در حال حاضر شاهد آن هستیم که افرادی بدون داشتن سواد و اطلاعات علمی در این زمینه، اقدام به مشاوره کرده و افراد را دچار سردرگمی می‌کنند. از طرفی عده زیادی توانسته‌اند از این طریق درآمد‌های بسیاری به‌دست آورند.

در این مصاحبه با پروفسور رسول کرد نوقابی؛ روان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا درباره فعالیت افرادی که با اطلاعات اندکی از مباحث این رشته برای خود دکانی دست و پا کرده‌اند، به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:

***به‌عنوان نخستین سؤال، تعریفی از سلامت روان برایمان ارائه دهید.

سلامت روان یک پدیده پیچیده و چندبعدی است، به همین دلیل وقتی روان کسی آسیب می‌بیند باید از لحاظ جسمی، سطح تفکر و شناختی، عاطفی و هیجانی، اجتماعی، خانوادگی و فرهنگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. به همین منظور فارغ‌التحصیلان حوزه روان‌شناسی باید سعی کنند تا پختگی و توانایی برخورد با چنین پدیده پیچیده‌ای را کسب نمایند.

** لطفاً در خصوص شرایط دریافت کد عضویت در سازمان نظام روان‌شناسی و مراکز مشاوره توضیحی بفرمایید.

افراد دارای مدرک کارشناسی ارشد در تمامی رشته‌ها و گرایش‌های حوزه روان‌شناسی می‌توانند با مراجعه به سازمان نظام روان‌شناسی نسبت به درخواست کد عضویت اقدام کرده و سازمان نیز با توجه به صلاحیت افراد، کد عضویت صادر می‌کند. بعد از آن با مراجعه به سازمان بهزیستی فرایند درخواست صدور مجوز مرکز مشاوره و روان‌شناسی انجام می‌شود تا به‌صورت قانونی فرد بتواند فعالیت خود را آغاز کند.

* آیا دانشگاه‌های کشور، مجهز به آزمایشگاه‌های روان‌شناسی هستند؟

یکی از مشکلات موجود در سطح کشور در حوزه روان‌شناسی این است که خیلی از دانشگاه‌ها مجهز به آزمایشگاه روان‌شناسی نبوده و در کنار آن اساتید مجربی برای تدریس این رشته وجود ندارد.

تعدد دانشگاه‌ها در رشته روان‌شناسی، از دانشگاه دولتی گرفته تا آزاد اسلامی، پیام نور، غیر دولتی، خودگردان، مجازی و علمی و کاربردی نیز باعث شده که بسیاری از افراد بدون هیچ مهارت خاصی در این رشته فارغ‌التحصیل شوند؛ این نشان می‌دهد که در مورد امکانات موجود در هر دانشگاه و نحوه ارزشیابی دانشجویان نیز تجدیدنظر اساسی باید انجام شود.

* لطفاً نظر خود را در خصوص لزوم برگزاری دوره‌های کارآموزی، مهارت‌آموزی و بازآموزی بیان کنید.

از دیگر مسائلی که نیاز است تا در حوزه روان‌شناسی به آن توجه شود، برگزاری دوره‌های کارآموزی، مهارت‌آموزی و بازآموزی برای روان‌شناسان است، دانشجویی که بعد از فارغ‌التحصیلی صرفاً به‌صورت نظری مطالبی را فراگرفته، ضرورت دارد که در دوره‌های کارآموزی در کنار افراد باتجربه و خبره شرکت کند تا از نزدیک با فرایند درمان مراجعان آشنا شود. از طرفی دوره‌های بازآموزی با هدف به‌روزرسانی اطلاعات و دانش برای این افراد برگزار و در کنار آن مهارت‌های لازم آموزش داده شود.

* نحوه تمدید مجوز صلاحیت مراکز روان‌شناسی و مشاوره را به اختصار شرح دهید؟

باید در دستورالعمل‌های مربوط به تعیین صلاحیت افراد و مراکز مشاوره روان‌شناسی تجدید نظر و اصلاحی صورت گیرد چراکه نیاز است دانش افراد به‌روز شده و از طرفی سطح علمی افراد به‌صورت دوره‌ای مورد ارزیابی قرار گیرد تا هر فردی به‌آسانی با یک بار مراجعه و دریافت مجوز، به این فکر نکند که این جریان همواره با همین روند ادامه دارد و افراد دیگر هم احساس نمایند که فرایند دریافت مجوز آسان نبوده و سختی‌های خاص خود را دارد.

* آیا امکان ورود به بازار کار در رشته روان‌شناسی بدون تجربه قبلی میسر است؟

از دیگر مشکلات موجود این است که افراد بعد از فارغ‌التحصیلی یا گاهی قبل از آن، به‌راحتی وارد بازار کار شده و بدون داشتن تجربه قبلی، به مردمی که هیچ شناختی از این افراد ندارند، مشاوره می‌دهند تا جایی که این مسئله باعث شده برخی افراد مراجعان، امید خود را از دست داده و کمتر به مراکز مشاوره مراجعه نمایند و در نهایت بازار کار روان‌شناسی دچار اختلال شده و آسیب‌های موجود افزایش داشته باشد.

* روان‌شناسی زرد چیست؟

روان‌شناسی زرد پدیده بسیار ناخوشایندی است به گونه‌ای که افراد بدون پیشینه علمی و صرفاً داشتن یک سری مهارت خاص مانند روابط اجتماعی بالا یا بیان ایده‌های عجیب، اقدام به جذب مراجع نموده و با به‌کار بردن اصطلاحاتی مانند راز یا وجود کائنات که از لحاظ علمی هم این مسائل مسبوق به سابقه نیست، کار را پیش می‌برند.

متأسفانه رسانه‌ها نیز گاهی با دعوت این افراد در برنامه‌های خود، به معرفی آن‌ها پرداخته و برخی نیز به‌دلیل اینکه قدرت تشخیص کمی دارند به‌راحتی جذب آن‌ها می‌شوند و گمان می‌کنند که مباحث مطرح‌شده علمی بوده و اعتماد می‌کنند. متأسفانه دستگاهی هم وجود ندارد که با آن‌ها به‌صورت جدی برخورد کند.

* وظایف رسانه‌ها در خصوص این معضل چیست؟

رسانه به جهت وظیفه‌ و ابزار خوبی که در اختیار دارند می‌توانند این افراد سودجو را معرفی کرده و مردم را نسبت به این موضوع آگاه نماید. سازمان نظام روان‌شناسی نیز فهرست این افراد را به‌صورت کامل در سایت رسمی خود منتشر کرده که متأسفانه در شهر همدان نیز از این قبیل افراد وجود دارد. با این اقدام مهم و مؤثر مردم نیز مطلع شده و به این فریبکاران اعتماد نمی‌کنند.

با توجه به مصاحبه صورت‌گرفته و بررسی‌های انجام‌شده نیاز است که در خصوص رشته روان‌شناسی اقدامات مهم و اساسی انجام شود تا افراد به‌راحتی به خود عنوان روان‌شناس را ندهند و از طرفی نیاز است که در حوزه علوم دانشگاهی نیز این رشته به‌صورت ویژه مد نظر قرار گیرد و دانشگاه‌ها در خصوص جذب اساتید توجه لازم را داشته باشند و آزمایشگاه‌های روان‌شناسی نیز در راستای انجام آزمایش‌های علمی و میدانی راه‌اندازی شود.

مردم نیز در صورت نیاز به دریافت مشاوره با کسب اطلاعات قبلی از افراد با تجربه، به آن‌ها مراجعه و اطلاعات مربوط به افراد دارای صلاحیت را از نهاد‌های مرتبط مانند نظام روان‌شناسی یا بهزیستی و... دریافت کنند.