مسمومیت‌های سریالی و سکوت برخی مسئولان؛
روایت اول صدای رسانه داخلی حلقه مفقوده‌ای در بحران‌ها
یک فعال فضای مجازی و مدرس سواد رسانه با بیان اینکه اگر در شرایط بحرانی رسانه‌های رسمی و داخلی پای‌کار نباشند و وظیفه خود در مدیریت افکار عمومی عملی نکنند جامعه با یک حلقه مفقوده مواجه می‌شود، ابراز کرد: در چنین شرایطی با یک خلأ رسانه‌ای، شناختی و مدیریت افکار عمومی مواجه خواهیم شد که این امر سبب می‌شود که گره بحران کورتر شود.
در خصوص مسمومیت دانش‌آموزان ابتدا این مسئله به عنوان یک خبر عادی منتشر شد اما تکرار آن در مدارس و استان‌های دیگر باعث شد که رسانه‌های غربی از سکوت رسانه رسمی و داخلی استفاده کنند و بازار شایعات آن‌ها روز به روز گرم‌تر شود؛ خبر این مسمومیت آرام آرام از حاشیه اخبار در رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از ایران خود را به صدر اخبار رساند و بعد از شیوع مسمومیت به بخش اصلی اخبارهای مربوط به ایران در رسانه‌های جهان شد.
در چند روز گذشته که خبر مسمومیت دانش‌آموزان تأیید شده؛ افکار عمومی به‌خصوص والدین دانش‌آموزان به دلیل آنکه ابعاد ماجرا و گستردگی آن برایشان مبهم است و اطلاعات تکمیلی به دستشان نرسیده؛ هر روز نگران وضعیت فرزندانشان در مدرسه هستند. اما تا کنون محتوای تولیدشده درخصوص این ماجرا در حد محکوم‌کردن ماجرا بوده است و درباره علت ماجرا و حتی آموزش و ایمن‌سازی، محتوای چندانی تولید نشده است. این در حالی است که رسانه‌های مختلف در خارج از ایران به شکل کاملاً علنی ماجرا را به حاکمیت و حتی گروه‌های مذهبی با اتهام مخالفت با تحصیل دختران نسبت داده‌اند و هرروزه شاهد یک اظهارنظر زننده از سوی چهره‌ها و افراد مختلف هستیم.
در همین راستا با یک فعال مجازی و مدرس سواد رسانه به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
سید پویان حسین‌پور با بیان اینکه بحران یک مسئله است که در تمام حوزه‌ها وجود دارد و می‌تواند افراد مختلف را درگیر کند، ابراز کرد: در این راستا می‌توان به اپیدمی بیماری‌های مختلف از جمله کرونا اشاره کرد.
وی با بیان اینکه بحران یک امر غیرطبیعی است و در تمام دنیا هم رخ می‌دهد، ابراز کرد: در این شرایط رسانه باید ضمن اطلاع‌رسانی به‌موقع شرایط را با آموزش، ارائه راه‌حل، پیگیری و غیره مدیریت کنند
کارشناس رسانه با بیان اینکه آرام‌سازی افکار عمومی دومین نقش رسانه‌ها در شرایط بحران است، یادآور شد: تحقیقات و گزارش‌های وزارت بهداشت و کشور نشان می‌دهد که در ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان عوامل روانی، استرس و ترس نقش به‌سزایی بر وضعیت دانش‌آموزان دارد.
حسین‌پور با بیان اینکه در این شرایط که دانش‌آموزان برای ادامه حیات و درس‌خواندن خود با ترس و اضطراب غیرقابل‌تصوری مواجه هستند رسانه وظیفه دارد که با گزارش‌های خود جامعه را آرام کند، افزود: در واقع در این شرایط، رسانه باید بر آرام‌سازی جو جامعه و افکار عمومی تمرکز کند.
وی با بیان اینکه رسانه نباید با گزارش‌های خود مردم بترساند و جو جامعه را ملتهب کند، اظهار کرد: در واقع رسانه در گام اول باید به عادی‌سازی در جامعه بپردازد و در مرحله دوم تلاش کند جو را آرام کند
این فعال رسانه‌ای، آموزش عمومی را گام سوم رسانه در شرایط بحرانی جامعه دانست و افزود: در این شرایط رسانه باید به آحاد جامعه، دانش‌آموزان، والدین و سایر اقشار آموزش دهد که در شرایط بحران و غیره منتظره چه‌کار کنند و چه رفتاری از خود بروز دهند
حسین‌پور با بیان اینکه در مرحله چهارم رسانه‌ها باید برای پیشگیری از چنین رخدادهایی مطالبه‌گری کنند، عنوان کرد: از طرفی دیگر رسانه‌ها باید از مسئولان مطالبه کنند سریع‌تر به موضوع رسیدگی و پیگیری کنند
وی با بیان اینکه رسانه وظیفه دارد که با نگاه کارشناسانه به مسئله نگاه کند، خاطرنشان کرد: در واقع رسانه باید جنبه‌های علمی، بنیادین ماجرا را بررسی کند و اطلاعاتی که در خصوص موضوع جمع‌آوری کرده در اختیار عموم مردم قرار دهد.
این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه در دنیای امروز ادراک عمومی و تحلیلی مردم در دست رسانه‌ها قرار دارد، خاطرنشان کرد: کنش‌گری و واکنش آن‌ها نسبت به مسائل در وقوع اتفاقات بعدی بسیاری اثرگذار است دراین‌خصوص رسانه‌های رسمی به دلیل مقبولیتی که دارند نقش جدی‌تری هم در مدیریت افکار عمومی دارند
حسین‌پور با بیان اینکه اگر در شرایط بحرانی رسانه‌های رسمی و داخلی پای‌کار نباشند و وظیفه خود در مدیریت افکار عمومی عملی نکنند جامعه با یک حلقه مفقوده مواجه می‌شود، ابراز کرد: در چنین شرایطی با یک خلأ رسانه‌ای، شناختی و مدیریت افکار عمومی مواجه خواهیم شد که این امر سبب می‌شود که گره بحران کورتر شود
وی با بیان اینکه امروزه اطلاع‌رسانی منحصر به رسانه‌های رسمی نبوده و در حال حاضر رقابت تنگاتنگی بین فضای مجازی و رسمی وجود دارد، تصریح کرد: اخبار، اطلاعات، متن و محتوا در کمترین زمان و با سرعت در فضای مجازی منتشر می‌شود و نمی‌توان خبری را بایکوت کرد
این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه زمانی که خلأ اطلاع‌رسانی رسانه‌های رسمی در جامعه وجود داشته باشد زمینه برای ابهام و بی‌اعتمادی مردم نسبت به جامعه فراهم می‌شود، اظهار کرد: یکی از ارکان تشکیل‌دهنده شایعات وجود ابهام در جامعه است در واقع هنگامی که مسائل مهم اما مبهم در جامعه وجود داشته و رسانه‌های رسمی در خصوص مسئله شفاف‌سازی نکنند شایعه به وجود خواهد آمد.
حسن‌پور در ادامه افزود: در چنین شرایطی فیک نیوزها با انتشار اخبار زرد و جعلی ذهن افکار مردم را آشفته می‌کنند که در این اوضاع مدیریت افکار عمومی به‌سختی انجام خواهد شد
وی با بیان اینکه سکوت رسانه‌ها تصویر غلطی از مدیریت جامعه را به مردم القا می‌کند، ابراز کرد: دراین‌خصوص مردم احساس می‌کنند که مسئولان ناتوان هستند و قادر به حل چالش‌های جامعه نخواهند بود و اعتماد مردم نسبت مسئولان به میزان چشمگیری کاهش پیدا خواهد کرد
این فعال مجازی با بیان اینکه در چنین شرایطی سررشته مدیریت افکار به فضای مجازی و سپس به دست دشمنان این نظام منتقل می‌شود، خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی ارتش سایبری و رسانه دشمن فعال خواهند شد
تیتر یک شدن مسمومیت‌های سریالی در رسانه‌های خارج از ایران و نسبت‌دادن آن به جریانی درون حاکمیت نسبت ناروایی است که چون روایت اول را به دست گرفته در شبکه‌های اجتماعی می‌تازد؛ اما رسانه رسمی تازه توانسته به این موضوع ورود کند و درباره آن شفاف‌سازی کند و بگوید پیش‌ازاین در مدت 100 روز نیز مسئولین کشور پیگیر ماجرا بوده‌اند؛ اما توجهی به اطلاع‌رسانی نشده است.
مدیریت تنش و کنترل احساسات یکی از مسئولیت‌های رسانه در مقابل جامعه است اما برآیند اتفاقات اخیر نشان می‌دهد که نگاه سلبی به رسانه و کم‌کاری در پوشش اخبار بحرانی نه‌تنها خبر را پنهان نمی‌کند؛ بلکه به آن از زاویه‌ای نادرست ضریب داده است. پس چه‌بهتر که در زمان‌های درست از ابزار رسانه استفاده کنیم تا روایت اول در ذهن مخاطب به‌درستی شکل بگیرد و مرجعیت رسانه‌های رسمی به رسانه‌های خارجی منتقل نشود.
شناسه خبر 67092
