بنابراین این حرفه همواره یکی از مزیت‌های اقتصادی کشور بوده و حتی طبق بررسی‌ها به‌عمل آمده بعد از انقلاب اسلامی در سال 1379 از اوج شکوفایی و رونق برخودار بوده اما متأسفانه از این تاریخ به بعد شاهد روند نزولی تولید ابریشم در کشور بودیم به طوری که طبق آمارهای منتشرشده، تولید ابریشم از پنج هزار200 و تن پیله ابریشم به 602 تن در سال کاهش یافت و دلیل اصلی آن کاهش تعرفه واردات نخ ابریشم از 200 درصد به 10 درصد بود و این منجر به رویگردانی نوغانداری از این شغل کهن و از بین رفتن توتستان‌ها و تغییر کاربری آن‌ها شد.

حال آنکه تقریباً طی یک دهه گذشته دولت از طریق انجام سیاست‌های حمایتی شامل افزایش تعرفه واردات به 26 درصد، تأمین یارانه‌های تخم نوغان و توسعه شبکه توزیع و تسهیل دسترسی نوغانداران، افزایش تولید نهال توت اصلاح‌شده، توجه جدی به توانمندسازی و آموزش کارشناسان و بهره‌برداران، استفاده از ظرفیت قانونی شورای قیمت‌گذاری برای اصلاح قیمت خرید تضمینی پیله ابریشم، بهبود سیاست حمایت بیمه‌ای، اجرای تفاهم‌نامه‌های همکاری مشترک با دفتر توسعه فعالیت‌های زنان روستایی، کمیته امداد امام خمینی (ره) و بنیاد برکت با هدف استفاده از ظرفیت‌های مشترک برای توسعه نوغانداری گام‌های مؤثری برای رونق مجدد این حرفه برداشته به طوری که در پی اعمال این حمایت‌ها پرورش کرم ابریشم از سال 94 در استان همدان آغاز شده و همچنان این روند ادامه دارد.

با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا درخصوص آخرین وضعیت این صنعت‌ در استان همدان با میثم پورطلوعی؛ مدیر امور طیور اداره کل جهاد کشاورزی استان همدان و علی‌اصغر خرازی؛ مدرس نوغانداری و معاون پیشین مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان عنوان کرد: برای صنعت نوغانداری نیازمند تأمین دو نهاده هستیم که یکی از آن‌ها درخت توت است که به‌صورت اصلاح‌شده از توتستان‌های شمال کشور و ارومیه وارد استان می‌شود.

میثم پورطلوعی با تأکید بر اینکه سال جاری نیز چهار هزار و 200 اصله نهال توت را از استان مازندان تهیه کردیم و در بین متقاضیان احداث توتستان ‌در سطح استان توزیع شد، اذعان کرد: در بحث تأمین تخم نوغان نیز به‌عنوان دومین نهاده این صنعت باید بگویم به‌صورت کاملاً یارانه‌ای به نوغانداران تحویل داده شد.

وی با بیان اینکه زمان پرورش نوغان در استان همدان از اول خرداد آغاز می‌شود و تا پایان تیرماه ادامه می‌یابد، ابراز کرد: این بازه زمانی در نقاط مختلف استان بنا به گرما و سرمای هوا و کیفیت برگ‌های توت متغیر است.

مدیر امور طیور اداره کل جهاد کشاورزی استان همدان افزود: به‌دلیل اینکه استان همدان همچون استان‌های شمالی و یا خراسان رضوی به‌صورت حرفه‌ای شرایط آب و هوایی و بستر خوبی برای تولید درخت توت ندارد، فعالیت در این بخش به‌عنوان یکی از کارهای جانبی حوزه دامپروری در استان برای متقاضیان دنبال می‌شود.

پورطلوعی ‌با بیان اینکه هر ساله حدود 100 جعبه نوغان در بین متقاضیان توزیع می‌شود، تشریح‌ کرد: در پی این اتفاق با به پایان رسیدن دوره پرورش نوغان یعنی اواخر تیر و اوایل مرداد نسبت به جمع‌آوری پیله ‌تر اقدام و به‌صورت تضمینی پیله‌های جمع‌آوری شده از هر نوغاندار را خریداری کرده و به مراکز تعریف‌شده تحویل می‌دهیم.

وی عنوان کرد: فعالیت نوغانداری در شهرستان‌های تویسرکان و نهاوند در حال انجام است.

در ادامه یک مدرس نوغانداری نیز با بیان اینکه شرایط آب‌‌و‌هوایی استان همدان برای ورود و رونق این صنعت در استان فراهم است به طوری که ورود به عرصه تولید این محصول از سال 94 در استان آغاز شده گفت: مهم‌ترین نهاده این صنعت نهال توت است که با مرکز توسعه نوغانداری کشور هماهنگی‌های لازم انجام شده و طی یک دهه گذشته نهال‌های اصلاح‌شده به‌صورت شاخ و برگ در اختیار استان قرار می‌گیرد.

علی‌اصغر خرازی با اشاره به اینکه برای هر جعبه نوغان بالغ بر 700 تا 800 نهال توت نیاز است عنوان کرد: با توجه به این نیاز انتظار می‌رود احداث توتستان‌ها در سطح استان‌ها گسترش پیدا کند.

وی با بیان اینکه دیگر مشکل پیش روی نوغانداری روند اداری دریافت مجوزها و عدم همکاری در پرداخت تسهیلات است، عنوان کرد: متأسفانه در این زمینه با عدم همکاری بانک‌ها مواجهیم به گونه‌ای که زیر بار پرداخت این تسهیلات نمی‌روند.

این کارشناس صنعت نوغانداری در همدان با بیان اینکه شرایط اقلیمی استان برای رونق این صنعت در بخش کشاورزی در صورت فراهم بودن زیرساخت‌ها مهیا است ابراز کرد: خوشبختانه در حال حاضر تخم نوغان به‌صورت کاملاً یارانه‌ای در اختیار فعالان این عرصه قرار می‌گیرد به گونه‌ای که این افراد تنها 10 درصد هزینه تخم نوغان را پرداخت می‌کنند.

خرازی با تأکید بر اینکه آموزش یکی از ارکان ورود به این صنعت است، ابراز کرد: یقیناً بنا به نوپا بودن این صنعت هنوز متقاضیان و فعالان از دانش‌ کافی برخوردار نیستند؛ بنابراین می‌بایست از کلاس‌های تخصصی آن بهره ببرند که خوشبختانه این زیرساخت در استان همدان فراهم است.

وی با تأکید بر اینکه صنعت نوغانداری یکی ازجمله اشتغال‌های پرسود و با توجیه اقتصادی بالا بوده که کشاورزان و بهره‌برداران به‌صورت فصلی می‌توانند به این شغل روی آورند، اذعان کرد: پرورش نوغان در 35 روز عملاً دارای 10روز پرکار و سنگین بوده و در 10روز پایانی کرم‌های ابریشم به خوراک بیشتری نیاز دارند.

وی با بیان اینکه برای دسترسی به برگ توت در تمام فصول سال و پرورش دائم کرم ابریشم در استان، طی چند سال جهاد کشاورزی بر آن شد تا متقاضیانی که دارای فضای لازم بوده و تمایل داشته، به‌صورت ثابت نهال درخت توت را برای پرورش و کاشت در اختیار آنان قرار دهد گفت: گویا طی این سال‌ها ‌در این رابطه به شهرداری‌های استان هم پیشنهاد کار داده شده که این کار را با کاشت درخت توت و ایجاد توتستان برعهده گرفته و فضای سبز ایجاد کنند و اجازه برداشت را به جهاد کشاورزی بدهند.

این نوغاندار با اشاره به اینکه پرورش نوغان در هر فصلی امکان‌پذیر است، ادامه داد: جهاد کشاورزی استان همدان در فصل پاییز نیز آمادگی لازم برای تأمین و تحویل جعبه‌های تخم نوغان به بهره‌برداران نوغانداری را دارد، اما به‌دلیل تهیه و تأمین آسان‌تر برگ درخت توت برای نوغانداران به‌عنوان تنها خوراک کرم ابریشم معمولاً جهاد کشاورزی استان همدان در فصل بهار برای تهیه و تحویل جعبه‌های تخم نوغان به نوغانداران اقدام می‌کند.

خرازی با اشاره به اینکه در صورت ایجاد و آماده‌سازی مرکز مورد نظر ثابت برای کاشت نهال توت، بدون شک از این پس در استان همدان دسترسی به این نهاده در تمام فصول امکان‌پذیر بوده و پرورش کرم ابریشم در استان در تمام فصول تداوم خواهد داشت، ابراز کرد: کرم ابریشم دو هفته نخست در مرحله تفریخ قرار دارد و عملاً کار خاصی برای آن انجام نمی‌شود و بعد از آن مرحله کرم جوان و بعد مرحله کرم بالغ می‌شود که نیاز به تغذیه دارند.

وی خاطرنشان کرد: مجموعه عملیاتی که موجب خروج کرم (لارو) از تخم نوغان می‌شود را تفریخ می‌گویند؛ ضمن اینکه این مرحله یکی از مراحل مهم و پر اهمیت در پرورش کرم ابریشم بوده و دقت در این مرحله موجب رشد و تکامل جنین تمامی تخم‌ها، کاهش مرگ و میر نطفه‌ها و خروج یکنواخت لاروها از تخم می‌شود.

این کارشناس نوغانداری با بیان اینکه در دو هفته ابتدایی پرورش تخم نوغان، تخمی را که در رطوبت خاص و تاریکی پرورش می‌دهند تفریخ می‌یابد و در صورتی که نوغاندار تبحر نداشته باشد خیلی از تخم‌های نوغان در این مرحله از بین می‌روند، ابراز کرد: برای جلوگیری از این اتفاق جهاد کشاورزی استان همدان با ایجاد مرکز ثابت توتستان این آمادگی را خواهد داشت که تخم‌های تفریخ‌یافته را از این نهالستان‌ها تهیه و برای پرورش در اختیار نوغانداران قرار دهد که این امر کار نوغانداران استان را در پرورش نوغان قطعاً تسهیل خواهد کرد.

خرازی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته جهاد کشاورزی استان همدان تفاهم‌نامه‌ای با مرکز تحقیقات کشاورزی امضا کرد که بر اساس آن سازمان جهاد کشاورزی استان نسبت به کاشت نهال توت در مرکز تحقیقات اقدام می‌کند تا مرکز تفریخ استان در مرکز تحقیقات ایجاد شود، به طوری که به همین منظور ساختمان مرکز تفریخ نیز در این مرکز تحقیقات مشخص شده بود، اظهار کرد: طبق تفاهمی که انجام شد در دو هفته ابتدایی در مرکز تحقیقات با ساختمانی که مشخص شده در این مرکز تخم نوغان تفریخ شده و بعد از دو هفته برای پرورش تخم‌های نوغان به بهره‌برداران تحویل داده می‌شود و به این نحو نوغانداران استان سود بیشتری از نوغانداری خواهند برد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد صنعت نوغانداری و ابریشم در گرو ایجاد مشوق‌های مؤثر برای جلب نظر کشاورزان بوده و با توجه به ظرفیت و قابلیت بسیار بالا در زمینه ایجاد درآمد و اشتغال برای خانوارها به‌ویژه در روستاها باید مورد توجه قرار گیرد و برای حفظ نسل جوان در روستاها و جلوگیری از مهاجرت آن‌ها و همچنین توسعه روستاها در راستای رونق دوباره این صنعت تلاش کرد.