سرمایهگذاری در بخش کشاورزی؛
مغلوب حمایتهای ناکافی مالی دولتی، تغییر اقلیم و سرکوب قیمتی
در پی گفتوگو با کارشناس اقتصاد کشاورزی مشخص شد؛ سرمایهگذاری در بخش کشاورزی، مغلوب حمایتهای ناکافی مالی دولتی، تغییر اقلیم و سرکوب قیمتی است.

با توجه به اینکه کشاورزی یکی از ارکان اقتصاد استان همدان محسوب میشود اطلاعات بهدستآمده از این شرایط، سرمایهگذاری در این بخش به طور مستقیم بر روی برنامههای حمایتی، توسعهای و آموزشی اثربخش است و این اطلاعات در شناسایی نیازها و چالشها، اولویتبندی پروژهها و اقدامات توسعهای کاربرد دارد که به ارتقای بهرهوری، کاهش هزینهها و افزایش درآمد کمک خواهد کرد، برای مثال همدان بهعنوان یکی از قطبهای تولید محصولات کشاورزی بهویژه سیب زمینی، گیاهان دارویی و محصولات باغی کشور به ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی نیاز وافر دارد و در حالی که بارها بر این موضوع تأکید شده اما تغییرات چشمگیری در این بخش بهوجود نیامده، در حالی که پویایی اقتصاد کشاورزی و سرمایهگذاری در این بخش، علاوه بر اینکه موجب رشد تولید و اشتغال در این بخش میشود، با توجه به ارتباطات پسین و پیشین این بخش با دیگر بخشها، به رشد تولید و اشتغال در بخشهای دیگر نیز کمک میکند.
از طرفی با توجه به اینکه بیشتر فعالیتهای کشاورزی در سطح ملی بهویژه در استانی همچون همدان در مناطق روستایی انجام میشود، گسترش سرمایهگذاری در این بخش، باعث ایجاد فرصتهای شغلی بیشتر در مناطق روستایی و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها خواهد شد؛ بنابراین شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش سرمایهگذاری در بخش کشاورزی و اتخاذ سیاستهای مناسب برای گسترش سرمایهگذاری، از اهمیت فراوانی برخوردار است.
با این تفاسیر برآن شدیم تا در این باره با استادیار مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی گفتوگویی ترتیب دهیم که در ادامه میخوانید:
دکتر علی محمد جعفری با بیان اینکه کاهش سرمایهگذاری بهطور کلی در بخشهای مختلف متأثر از شاخصهای کلان کشوری و برخی مؤلفههای خاص آن بخش مورد نظر است گفت: در سطح کلان سیاستگذاریها در حوزه اقتصادی میبایست به سمت و سویی حرکت کند که ریسکهای سرمایهگذاری رو به کاهش بگذارد.
وی ادامه داد: در این زمینه ثبات اقتصادی و سیاسی یکی از مؤلفههای کلان در حوزه سرمایهگذاری است، به نحوی که امروز در پی بیثباتی اقتصادی در کشور با نرخ تورم بالا و بهتبع آن نرخ بالای بهرههای بانکی در عرصه تسهیلات پرداختی به سرمایهگذاران مواجهیم که مانعی بزرگ در عرصه سرمایهگذاری بخش کشاورزی بهشمار میرود. از طرفی یارانههایی هم که به اعتبارات کشاورزی تعلق میگیرد اندک است یا اینکه هزینههای بروکراتیک بالایی دارد.
این پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی با ابراز اینکه امروز تورم و هزینههای بالای سرمایهگذاری یکی از فاکتورهای اصلی در عقب نگهداشتن سرمایهگذاری از بعد کلان قضیه است اذعانکرد: مانع بعدی کمبود ذاتی منابع مالی سرمایهگذاری دولتی در این بخش است به طوری که طی چند سال اخیر کمبود منابع مالی بهدلیل تحریمها و مشکلات مالی در تأمین اعتبارات در عرصه عمرانی نیز خود مزید بر علت شده که به معنای واقعی با کمبود منابع تعریفشده در عرصه سرمایهگذاری بخش کشاورزی مواجه باشیم.
جعفری وجود بازارهای رقیب را نیز از دیگر موانع پیش روی سرمایهگذاری در بخش کشاورزی دانست و افزود: این بازارها شامل بازارهایی هستند که بیشتر جنبه سفتهبازی و بورس دارند مثل بازار طلا، ارز، سکه، خودرو، املاک و مستغلات که بازارهای پرجذابهای بوده و بسیاری از سرمایهها را به سمت خود جذب میکنند چراکه نسبت به سرمایهگذاری در بخش کشاورزی زودبازده هستند.
وی با بیان اینکه البته در این بین برخی خصوصیات مرتبط با شرایط کشاورزی در استان است که امروز به مانعی بر سر راه سرمایهگذاری بدل شده، عنوان کرد: تغییر اقلیم بهشدت سرمایهگذاری در این عرصه را تحت تأثیر قرار میدهد چراکه منابع تحت تأثیر این امر هستند.
وی با بیان اینکه بازدهی کشاورزی ارتباط مستقیمی با شرایط آب و هوای مساعد دارد، گفت: با تغییر اقلیم، خشکسالیها و سرمازدگیها یقیناً رغبت به سرمایهگذاری در این بخش بنا به پرریسک بودن کمتر میشود.
این کارشناس اقتصاد کشاورزی با تأکید بر اینکه از 46 بلایای مختلف طبیعی شناساییشده، حدود 36 مورد آن در کشاورزی تأثیرگذار بوده و این بخش را به یک حوزه پر ریسک به لحاظ اقلیمی بدل کرده، عنوان کرد: آب در بخش کشاورزی موتور توسعه است اما متأسفانه امروز متأثر از شرایطی که در کشاورزی استان بهوجود آمده با موانعی همچون افت شدید سطح آبهای زیرزمینی مواجهیم، زمانی که آب مورد نیاز فراهم نباشد سرمایهگذاری در این بخش بیفایده است.
جعفری با بیان اینکه متأسفانه انبوهی از مرغداریهای و گاوداریها در استان آب مورد نیاز را از طریق تانکر تأمین میکنند که هزینههای تولید را بسیار افزایش داده و حتی غیر اقتصادی میکند عنوان کرد: آنچه مسلم است اینکه منابع مطمئن و در دسترس، امنیت خاطر را برای سرمایهگذار فراهم میکند.
وی با اشاره به مانع دیگر استانی اذعان کرد: مسئله بعدی خدمات پشتیبانی و تسهیلگرانه است که متأسفانه استان همدان در این زمینه در ردههای مطلوبی قرار دارد، از طرفی هم بروکراسی اداری در استان همدان به معنای واقعی بهویژه درخصوص مجوزهای لازم جهت سرمایهگذاری بسیار بالا، پرهزینه و زمانبر است به طوری که افراد حتی گاهی از خیر سرمایهگذاری گذشته و عطای آن را به لقایش میبخشند.
وی، ادامه داد: علاوه بر این دلایل متعدد دیگری نیز در این زمینه مطرح است که ازجمله آن میتوان به بیثباتیهای بخش کشاورزی بهویژه در عرصه بازار و قیمتگذاری دستوری محصولات کشاورزی، اشاره کرد که بهشدت بازار را تحت تأثیر قرار میدهد زیرا این موضوع موجبات مازاد عرضه یا مازاد تقاضا را فراهم میکند، چراکه محصولات کشاورزی با یک تأخیر زمانی نسبت به قیمت، به بازار عرضه میشوند؛ مثلاً سیب زمینی در سال قبل بسیار ارزان بود اما همین عاملی شد که کشاورزان انگیزه کافی برای کشت در سال بعد را نداشته باشند؛ بنابراین در پی کاهش کشت و عرضه کمتر این محصول به بازار، سال جاری شاهد افزایش قیمت این محصول هستیم.
عضو هیئتعلمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان مسئله بعدی تأثیرگذار در رونق سرمایهگذاری را در بخش کشاورزی دریچههای بازار صادراتی دانست و افزود: در پی بیثباتی در بخشهای مختلف مرتبط با حوزه کشت و کار، وقتی بخشی از محصولات کشاورزی از کشور خارج میشود، بازار داخلی نسبت به این مسئله از خود حساسیت بالایی نشان میدهد به نحوی که قیمت محصولات صادرشده در بازار داخلی بهشدت بالا رفته و متولیان برای به ثبات رساندن بازار در مسیر کنترل قیمت، دست به سرکوب قیمتی میزنند همین امر انگیزه برای سرمایهگذاری را کاهش میدهد.
جعفری در پاسخ به این پرسش که پیامدهای عدم سرمایهگذاری در حوزه کشاورزی برای استان چه خواهد بود و چه چالشهایی بهدنبال دارد؟ افزود: تولید مستلزم بهکارگیری سرمایه است بدان معنا که فرایند تولید همواره محتاج به سرمایهگذاری است.
وی ادامه داد: ازسوی دیگر ما بهدنبال افزایش تقاضا به خاطر رشد جمعیت یا رشد درآمدی هستیم، این امر خود باعث افزایش تقاضا یا حتی صادرات محصولات خواهد شد؛ بنابراین برای رسیدن به مقصود میبایست در عرصه تولید و صنعت محصولات کشاورزی نیز سطح سرمایهگذاری را بالاتر ببریم زیرا منجر به آن میشود که برای تولید محصولات کشاورزی و فراوری آن نیز تقاضا بالاتر برود؛ بنابراین برای پاسخگویی به این نیاز بایستی با بهکارگیری سرمایههای جدید و به معنای بهتر ترکیب بهینه عوامل تولید در این عرصه ظرفیتهای جدید ایجاد کنیم.
وی با بیان اینکه البته در بخش کشاورزی در جهاتی دیگر نیز نیازمند سرمایهگذاری هستیم تشریح کرد: در این بخش بهمرور زمان برای جایگزین شدن سرمایههای مستهلکشده (ماشینآلات) نیازمند سرمایهگذاری جدید هستیم زیرا هر سال یک سال به عمر تأسیسات، ساختمانها، تجهیزات بهکار گرفتهشده در سرمایهگذاری که از قبل انجامشده افزوده میشود؛ بنابراین در این بخش نیازمند بهروز کردن سرمایه بر اساس نرخ استهلاک هستیم تا تولید در این بخش لطمه نبیند.
عضو هیئتعلمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان ادامه داد: کمبود سرمایهگذاری باعث میشود که رشد تولید متوقف شود و یا کاهش پیدا کند، کاهش در بخش تولیدات کشاورزی خود پیامدهای خاصی را بهدنبال خواهد داشت که ازجمله آن کاهش عرضه و افزایش تقاضا و در پی آن افزایش قیمت و کاهش رفاه مصرفکننده را شاهد خواهیم بود.
جعفری با بیان اینکه قدرت هر اقتصادی در هر جامعه وابسته به سرمایهگذاری است بنابراین وقتی سرمایهگذاری صورت نپذیرد یقیناً این قدرت اقتصادی تنزل یافته و در پی آن تولید ناخالص استان و کشور کاهش پیدا کرده و رشد متوقف شده و دیگر اشتغال جدیدی بهوجود نمیآید، گفت: در شرایط حادتر گاهی ما حتی با نرخ رشد اشتغال منفی مواجه میشویم.
شناسه خبر 91104