختمان بیشتر ادارات و نهادها، مطب پزشکان و داروخانه‌ها و مراکز خدماتی در هسته مرکزی شهر قرار دارد موجب شده تا در محدوده چند کیلومتری این مناطق بار ترافیکی افزایش یابد، دراین‌بین نبود پارکینگ‌های عمومی در این محدوده نیز موجب شده تا در آن انباشت خودرو به وجود آید و رانندگان خودروهای خود را به‌صورت دوبله و سوبله در حاشیه خیابان‌ها یا در کوچه‌های اطراف که تعدادشان هم کم نیست، پارک کنند و موجب نارضایتی ساکنان شوند به‌گونه‌ای که می‌توان گفت در حال حاضر در شهری همچون همدان این کوچه‌ها هستند که بار خیابان‌ها را به دوش می‌کشند.

بر اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌وگویی با فرخ جمالی؛ رئیس پلیس راهور و نیز مهدی حیدری؛ رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر همدان در خصوص برنامه‌ریزهای انجام‌شده برای حل این معضل گفت‌و‌گویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی شهرستان همدان با اشاره به اینکه گلایه‌مندی شهروندان همدانی نسبت به وضعیت ترافیکی شهر به‌حق و به‌جاست گفت: آنچه مسلم است اینکه همدان گنجایش این حجم از خودرو را با توجه به معابر موجود ندارد.

سرهنگ فرخ جمالی با تأکید بر اینکه در حال حاضر مراجعین به خیابان‌های بوعلی، بلوار خواجه رشید و امثالهم در نقاط پرتردد با توجه به تمرکز مراکز خرید، خدماتی و پزشکی در این محوطه محل و فضایی برای پارک خودروی خود ندارند زیرا با محدود بودن فضای پارک مواجهیم چراکه اغلب کسبه خودروی خود را به‌صورت تمام‌وقت در کنار خیابان پارک می‌کنند، افزود: در واقع تمام کوچه و پس‌کوچه‌های همدان به‌ویژه حوزه مرکزی شهر تبدیل به پارکینگ و یا خیابان شده است.

وی با بیان اینکه از سوی دیگر در خصوص تکلیف ترافیکی مدیریت شهری در قالب ایجاد پارکینگ نیز متأسفانه‌ تنها در هسته مرکزی شهر ما پارکینگ محوطه مهستان را با ظرفیتی محدود داریم که یک طبقه به مغازه‌داران آن محوطه اجاره داده شده و مابقی ظرفیت نیز در کوتاه‌ترین زمان ممکن توسط مسافران و شهروندان پر می‌شود، اظهار کرد: تأسف‌بارتر اینکه پارک‌های حاشیه‌ای نیز توسط کارمندان بانک و کارمندان ادارات اشتغال شده و دیگر فضایی برای سایر شهروندان و خودروهایشان در شهر باقی نمی‌ماند.

وی با تأکید بر اینکه با این مشکل در نقاط مختلف شهر دست‌وپنجه نرم می‌کنیم گفت: خیابان باباطاهر و کوچه‌های منشعب از آن، محوطه امامزاده عبدالله، خیابان کرمانشاه و کوچه‌های آن، خیابان پاستور و محوطه بین‌النهرین و کوچه‌هایی همچون کوچه عزیزیان ازجمله این نقاط با تنش ترافیکی بالای همدان است.

رئیس پلیس راهور شهرستان همدان با تأکید بر اینکه این حجم از خودرو که همدان گنجایش آن را ندارد با در نظر گرفتن عجله همدانی و عدم عادت آن‌ها به فضای ترافیکی که امروز ناگزیر از پذیرش آن هستیم مشکل را دوچندان می‌کند به‌طوری‌که در پی تنگنای خیابان، تردد در کوچه و پس‌کوچه‌ها افزایش پیدا کرده و همین امر منجر به ایجاد ناامنی در آن‌ها برای عابر پیاده، خانواده به‌ویژه خردسالان و مسن‌ترها شده است، ابراز کرد: تنها راهکار پیشنهادی از سوی پلیس راهور گسترش فضاهای‌ پارکینگ‌ها است.

جمالی با تأکید بر اینکه اگر فکری برای پارکینگ در رینگ مرکزی شهر همدان نشود در آینده شرایط بغرنج‌تر خواهد شد، اذعان کرد: باید شهرداری به‌دنبال ایجاد پارکینگ‌های چرخ و فلکی در نقاط مختلف در رینگ مرکزی شهر باشد.

وی با اشاره به اینکه ازسرگیری پارک حاشیه هوشمند و تعین تکلیف دوربین‌های ثبت تخلف نیز دراین‌بین تأثیرگذار خواهد بود گفت: پلیس راهور به دلیل محدودیت نیروی انسانی این امکان را ندارد که در کوچه‌پس‌کوچه‌ها نیرو مستقر کند و بهره‌گیری از فضا در شهرها دیگر قابل پذیرش نیست.

وی در خصوص امکان ایجاد علائم و خط‌کشی در کوچه‌های پرتردد و چرایی عدم اجرای آن گفت: کوچک‌ترین علائم راهنمایی به‌صورت واقعی کوچه‌ها را تبدیل به خیابان کرده و برای رانندگان ایجاد حق خواهد کرد پس به‌هیچ‌وجه پلیس به‌دنبال اجرای چنین کاری نیست.

رئیس پلیس راهور شهرستان همدان در پاسخ به سؤالی در خصوص عدم کارایی اغلب علائم راهنمایی و رانندگی همچون توقف ممنوع و علامت حمل با جرثقیل در بین مردم و نادیده گرفتن این علائم در نقاط نصب‌شده، گفت: پلیس به‌دنبال برخورد قهری نیست اما آنچه مسلم است اینکه در چنین نقاطی به‌صورت خودکار خودروهای پارک‌شده به‌صورت هوشمند جریمه می‌شوند و درعین‌حال از ابتدای مردادماه بنا به شرایط موجود شاهد حمل خودروها توسط جرثقیل خواهیم بود.

رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر همدان نیز با بیان اینکه گرچه در حوزه ترافیک شهرداری‌ها وظایفی دارند اما آنچه مسلم است اینکه وظایف دیگر دستگاه‌ها را نباید در این حوزه نادیده گرفت گفت: درواقع شهرداری‌ها تنها یکی از بازیگران مدیریت ترافیک شهرها به‌واسطه برخی وظایفشان در حوزه نگهداری، توسعه حمل‌ونقل عمومی، تعریض و نگهداری معابر و ایجاد پارکینگ‌ها به‌حساب می‌آیند.

مهدی حیدری با اشاره به اینکه اصلی‌ترین عاملی که به معضل ترافیک در همدان دامن می‌زند به عدم توازن ورودی خودروها و از رده خارج شدن آن‌ها بازمی‌گردد، اظهار کرد: طبق آمار اعلام‌شده از سوی پلیس راهور همدان، سالانه حدود 20 هزار دستگاه خودرو به سیستم اضافه اما درنهایت حدود 600 تا 700 هزار دستگاه از رده خارج می‌شود که در صورت عدم چاره‌اندیشی برای ایجاد این توازن هر چقدر هم که ظرفیت معابر شهری همدان افزایش یابد جوابگوی نیاز این حجم خودرو نخواهد بود.

وی افزود: بااین‌وجود مدیریت شهری در حوزه مدیریت ترافیک و معضل آن بیکار ننشسته بلکه به‌عنوان نخستین گام نوسازی و بازسازی حمل‌ونقل عمومی همچون اتوبوس‌ها را در دستور کار قرار داده است.

این عضو شورا با اشاره به اینکه متأسفانه روند نوسازی این ناوگان در سنوات گذشته به دلیل مشکلات اقتصادی دولت نسبت به پرداخت سهم قانونی خود به شهرداری در حمایت از حمل‌ونقل عمومی در این بخش توجه چندانی نداشته است، اذعان کرد: این مهم منجر به آن شدی که بخشی از ناوگان اتوبوسرانی همدان که در کل شامل 300 دستگاه است به دلیل مشکلات فنی و گاهی جزئی از رده خدمات‌رسانی خارج شود اما خوشبختانه طی چند وقت اخیر (دوره مدیریت جدید شهری) چیزی حدود 50 دستگاه از این اتوبوس‌ها در مدار نوسازی قرار گرفتند و اخیراً حدود 10 تا 20 دستگاه نیز به‌صورت کامل توسط یک شرکت تهران اورهال شد.

حیدری با تأکید بر اینکه افزایش رضایتمندی شهروند در استفاده از اتوبوس‌ها جزو وظایف شهرداری‌هاست بنابراین در قالب هوشمندسازی به‌دنبال آن هستیم که از طریق یک اپلیکیشن زمان رسیدن اتوبوس‌ها و مکان‌ها برای شهروندان قابل رؤیت شود گفت: در حوزه پارکینگ نیز به‌دنبال احیای پارک‌های حاشیه هوشمند برای ایجاد عدالت در این بخش هستیم بنابراین در آینده‌ای نه‌چندان دور فراخوان اعلام خواهیم کرد.

وی با بیان اینکه شهرداری‌ها پارکینگ‌های کنار معابر را با هزینه گزاف تأمین کرده پس می‌بایست به‌صورت عادلانه در اختیار شهروندان قرار دهند تصریح کرد: متأسفانه در حال حاضر بعضاً مشاهده می‌شود کسبه به‌صورت چندین ساعت این پارکینگ‌ها را به خود اختصاص داده و اغلب شهروندان از آن محروم‌اند پس مجبورند برای کارهای روزانه اقدام به پارک دوبل کنند که این مهم یکی از ریشه‌های معضل ترافیکی شهر همدان به‌حساب می‌آید.

رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر همدان با اشاره به اینکه متأسفانه این روزها اعمال جریمه نیز برای جلوگیری از پارک دوبل راهگشا نیست ابراز کرد: بنابراین احیای مدیریت پارک حاشیه می‌تواند در رفع این معضل مؤثر واقع شود.

حیدری با اشاره به اینکه برای مشکلات حمل‌ونقل رینگ مرکزی شهر نیز بررسی‌های ما و استفاده از نظرات کارشناسان چاره‌ای جز استفاده از حمل‌ونقل سبک انسان‌محور به‌جای خودرو محور را نشان نمی‌داد اظهار کرد: استفاده از دوچرخه و اسکوتر مورد توجه واقع شد پس در این راستا هماهنگی‌ها و فراخوان‌های انجام شده که بر اساس آن دیگر دوچرخه و اسکوتر نه‌تنها به‌عنوان وسایل ورزشی بلکه به‌عنوان یک وسیله حمل‌ونقل در نقاط مختلف این رینگ مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

وی گلایه‌مندی پلیس راهور در خصوص نصب دوربین‌های ثبت تخلف را به‌جا عنوان کرد و گفت: یقیناً نصب و راه‌اندازی این دوربین‌ها در محدوده طرح ترافیک در خصوص کاهش معضلات ترافیکی مؤثر خواهد بود و درعین‌حال در بهبود خدمات‌رسانی حوزه تاکسیرانی نیز این مهم تأثیرگذار است بنابراین شهرداری می‌بایست در این بخش به وظایف خود عمل کند.

وی در پاسخ به این سؤال که به‌عنوان راهکار ارائه‌شده برای معضلات ترافیکی رینگ مرکزی شهر همدان، استفاده از اسکوتر توسط زنان را در خبرها عنوان کردید، آیا این موضوع با مطالعه اجتماعی پیشنهاد داده شده؟ آیا با توجه به فرهنگ همدان، بانوان این شهر از اسکوتر استفاده می‌کنند؟ گفت: طبیعتاً استفاده از این سیستم اختیاری است قطعاً آنگونه که به‌نظر می‌رسد و درعین‌حال در دیگرشهرها مشاهده شده استفاده از اسکوتر برای بانوان سهل‌تر و مناسب‌تر از دوچرخه است و به‌زعم بنده مورد استقبال بانوان همدانی قرار خواهد گرفت.

رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر همدان در خصوص طولانی شدن روند احداث پارکینگ‌های آقاجانی‌بیگ و طرح‌های این‌چنینی در همدان و لزوم تعیین تکلیف این فضا بنابر توجه به نیاز شهر گفت: همانطور که پیشتر عنوان شد اولویت مدیریت شهری و شورا، طرح و برنامه ساماندهی پارک حاشیه‌ای است.

حیدری افزود: علاوه بر این دو دستگاه پارکینگ مکانیزه خریداری شده که توسط پیمانکار نصب نشده حال آنکه قرارداد این پارکینگ‌ها دو میلیارد و 600 تا 700 میلیون تومان بوده اما به‌واسطه تعللی که مدیریت شهری در تأمین مالی آن‌ها انجام داده در حال حاضر علاوه بر هزینه‌های جانبی متأسفانه سه میلیارد و 500 میلیون تومان به‌عنوان خسارت دیرکرد و تعدیل مشمول این قرارداد است بنابراین دیگر بیش از این تعلل جایز نیست.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه هنوز مشکل مکان‌یابی این پارکینگ‌ها نیز در کمیسیون ماده پنج به نتیجه نرسیده است، تشریح کرد: علاوه براین همچنان مباحث مالی این پروژه مورد مناقشه است.

رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر همدان، افزود: در خصوص پارکینگ‌های عمومی نیز باید بگویم پارکینگ‌های آقاجانی‌بیگ که از دو دوره قبل به یادگار مانده و طی این سال‌ها چندین‌بار متوقف شده بوده که خوشبختانه طی دو هفته قبل عملیات اجرایی آن گرچه به‌صورت کند اما آغاز شده بنابراین امید است ظرف مدتی کوتاه این پارکینگ به بهره‌برداری برسد.

حیدری افزود: علاوه بر این تملک مابقی اراضی پارکینگ خواجه رشید پشت هتل مرمر نیز در دستور کار است به‌نحوی‌که در ارقام بودجه سال جاری نیز پیش‌بینی شده و در صورت مرتفع شدن با مباحث تملکی برای ساخت آن نیز اقدام لازم صورت پذیرد.

وی در واکنش به گلایه‌مندی شهروندان از نحوه خدمات‌رسانی (مشکل خرابی آسانسور، تاریکی محوطه دور زدن خودروها در بین طبقات، شلوغی و عدم آموزش به کارکنان) پارکینگ سینا و نیز مسئله اجاره دائم بخشی از پارکینگ به مغازه‌داران محوطه گفت: قطعاً در صورت بروز این اتفاقات وظیفه شهرداری است که با پیمانکار برخورد لازم را داشته باشد زیرا ما هیچ‌گاه نمی‌پذیریم که پیمانکار شهرداری در ازای دریافت مبلغ بیشتری از مغازه‌داران محوطه، بخشی از پارکینگ را به آن‌ها اجاره دهد؛ بنابراین در صورت مشاهده این قبیل نا‌به‌سامانی‌ها شهروندان می‌توانند به‌صورت مکتوب این تخلفات را به کمیسیون فنی و عمرانی شورا ارجاع دهند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به‌نظر می‌رسد مدیریت شهری به‌ویژه متولیان این حوزه در دوره ششم شورای شهر همدان همچنان ادوار گذشته از ارائه نسخه‌ای کارآمد برای معضل ترافیکی شهر عاجز است با این تفاوت که در این دوره علاوه بر ناکارآمدی و نداشتن راهکار، شاهد ارائه ایده‌های شق‌القمروارانه همچون استفاده بانوان از اسکوتر نیز هستیم که با هیچ عقل سلیم و کار کارشناسی شده‌ای همخوانی ندارد و درواقع می‌توان ارائه این ایده را مصداق بارزی از ضرب‌المثل (برای خالی نبودن عریضه) دانست تا ناکارآمدی خود را در لوای ایده‌های این‌چنینی پنهان کنند.