«برای رشد اقتصاد و اصلاح امور اقتصادی کشور، به طور قاطع باید به سمت اقتصاد دانش‌بنیان حرکت کنیم؛ اگر ما این سیاست را دنبال کردیم منافع زیادی برای کشور و اقتصاد کشور خواهد داشت» این جمله بخشی از راهبرد رهبر انقلاب برای زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور است که در سخنرانی روز اول عید سال 1401 به آن اشاره کردند.

ایشان در خصوص اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان فرمودند: «اقتصاد دانش‌بنیان هزینه‌ها را کاهش می‌دهد؛ یعنی موجب کاهش هزینه‌های تولید می‌شود؛ بهره‌وری را افزایش می‌دهد که امروز یکی از مشکلات ما کاهش بهره‌وری است؛ کیفیت محصول را افزایش می‌دهد، بهبود می‌بخشد و محصولات را رقابت‌پذیر می‌کند؛ یعنی در بازارهای جهانی، ما می‌توانیم از این محصولات به‌عنوان محصولات رقابت‌پذیر استفاده کنیم. در داخل کشور هم همین جور؛ یعنی در داخل کشور هم، ولو ما در مورد واردات خیلی تعرفه نگذاریم و واردات سرازیر شود، وقتی محصول داخلی کیفیت بهتری داشت، قیمت ارزان‌تری داشت، مردم طبعاً به آن اقبال می‌کنند؛ یک چنین خصوصیاتی در تولید دانش‌بنیان وجود دارد.»

به‌نظر می‌رسد خط مشی رهبر معظم انقلاب و راهبرد ایشان در خصوص توسعه اقتصاد دانش‌بنیان امروزه در قالب بیش از 6 هزار و 700 شرکت دانش‌بنیان نمایان شده و توانسته علاوه بر رفع مشکلات اقتصادی کشور سهم عظیمی در خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا و متحدان غربی‌اش داشته باشد.

حال آنکه طرح ایجاد و راه‌اندازی پارک علم و فناوری همدان در اواخر سال 1382 همسو با سیاست‌های کلان نظامِ مقدس جمهوری اسلامی ایران و استان، در کارگروه پژوهش و فناوری استان مطرح و مطالعات و تهیه طرح توجیهی جهت راه‌اندازی پارک از سال 1383 آغاز شد، سرانجام پس از طی مراحل لازم، در مصوبات سفر نخست ریاست محترم جمهور اعتبارات اولیه به پارک اختصاص یافت و پارک علم و فناوری استان، در راستای ایفای نقش ارزنده خود در رشد و توسعه فناوری‌های پیشرفته در نیمه دوم اسفند ماه 1387 با اخذ موافقت اصولی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در راستای ارزش‌آفرینی و تولید ثروت بر پایه علم، با حمایت و پشتیبانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همکاری استانداری همدان، تأسیس و فعالیت خود را رسماً آغاز کرده است.

بر این اساس با توجه به جایگاه فعالیت‌های فناورانه و دانش‌بنیانی بر اقتصاد جامعه برآن شدیم تا در خصوص جایگاه تأثیرگذاری اقتصادی فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان همدانی با سیاوش غیب‌پور؛ اقتصاددان و مجتبی فرهانچی؛ مدیر مؤسسات پارک علم و فناوری استان همدان گفت‌و‌گویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

دانش‌آموخته اقتصاد با بیان اینکه تأثیرگذاری شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید علم در مسیر زیرساخت‌های بازارهایی همچون بورس، سهام و معاملات بسیار حائز اهمیت است، گفت: یکی از بخش‌های مهم، تولید نرم‌افزارهای کاربردی است زیرا این محصولات می‌توانند در جذب سرمایه خارجی، ورود و خروج سرمایه، شناسایی موانع سرمایه‌گذاری همراه با ابتکار و خلاقیت در بازارهای فوق‌الذکر مؤثر باشند.

دکتر سیاوش غیبی، افزود: این بدان معناست که ما در بسیاری از مواقع طرح و ایده‌های خوبی در فضای اقتصادی داریم اما این ایده‌ها سرمایه‌ای نیست و تأمین مالی ندارند حال آنکه در این بخش شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند راه‌ها و مسیرهای تأمین مالی را به طور علمی کنکاش کرده و به نتیجه برسانند.

وی با اشاره به بخش دوم تأثیر‌گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان بر دنیای اقتصاد، اذعان ‌کرد: در حال حاضر دنیای اقتصاد دنیای متنوعی است و دیگر روش‌های سنتی هم در بحث‌های مالیاتی، گمرکی و بانکداری به‌دلیل زمان‌بر بودن پاسخگوی نیاز نیست.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی با تأکید بر اینکه در این بخش‌ها شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند تولید ایده کرده و روش‌های نوینی ارائه کنند، ابراز کرد: مثلاً تغییراتی که در نظام پولی در سیستم بانکداری انجام شده به هیچ وجه قابل مقایسه با گذشته نیست.

غیبی‌پور با اشاره به اینکه در گذشته برای کوچک‌ترین کار بانکی در راستای رفع نیازهای روزمره همچون پرداخت قبوض ساعات بسیاری شهروندان در صف بانکی می‌ایستادند، اما امروز با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی‌شده بر پایه علم و فناوری فرد از طریق گوشی همراه نه‌تنها رفع نیاز روزمره کرده بلکه معاملات بزرگی را رقم می‌زند، افزود: با این تفاسیر شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در مباحثی همچون روش‌های نوین مالیات‌ستانی، گمرک و بانکداری پیشرفته همچنان مثمر ثمر بوده و ابداعاتی را در طراحی نرم‌افزار‌ها به‌کار گیرند.

وی با بیان اینکه این امر در تحرک‌بخشی به حوزه‌های مهم اقتصادی مؤثر خواهد بود، ابراز کرد: مثلاً طی چند سال اخیر بارها سازمان امور مالیاتی خواهان ارائه ایده در خصوص فصل‌های جدید مالیالتی همچون مالیات بر خانه‌های خالی بوده اما متأسفانه تاکنون روش جدید و نوینی ارائه نشده و یا در حوزه فرار مالیاتی که یقیناً در این دو بخش شرکت‌های دانش‌بنیان با ارئه روش‌های نوین می‌توانند گلوگاه‌ها را شناسایی کرده و به تحقق این نوع مالیات‌ها کمک کنند.

این استاد اقتصاد ادامه داد: مسیر دیگری که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند تولید ثروت کنند این است که فارغ از پارک‌های علم و فناوری، تعاونی و مجموعه خصوصی مشتمل از شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد می‌شود که در آن یک شرکت نسبت به دریافت تسهیلات اقدام کرده و از این طریق با اجماع و اشتغال‌زایی بیشتر دست به تولید ثر‌وت هم می‌زند.

غیبی‌پور با تأکید بر اینکه اگر بتوان در هر شهرستان دو تا سه مجتمع دانش‌بنیانی ایجاد کرد که از طریق دولت تأمین مالی شده اما مدیریت این سرمایه‌گذاری با فناوران باشد، به‌جز اینکه یک سرمایه جذب می‌شود شاهد آن خواهیم بود که هسته اولیه اتاق فکر در بخش‌های مختلف شکل گرفته تا بتوان از ظرفیت آن‌ها برای رفع نیازهای حوزه صنعت، تولید و کشاورزی استفاده کرد.

وی با بیان اینکه خوشبختانه در اغلب این بخش‌‌ها مطالعات لازم صورت گرفته و حتی روش‌های نوین برای حل معضلات بخش‌های عنوان‌شده ارائه شده گفت: اما مشکل این است که فاصله بین ارائه روش‌های نوین تا اجرایی‌شدن بسیار است، مسلماً شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در عرصه‌های عملی نیز ایده بدهند و از طریق ایجاد چنین مجتمع‌هایی آن را به منصه ظهور برسانند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان از مشوق‌های مالیاتی برخوردار بوده که فرصتی است تا با استفاده از این مزیت، نسبت به جذب سرمایه و تولید مفهوم اقدام کنند، افزود: این تولید مفهوم در بسیاری از کشورها توسط شرکت‌های دانش‌بنیان به‌نوعی سرمایه محسوب می‌شود.

این اقتصاددان با بیان اینکه حتی امکان خرید و فروش این ایده‌های مفهومی فراهم است، افزود: اگر هسته‌های دانش‌بنیانی در شهرهای مختلف شکل گرفته و نسبت به تولید محتوا بر پایه علم‌ اقدام کنند یقیناً در بخش‌های مختلف اقتصادی مثمر ثمر واقع خواهد شد.

غیبی‌پور با تأکید بر اینکه ما در بخش‌های مختلف همچنان که پیشتر عنوان شد نیازمند ایده‌های علمی و نرم‌افزار هستیم گفت: یکی از این بخش‌ها موضوع هدف‌مندی یارانه‌ها است به طوری که شرکت‌های دانش‌بنیان یقیناً با ایده‌پردازی می‌توانند ما را در شناسایی دهک‌های مختلف به نحو احسن یاری کنند.

وی با اشاره به تأثیرگذاری محصولات تولیدشده توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در شرایط تحریمی اذعان کرد: آنچه مسلم است اینکه محدودیت، افراد را خلاق‌تر می‌کند مثلاً ما در زمان جنگ تحمیلی نیز فناوران را در قامت جهاد سازندگی داشتیم به نحوی که طی چند ساعت تجهیزات و زیرساخت‌ها را آماده می‌کردند که در حالت عادی حداقل چند ماه تلاش شبانه‌روزی نیاز دارد.

این اقتصاددان با تأکید بر اینکه در حال حاضر نیز شرکت‌های دانش‌بنیان با همان فضای جنگی اما در وضعیت بهتری در حال تلاش هستند گفت: خوشبختانه آن‌ها در بخش‌های مختلف کمک‌حال اقتصاد و مانایی آن بوده‌ و حتی دست به تولید فناوری‌های پیشرفته‌ای زده‌اند که امکان فروش و صادرات آن برای کشور با ارزش افزوده بالا در قالب فروش مفهوم فراهم است.

غیبی‌پور با تأکید بر اینکه خوشبختانه طی چند سال اخیر شکل‌گیری مقررات مرتبط با شرکت‌های دانش‌بنیان روند مناسبی یافته، گفت: تا چند سال قبل کسی درکی از تأثیرگذاری شرکت‌های دانش‌بنیان در فضای اقتصاد نداشت اما امروز بخش‌های مالیاتی و بخش‌های مرتبط با این حوزه حتی در برنامه هفتم توسعه در نظر گرفته شده است.

در ادامه مدیر مؤسسات پارک علم و فناوری استان همدان با ابراز اینکه در حال حاضر ما در استان 81 شرکت دانش‌بنیان و بیش از 450 واحد فناور داریم، گفت: این شرکت‌ها توانسته‌اند برای بیش از دو هزار و 700 نفر شغل ایجاد کنند.

مجتبی فراهانچی با تأکید بر اینکه تنها واحدهای فناور استان در 6 ماه نخست سال جاری، بیش از هزار و 200 میلیارد تومان فروش محصول را تجربه کرده‌اند، اظهار کرد: این در حالی است که آنچه به اهمیت این واحدهای فناور برای اقتصاد استان افزود، بالغ بر 6 میلیارد دلار صادرات بوده است.

وی با تأکید بر اینکه برای اطلاع از آمار و ارقام شرکت‌های دانش‌بنیان می‌بایست تا پایان سال صبر کنیم تا برآوردهای مالی توسط آن‌ها انجام شود، تشریح کرد: عمده صادرات واحدهای فناور استان در حوزه محصولات مرتبط با برق، الکترونیک و صنایع شیمیایی بوده است.

مدیر مؤسسات پارک علم و فناوری استان همدان، ادامه داد: افراد با ارائه یک ایده کارآمد می‌توانند یک واحد فناور ایجاد و با داشتن شرایط مختلفی مانند تجاری‌سازی آن را به یک شرکت دانش‌بنیان تبدیل کنند.

فراهانچی با اشاره به عمده حمایت پارک علم و فناوری عنوان کرد: کل صادرات ما در حوزه دانش‌بنیان‌ها و واحدهای فناور پنج هزار میلیارد تومان بوده که آمار صادرات تنها واحدهای فناور خود بیانگر میزان پیشرفت ما در این عرصه است.

وی افزود: عمده حمایت ما علاوه بر پرداخت تسهیلات به لحاظ سرمایه در گردش در عرصه بازاریابی، ایجاد بستری برای تعامل شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور استانی با طرف‌های خارجی است.

وی ادامه داد: افراد با ارائه یک ایده کارآمد می‌توانند یک واحد فناور ایجاد و با داشتن شرایط مختلفی مانند تجاری‌سازی آن را به یک شرکت دانش‌بنیان تبدیل کنند.