دکتر عبدالرزاق کعبی‌نژادیان، درباره گسترش استفاده از سوخت‌های فسیلی در جهان می‌گوید: «با گسترش کاربرد سوخت‌های فسیلی، «نفت» در همه جای دنیا به عنوان انرژی اصلی، مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در یک برهه از زمان، «انرژی طبیعی» که ضریب استفاده از آن صد درصد بود به 6 درصد کاهش پیدا کرد.»

او به ضرورت استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر اشاره می‌کند و می‌گوید: در ضرورت استفاده از انرژی‌ چهار نکته نظر حائز اهمیت است؛ اول «محدودیت استفاده از انرژی‌های سوخت فسیلی»، دوم «کاهش وابستگی به آن»، سوم «تأثیر مخرب استفاده از سوخت فسیلی بر محیط زیست» و چهارم «سهولت مصرف از انرژی‌های پاک» می‌باشد.

رئیس انجمن علمی مهندسی حرارتی و برودتی ایران با بیان اینکه استفاده از سوخت‌های فسیلی به محیط زیست آسیب وارد می‌شود، تصریح می‌کند: «نگرانی‌ها درباره آسیب سوخت‌های فسیلی به محیط زیست از نیمه دوم دهه 1980 در جامعه بین‌المللی قوت گرفت. به طوری که این مسئله در دهه 1990 به صورت بحران‌های جهانی و اجتناب ناپذیر مطرح شد. در سال 1992 نیز کنگره توسعه محیط زیست سازمان ملل در ریودوژانیرو برگزار شد و در موضوع محیط زیست کره زمین، نکاتی مورد توجه قرار گرفت؛ مثل تخریب لایه اوزون، گرم شدن کره زمین، باران‌های اسیدی، آلودگی اقیانوس، کاهش انواع گونه‌های جانوری، کاهش جنگل‌های مناطق گرمسیری، توسعه بیابان و همچنین آلودگی کشور‌های در حال توسعه.»

کعبی‌نژادیان ادامه می‌دهد: «کنگره توسعه محیط زیست سازمان ملل موقعیت محیط زیست و مسئله گرم شدن کره زمین را بررسی کرد و مورد بحث قرار داد و به این نتیجه رسید که «انرژی» تولید دی‌اکسید کربن می‌کند و «دی‌اکسید کربن» موجب گرم شدن کره زمین می‌شود؛ بنابراین «گرم شدن کره زمین» اثرات سویی روی محصولات کشاورزی و تغییرات آب و هوایی خواهد گذاشت؛ مثلاً دما به‌صورت غیرعادی تغییر می‌کند یا اینکه سیل اتفاق می‌افتد. مانند وقوع بارندگی‌های تابستانه و وقوع سیل که در روز‌های اخیر شاهد آن بودیم.»

وی اظهار می‌دارد: «نهادی به نام IPCC (پانل بین دولتی تغییر اقلیم) نیز برای توقف پیشرفت گرم شدن کره زمین راهکار‌هایی را ارائه کرده است؛ این نهاد پیش‌بینی کرده که تا سال 2100 میزان غلظت CO2 در جو، به سه برابر سال 1990 خواهد رسید و گفته اگر سناریویی تعریف کنیم و این عدد به «دو برابر» برسد؛ در اثر آن، دمای متوسط کل زمین حدود دو سانتی گراد بالاتر می‌رود و سطح آب دریا نیز حدود 50 سانتی‌متر افزایش پیدا خواهد کرد. در چنین شرایطی تغییر دمای غیرعادی اتفاق می‌افتد و حوادثی، چون وقوع سیل رخ می‌دهد. همچنین به دریاچه‌ها صدمه وارد می‌شود و بیماری‌های، چون مالاریا و تب زرد نیز افزایش پیدا خواهد کرد.»

رئیس انجمن علمی مهندسی حرارتی و برودتی ایران می‌افزاید: «یکی از پیشنهادات IPCC این بود که باید میزان مصرفی کربن‌دی‌اکسید هر فرد از سال 2000 کنترل شود و به سطح سال 1990 برسد. همچنین پیشنهاد شد که باید برای توسعه استفاده از انرژی‌های نو تلاش شود.»

کعبی‌نژادیان با اشاره به لزوم استفاده از انرژی‌های نو، می‌گوید: «انرژی‌های نو به سه بخش تعریف می‌شود؛ اول «انرژی‌های تجدیدپذیر» با محوریت استفاده از انرژی طبیعی مانند تولید برق از انرژی خورشیدی و بادی یا استفاده از انرژی امواج می‌باشد. دوم «انرژی بازیافت» با محوریت استفاده از پسماند‌ها و بهره برداری از ضایعات است؛ و سوم «انرژی نو» مثل استفاده از خودرو‌های برقی است. برخی صاحب‌نظران گازسازی و مایع‌سازی ذغال سنگ را جز دسته انرژی‌های نو می‌شمارند.»

وی در پاسخ به این سؤال که «آیا ایران در این زمینه فعالیت دارد؟» می‌گوید: «متأسفانه در استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر بسیار عقب مانده‌ایم. در مورد «انرژی نو» یا همان مایع‌سازی و گازسازی ذغال سنگ و هیدروژن حرفی برای گفتن نداریم. در زمینه خودرو‌های برقی نیز پیشرفتی نکرده‌ایم و به‌ندرت از آن استفاده می‌کنیم. همچنین انرژی بازیافت نیز به قدر کافی در کشور وجود ندارد؛ که باید برای استفاده از آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم. ما تنها در حوزه انرژی‌های تجدید پذیر، فقط از باتری خورشیدی برای استفاده از نور خورشید و همچنین انرژی بادی را مورد توجه قرار داده‌ایم. متأسفانه از انرژی اقیانوسی بهره‌برداری نشده و برای استفاده از انرژی زمین گرمایی نیز نیروگاهی را تأسیس نکرده‌ایم.»

رئیس انجمن علمی مهندسی حرارتی و برودتی ایران به ضرورت توجه ویژه‌تر برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور اشاره می‌کند و تأکید می‌کند: «باید این مسئله را مورد توجه قرار داد که در نیمه دوم استفاده انرژی از ذخایر منابع سوخت‌های فسیلی قرار گرفته‌ایم؛ بنابراین باید با جدیت تمام میزان مصرف سوخت‌های فسیلی در کشور و باقیمانده ذخایر نفتی، مورد بررسی قرار گیرد و آمار آن به سیاستگذاران انرژی کشور اعلام شود؛ در واقع باید صریحاً اعلام شود که وضعیت سوخت‌های فسیلی کشور در کدام نقطه قرار گرفته است؟ تا با آگاهی بیشتری برای توسعه و گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر، تدابیری اندیشیده شود.»

*محیا حسینی