همگان بر این باور هستند که ایرانیان با سابقه‌ای سه هزار ساله نخستین و قدیمی‌ترین تولیدکنندگان چرم دنیا به حساب می‌آیند به طوری که بازمانده دوره پیش از میلاد نشانگر آن است که ایرانی‌‌ها از حدود هزار و 500 سال پیش از این تاریخ، از پوست برای پوشاک، کفش و سلاح استفاده کرده‌‌اند.

در این بین همواره استان و شهر همدان ازجمله شهرهای مهم تولید و صادرکننده چرم در ایران بوده و هست به طوری که سابقه این صنعت در استان چنان طولانی است که در برخی اسناد این شهر را شهر دباغخانه‌ها نیز نامیده‌اند؛ مثلاً ویلیامز جکسون مستشرق و زبان‌شناس آمریکایی که در سال 1281 شمسی از همدان دیدار کرده‌، در کتاب سفرنامه جکسون می‌نویسد، بازرگانان از همدان به‌عنوان انبار ایران یاد می‌کنند که ازجمله کالاهای بازرگانی اجناس چرم را باید نام برد، زیرا همدان شهر دباغخانه‌هاست و همدانیان در ساختن و پرداختن و عمل آوردن پوست گاو و گوسفند و ساختن اشیاء مفید و اجناس تجملی از آن‌ها شهره‌اند.

تا اوایل دوره پهلوی تولید چرم در شهر همدان رونق بسیاری داشت و حتی نام یکی از محلات قدیمی همدان با توجه به رونق این صنعت به چرمسازی معروف بود و همچنان با این عنوان از آن یاد می‌شود زیرا تا آن برهه زمانی و چند سال پس از آن نیز چرم همدان و کالاهای چرمی ساخته شده از آن، شهرت جهانی داشت اما از سال 1309 شمسی با ایجاد تغییراتی در نحوه شهرسازی و به بهانه کنترل بیماری‌ها و رعایت نکات بهداشتی، از ادامه کار کارگاه‌های دباغی در داخل شهر جلوگیری به عمل آمد و این کارگاه‌ها در دو محل خارج از شهر استقرار داده ‌شد از سوی دیگر با ورود ماشین و کالاهای وارداتی ازجمله کفش و کیف و غیره چرم مصنوعی، از میزان تقاضای چرم کاسته شد و از آن پس تولیدات بیشتر به‌منظور صادرات فراهم آمد اما گویی این تمام ماجرا نیست زیرا طبق گفت‌وگویی که با مدیر عامل شرکت چرم الوند به‌عنوان یکی از فعالان قدیمی این صنعت داشتیم متوجه شدیم کارخانجات محدود این صنعت نیز طی یک دهه گذشته دراستان تعطیل شده‌اند.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌وگویی با وی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

سام شهباز با بیان اینکه واقعاً جای تأسف دارد که با وجود داشتن سابقه 27 ساله در عرصه تولید چرم، حدود پنج سال پیش واحد تولیدیمان تعطیل شده اما کسی از ما خبری نگرفته و هنوز در فهرست واحدهای صنعتی همدان در خصوص فعالیت این شرکت، نام چرم سنگین قید شده درحالی که حدود 21 سال است دیگر این گونه نیست اما همچنان این اطلاعات حتی از طریق متولی امر به‌روز رسانی نشده گفت: به‌نظر می‌رسد همین نکته پاسخ همه چرایی‌های شما در خصوص رکود صنعت چرم در استان را می‌دهد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در حوزه بازرگانی در استان قم فعالیت می‌کنم گفت: تعطیلی کارخانه ما در شهرک صنعتی ویان به چند دلیل اتفاق افتاد؛ نخستین علت به عدم همکاری بانک‌ها در عطای تسهیلات مربوط می‌شود.

مدیر عامل شرکت چرم الوند با اشاره به اینکه به اندازه کافی ملک و املاک فروخته و وارد صنعت استان کردیم اما بازهم اتفاقی نیفتاد ابراز کرد: مسئله بعدی به کم‌آبی منطقه بازمی‌گردد حال آنکه پویایی این صنعت به آب مرتبط است که البته شهرک صنعتی ویان قبل از احداث نیروگاه به لحاظ منابع آبی وضعیت خوبی داشت اما امروز فروچاله‌های دشت ویان و کبودراهنگ خود گویای منابع آبی منطقه است پس بنا به برداشت‌های انجام‌شده آبی برای ما باقی نمی‌ماند و ما مجبوریم اندک آبی را از شرکت شهرک‌ها خریداری کنیم.

شهباز با اشاره به اینکه درواقع چند واحد چرمسازی در این شهرک قبل از احداث نیروگاه بنا به شرایط فراوانی آب در منطقه مستقر شده‌اند، افزود: عمده مواد اولیه مورد نیاز در این صنعت پوست است که خوشبختانه پوست دام منطقه همدان از مرغوبیت بالایی برخودار بود اما این مهم نیز تحت‌ تأثیر کم‌آبی و خشک‌سالی قرار گرفت به طوری‌که دام منطقه مریض شده و دیگر دام، پوست باکیفیت قبل را ندارد.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر از چندین واحد تولید چرم در استان تنها دو کارخانه به‌صورت واقعی یکی در جورقان و دیگری در شهرک صنعتی ویان با دشواری زیاد همچنان چرم تولید می‌کنند و مابقی چرم آماده خریداری کرده و آن را به کیف و کفش و یراق‌آلات تبدیل می‌کنند و خود تولیدکننده چرم از پوست نیستند.

وی گفت: در خصوص فروش محصولات تولیدی نیز باید بگویم آنچه ما تولید می‌کردیم امروز به‌عنوان محصولات مدرن از آن‌ها یاد می‌شود و اغلب خریداران خاص خود را دارد به گونه‌ای که نمی‌توان انتظار داشت همه بتوانند کیف و کفش چرم خریداری کرده و استفاده کنند پس بنا به خاص بودن فضای فروش محصولات چرمی و مارکتینگ خاص آن اگر این صنعت در این عرصه مورد حمایت قرار نگیرد با مشکل مواجه شده و نابود می‌شود.

مدیر عامل شرکت چرم الوند در پاسخ به این سؤال که طی این سال‌های تعطیلی آیا از طریق ستاد تسهیل خواهان پیگیری مشکلات‌تان برای احیای واحد شدید؟ گفت: بنده شنیده‌ام که ستاد تسهیل با مدیران شرکت‌های راکد ارتباط گرفته و مشکلاتشان را پیگیری می‌کند اما طی این سال‌ها دریغ از یک تماس با ما.

شهباز، افزود: این در حالی است که این روزها اگر از خیابان رد شده و مدعی تولید باشی جلسه برگزار کرده و تسهیلات می‌دهند اما ما که همه‌چیز داریم و حتی یک ریال هم بدهکاری نداریم پیگیر کار ما نشدند.

وی با اشاره اینکه اصلی‌ترین‌ مشکل ما برای تعطیلی واحد در آن مقطع زمانی به نابه‌سامانی بازار، تحریم‌ها و مشکل در تأمین مواد اولیه برمی‌گشت، تشریح کرد: زمانی که این شرکت و کارخانه فعال بود 120 نفر اشتغال‌زایی داشت.

مدیر عامل شرکت چرم الوند، تأکید کرد: درآن بازه زمانی به طور میانگین روزانه دو هزار و 500 پوست‌گوسفندی برای تولید محصولات در این کارخانه استفاده می‌شد.

مع‌‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گرچه به گفته معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، استان همدان جزو پنج شهر عضو شورای راهبردی صنعت چرم کشور است اما این روزها خبری از حال خوب واحدهای صنعتی بزرگ در این عرصه نیست و به جز پوست دباغی که آن هم به‌صورت محدود طی سال‌های گذشته به ایتالیا صادر می‌شد صادرات خاصی در زمینه چرم نداریم در حالی که صنعت چرم بنا به خاص بودن محصولات و مشتری آن نیازمند بازار صادرتی و حمایت است حال آنکه چنانکه عنوان شد از تمام واحدهای چرم‌سازی واقعی در همدان تنها دو کارخانه فعال است، درواقع چراغ این صنعت قدیمی همدان که روزگاری حرف‌هایی برای گفتن داشت نیز دیگر مانند گذشته فروزان نیست.