جشنواره جهانی فجر در حالی اواخر اردیبهشت‌ماه سال آینده بدون تغییر نام برگزار می‌شود که جابجایی تاریخ آن، ثبت جهانی جشنواره را در معرض حذف قرار داده بود و احتمالا در صورت تکرار، بازگرداندن عنوانش به آسانی ممکن نباشد.
در این میان برخی کارشناسان براین باورند که برای در امان ماندن این رویداد بین‌المللی از دست‌اندازهای سیاسی و سلیقه‌ای دست‌کم اسم آن را باید تغییر داد.
آبان‌ماه سال 1400 درست یک ماه پس از انتصاب محمد خزاعی به عنوان رئیس سازمان سینمایی در دولت قبل، ناگهان خبر یکپارچه برگزار شدن جشنواره‌های ملی و جهانی فیلم فجر پس از پنج دوره برگزاری مجزا منتشر شد؛ آن هم در شرایطی که چند ماه پیش‌تر (اردیبهشت 1400) «جشنواره جهانی فیلم فجر» در «فیاپف» (فدراسیون بین‌المللی تهیه‌کنندگان فیلم) ثبت شده بود.
ثبت جهانی این رویداد سینمایی با وجود اختلاف‌نظرها، از سوی بسیاری از صاحبنظران اتفاقی مهم برای سینمای ایران قلمداد می‌شد، اما در عین حال یک پرسش بزرگ این بود که با تغییر دولت و سیاست جدید مدیران چه بر سر این جشنواره می‌آید. بعدها ثابت شد که طرح این پرسش و نگرانی‌ها بابت از دست رفتن یکباره تمام دستاوردهای کسب شده بی‌راه نبود زیرا فقط یک ماه پس از استقرار مدیریت جدید همه چیز به حالت قبل برگشت. این در حالی بود که با ثبت جشنواره در فیاپف، سینمای ایران وارد یک باشگاه جهانی شده بود که برای ورود به آن مراتبی را طی کرده بود.
پیگیری‌ها حاکی از این است که وقتی بخش جهانی و ملی جشنواره فجر، بدون هیچ مکاتبه رسمی با فیاپف با یکدیگر ادغام شدند و تاریخ جشنواره (از اردیبهشت به بهمن) تغییر کرد، بررسی تعلیق و حذف جشنواره فجر ایران در دستور کار فیاپف قرار گرفت. البته از آنجا که مسئولان وقت سینما همچنان خواهان حفظ جایگاه «جهانی» جشنواره فجر در این نهاد بین‌المللی بودند، با پیگیری‌های محمدمهدی عسگرپور (نایب رئیس فیاپف) این اتفاق به حالت تعلیق درآمد و جشنواره با همان نام و لوگو و تاریخ قبلی در سایت فیاپف حفظ شد.
البته تاریخ جشنواره در سایت فیاپف از سال گذشته به فوریه (بهمن) تغییر کرد ولی مسئولان مرتبط تاکید دارند که در صورت ادامه شرایط و برگزاری بخش بین‌المللی در بهمن، جشنواره جهانی فجر در مجمع عمومی سال آینده فیاپف حذف خواهد شد بخصوص آنکه اکوسیستم جشنواره‌های جهانی در آن مقطع زمانی بررسی نشده است.
در همین راستا گویا مدیران جدید سینما در مکاتبه‌ای با فیاپف برگزاری مستقل جشنواره جهانی فجر را اطلاع داده و خواستار اصلاح تاریخ از بهمن‌ماه نیز شده‌اند. این جشنواره طبق آنچه در زمان ثبت، مقرر شده بود باید پس از جشنواره فیلم کن (اوایل خردادماه) برگزار شود چرا که قاعده براین است اکوسیستم جشنواره‌های فیاپف رعایت شود و اگر باز هم قرار باشد تاریخ دیگری پیشنهاد شود، سازگاری با اکوسیستم جشنواره‌های ثبت شده‌ی دیگر باید بررسی و نظر آن‌ها لحاظ شود.
اما به جز این مسئله، پرسش مهمی که این روزها بارها مطرح شده این است که چه تضمینی برای حفظ این موقعیت و دوباره ادغام نشدن بخش‌های ملی و جهانی فجر وجود دارد؟
در پرس‌وجو با صاحبنظران تقریبا اکثریت بر این اتفاق‌نظر دارند که در مملکت ما امکان تکرار آنچه سه سال قبل بر سر این جشنواره آمد، باز هم وجود دارد. از 6 روز قبل که برگزاری مستقل جشنواره جهانی فجر همزمان با معرفی منوچهر شاهسواری به عنوان دبیر بخش ملی جشنواره اعلام شد، برخی گله‌مندی‌ها در فضای رسانه‌ای مجازی مطرح شده و این جداسازی را به سود سینمای ایران نمی‌دانند. این در حالی است که وضعیت بخش بین‌المللی جشنواره فیلم فجر در دو سال گذشته و مقایسه آن با دوره‌های مستقل بخش جهانی یا حتی با دوره‌های آخر پیش از جداسازی در دهه 90، سبب شده که این انتقادها با وجود برخی ضعف‌ها و ایرادهای وارده به جشنواره جهانی فجر، پشتوانه مستدل و متقنی برای بسیاری از کارشناسان نداشته باشند؛ تا جایی که حتی بعضی منتقدان پیشین از برگزاری مستقل بخش بین‌الملل استقبال بیشتری کردند.
در این بین یک پیشنهاد کارشناسان - همانطور که در سال‌های قبل هم مطرح شده بود- این است که تغییر نام جشنواره جهانی می‌تواند به ادامه مسیر آن در دولت‌های بعدی و جلوگیری از تاثیر رویکردهای سلیقه‌ای و سیاسی دولت‌ها کمک کند. برخی مسئولان اسبق سینمایی معتقدند که تجربه چند دهه برگزاری جشنواره فیلم فجر نشان داده که وقتی دو بخش ملی و جهانی فیلم فجر با هم برگزار می‌شوند، همه برنامه‌ها تحت‌الشعاع مسابقه سینمای ایران قرار می‌گیرد چرا که فیلم‌های ایرانی برای نخستین بار رونمایی می‌شوند و نظر همه رسانه‌ها، منتقدان، اهالی سینما و حتی مخاطبان جشنواره به سمت مسابقه سینمای ایران جلب می‌شود و بخش بین‌الملل در حاشیه قرار می‌گیرد.
اما سرانجام، حالا که تصمیم بر این شده تا دوباره بخش جهانی جشنواره فجر مستقل برگزار شود و حتی شنیده می‌شود - برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها که این تصمیم را صرفا مطالبه یک گروه خاص می‌دانند - مسئله، ابتدا از سوی شخص وزیر فرهنگ و ارشاد مطرح و پیگیری شده، بهتر است علاوه بر رفع نقص‌های دوره‌های قبلی جشنواره، تمهیدی جدی برای برقراری و دوام یک رویداد بین‌المللیِ شکیل، منظم و معتبر اندیشیده شود تا نه تنها از این رویداد به عنوان یک جشنواره یا محفل خصوصی یاد نشود، بلکه سبب شود در زمانه‌ای که بعضی از همسایگان منطقه بدون هیچ پشتوانه سینمایی و صرفا با پول‌پاشی و دعوت از چهره‌های هالیوودی به دنبال مطرح کردن نام کشور خود در عالم هنر و سینما هستند، سینمای پرآوازه ایران از گردونه رقابت بیرون نیفتد.
آبان‌ماه سال 1400 درست یک ماه پس از انتصاب محمد خزاعی به عنوان رئیس سازمان سینمایی در دولت قبل، ناگهان خبر یکپارچه برگزار شدن جشنواره‌های ملی و جهانی فیلم فجر پس از پنج دوره برگزاری مجزا منتشر شد؛ آن هم در شرایطی که چند ماه پیش‌تر (اردیبهشت 1400) «جشنواره جهانی فیلم فجر» در «فیاپف» (فدراسیون بین‌المللی تهیه‌کنندگان فیلم) ثبت شده بود.
ثبت جهانی این رویداد سینمایی با وجود اختلاف‌نظرها، از سوی بسیاری از صاحبنظران اتفاقی مهم برای سینمای ایران قلمداد می‌شد، اما در عین حال یک پرسش بزرگ این بود که با تغییر دولت و سیاست جدید مدیران چه بر سر این جشنواره می‌آید. بعدها ثابت شد که طرح این پرسش و نگرانی‌ها بابت از دست رفتن یکباره تمام دستاوردهای کسب شده بی‌راه نبود زیرا فقط یک ماه پس از استقرار مدیریت جدید همه چیز به حالت قبل برگشت. این در حالی بود که با ثبت جشنواره در فیاپف، سینمای ایران وارد یک باشگاه جهانی شده بود که برای ورود به آن مراتبی را طی کرده بود.
پیگیری‌ها حاکی از این است که وقتی بخش جهانی و ملی جشنواره فجر، بدون هیچ مکاتبه رسمی با فیاپف با یکدیگر ادغام شدند و تاریخ جشنواره (از اردیبهشت به بهمن) تغییر کرد، بررسی تعلیق و حذف جشنواره فجر ایران در دستور کار فیاپف قرار گرفت. البته از آنجا که مسئولان وقت سینما همچنان خواهان حفظ جایگاه «جهانی» جشنواره فجر در این نهاد بین‌المللی بودند، با پیگیری‌های محمدمهدی عسگرپور (نایب رئیس فیاپف) این اتفاق به حالت تعلیق درآمد و جشنواره با همان نام و لوگو و تاریخ قبلی در سایت فیاپف حفظ شد.
البته تاریخ جشنواره در سایت فیاپف از سال گذشته به فوریه (بهمن) تغییر کرد ولی مسئولان مرتبط تاکید دارند که در صورت ادامه شرایط و برگزاری بخش بین‌المللی در بهمن، جشنواره جهانی فجر در مجمع عمومی سال آینده فیاپف حذف خواهد شد بخصوص آنکه اکوسیستم جشنواره‌های جهانی در آن مقطع زمانی بررسی نشده است.
در همین راستا گویا مدیران جدید سینما در مکاتبه‌ای با فیاپف برگزاری مستقل جشنواره جهانی فجر را اطلاع داده و خواستار اصلاح تاریخ از بهمن‌ماه نیز شده‌اند. این جشنواره طبق آنچه در زمان ثبت، مقرر شده بود باید پس از جشنواره فیلم کن (اوایل خردادماه) برگزار شود چرا که قاعده براین است اکوسیستم جشنواره‌های فیاپف رعایت شود و اگر باز هم قرار باشد تاریخ دیگری پیشنهاد شود، سازگاری با اکوسیستم جشنواره‌های ثبت شده‌ی دیگر باید بررسی و نظر آن‌ها لحاظ شود.
اما به جز این مسئله، پرسش مهمی که این روزها بارها مطرح شده این است که چه تضمینی برای حفظ این موقعیت و دوباره ادغام نشدن بخش‌های ملی و جهانی فجر وجود دارد؟
در پرس‌وجو با صاحبنظران تقریبا اکثریت بر این اتفاق‌نظر دارند که در مملکت ما امکان تکرار آنچه سه سال قبل بر سر این جشنواره آمد، باز هم وجود دارد. از 6 روز قبل که برگزاری مستقل جشنواره جهانی فجر همزمان با معرفی منوچهر شاهسواری به عنوان دبیر بخش ملی جشنواره اعلام شد، برخی گله‌مندی‌ها در فضای رسانه‌ای مجازی مطرح شده و این جداسازی را به سود سینمای ایران نمی‌دانند. این در حالی است که وضعیت بخش بین‌المللی جشنواره فیلم فجر در دو سال گذشته و مقایسه آن با دوره‌های مستقل بخش جهانی یا حتی با دوره‌های آخر پیش از جداسازی در دهه 90، سبب شده که این انتقادها با وجود برخی ضعف‌ها و ایرادهای وارده به جشنواره جهانی فجر، پشتوانه مستدل و متقنی برای بسیاری از کارشناسان نداشته باشند؛ تا جایی که حتی بعضی منتقدان پیشین از برگزاری مستقل بخش بین‌الملل استقبال بیشتری کردند.
در این بین یک پیشنهاد کارشناسان - همانطور که در سال‌های قبل هم مطرح شده بود- این است که تغییر نام جشنواره جهانی می‌تواند به ادامه مسیر آن در دولت‌های بعدی و جلوگیری از تاثیر رویکردهای سلیقه‌ای و سیاسی دولت‌ها کمک کند. برخی مسئولان اسبق سینمایی معتقدند که تجربه چند دهه برگزاری جشنواره فیلم فجر نشان داده که وقتی دو بخش ملی و جهانی فیلم فجر با هم برگزار می‌شوند، همه برنامه‌ها تحت‌الشعاع مسابقه سینمای ایران قرار می‌گیرد چرا که فیلم‌های ایرانی برای نخستین بار رونمایی می‌شوند و نظر همه رسانه‌ها، منتقدان، اهالی سینما و حتی مخاطبان جشنواره به سمت مسابقه سینمای ایران جلب می‌شود و بخش بین‌الملل در حاشیه قرار می‌گیرد.
اما سرانجام، حالا که تصمیم بر این شده تا دوباره بخش جهانی جشنواره فجر مستقل برگزار شود و حتی شنیده می‌شود - برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها که این تصمیم را صرفا مطالبه یک گروه خاص می‌دانند - مسئله، ابتدا از سوی شخص وزیر فرهنگ و ارشاد مطرح و پیگیری شده، بهتر است علاوه بر رفع نقص‌های دوره‌های قبلی جشنواره، تمهیدی جدی برای برقراری و دوام یک رویداد بین‌المللیِ شکیل، منظم و معتبر اندیشیده شود تا نه تنها از این رویداد به عنوان یک جشنواره یا محفل خصوصی یاد نشود، بلکه سبب شود در زمانه‌ای که بعضی از همسایگان منطقه بدون هیچ پشتوانه سینمایی و صرفا با پول‌پاشی و دعوت از چهره‌های هالیوودی به دنبال مطرح کردن نام کشور خود در عالم هنر و سینما هستند، سینمای پرآوازه ایران از گردونه رقابت بیرون نیفتد.
شناسه خبر 88813
