خاک بستری برای حفظ پوشش گیاهی و تأمین امنیت غذایی است اما در کشور ایران سالانه حدود 16 تن در هکتار خاک از دست می‌رود این درحالی است که برای تشکیل یک سانتیمتر خاک صد سال زمان نیاز است.

حفظ خاک و مدیریت منابع آب و خاک از اولویت‌های سازمان‌ها و نهادهایی مانند سازمان جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط زیست است.

ضرورت خاک برای انسان مانند آب و هوا است، به طوری که کل زندگی بشر به سلامت خاک گره خورده است و اگر خاک سالم نباشد کل زنجیره غذایی موجودات و به خصوص انسان به خطر می‌افتد.

اگر خاک را آلوده کنیم این آلودگی مستقیم از طریق گیاهان، میوه‌ها، سبزیجات و غلات و به طور غیرمستقیم از طریق علوفه‌ای که دام مصرف می‌کند و ما گوشت و فرآورده‌های آنها را استفاده می‌کنیم آلوده می‌شود و به بدن انسان سرایت می‌کند بسیاری از بیماری‌های ما ریشه در همین موضوع دارد.

**آبیاری نوین مهم‌ترین خواسته کشاورزان استان ایلام

یکی از کشاورزان نمونه شهرستان هلیلان اظهار کرد: حدود 120 هزار هکتار زمین در اختیار دارم، بیش از 20 سال است که به کشاورزی مشغول هستم، قبلاً آبیاری به روش سنتی بود و همین مسئله باعث افزایش مصرف آب، هدررفت آب زیاد، فرسایش 100 درصد خاک، عملکرد کم و وجود بیماری‌های قارچی منجر می‌شد.

محمد وحدانی بیان کرد: در حال حاضر با همکاری سازمان جهاد کشاورزی هم‌اکنون اراضی به آبیاری بارانی مجهز شده که این مسئله باعث صرفه جویی 30 تا 40 درصد از مصرف آب و به همان میزان هم کاهش فرسایش خاک شده است.

وی افزود: سامانه آبیاری به ما نشان می‌دهد که چه زمانی و چه میزانی گیاه نیاز به آب دارد، حفظ آب باعث ذخیره آب در منابع زیرزمینی می‌شود رطوبت زیادی هم در زمین ندارد.

وی گفت: انتظار ما از مسئولان این است که این سیستم‌های آبیاری را تقویت کنند، سیستم‌های آبیاری باعث صرفه‌جویی از مصرف می‌شود.

**محدودیت کشت در شمال استان وجود دارد

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در استان ایلام یکی از عوامل مهمی در خصوصیات خاک تأثیر گذاشته بحث اقلیم منطقه است که باعث شده مناطق شمالی استان نسبت به مناطق جنوبی خاک‌های با درصد مواد عالی بالاتر و مرغوبیت بهتری داشته باشند.

اقبال گراوندی تصریح کرد: با توجه به توپوگرافی و کوهستانی بودن مناطق شمالی، محدودیت کشت در شمال استان وجود دارد.

وی افزود: یکی دیگر از مواردی که بر خصوصیات خاک تأثیر گذاشته جنس مواد مادری خاک است که عمدتاً گچی و آهکی هستند، خاک‌های استان جزو خاک‌های تکامل نیافته یعنی در مراحل اولیه تشکیل افق خاک هستند.

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی ایلام تصریح کرد: همچنین بعد از برداشت محصولات کشاورزی متأسفانه به علت سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع توسط کشاورزان باعث از بین رفتن مواد عالی و موجودات زنده مفید خاک می‌شود.

**120 هزار هکتار از اراضی ایلام آبی شده است

گراوندی ادامه داد: در بخش آب و خاک استان در یکی دو دهه اخیر انقلابی در اجرای طرح‌های آبی خاکی در استان ایلام صورت گرفته است، به طوری که از 336 هزار هکتار اراضی مستعد کشاورزی استان بالغ بر 120 هزار هکتار آن به اراضی آبی تبدیل شده که 92 هزار هکتار آن دارای شبکه‌های تحت فشار هستند که در حال بهره برداری است.

وی بیان کرد: بقیه اراضی نیز به علت عدم تکمیل طرح‌های آبرسانی فعلاً به مرحله بهره برداری نرسیده‌اند.

وی اظهار کرد: طرح‌های بزرگی در حوزه آب و خاک در استان انجام شده ازجمله طرح احیای اراضی پایاب سد کرخه در سطح 45 هزار هکتار و سامانه گرمسیری در سطح 17 هزار و 559 هکتار بوده است.

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی ایلام با اشاره به توسعه سیستم‌های آبیاری تحت فشار در استان، بیان کرد: از صندوق توسعه کشاورزی به‌صورت بلاعوض 35 هزار هکتار انجام شده است.

گراوندی افزود: همچنین احداث ایستگاه‌های پمپاژ مجتمعی 21 مورد که پنج هزار و 114 هکتار اراضی را تحت پوشش دارند و اراضی آبی تحت پوشش کانال‌های آبرسانی حدود پنج هزار و 500 هکتار است که جمع اینها 120 هزار هکتار اراضی آبی استان است.

**11 مورد ایستگاه پمپاژ در استان ایلام در دست ساخت است

وی اضافه کرد: 11 مورد ایستگاه پمپاژ در استان ایلام در دست ساخت است که حدود 16 هزار هکتار دیگر تحت پوشش می‌گیرند، جمعاً می‌توانیم تا چندین سال آینده 26 هزار هکتار دیگر به اراضی آبی استان اضافه کنیم که جمعاً 146 هزار هکتار شود.

وی عنوان کرد: به جرأت می‌توان گفت که اگر در سال‌هایی که خشکسالی اتفاق می‌افتد، سیستم‌های آبیاری تحت فشار وجود نداشت هیچ محصولی برای برداشت از اراضی کشاورزی نداشتیم و در حال حاضر شاخص بهره‌مندی اراضی آبی استان از سیستم‌های آبیاری تحت فشار بالای 94 درصد است.

کشاورزی محور توسعه در استان ایلام است و بیش از 60 درصد جمعیت استان ایلام از طریق این بخش معیشت خود را تأمین می‌کند، بنابراین لزوم توجه به روش‌های نوین در کشاورزی در استان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که هم از فرسایش خاک و هم از هدررفت آب جلوگیری می‌کند.