اخیرا ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌دهد حجم قابل توجهی جو وارداتی در اسکله چابهار، جوانه زده و سبز شده که از چند جهت قابل توجه بود. اینکه این محموله کجا رها شده که زیر باران مانده و سبز شده؟ مالک آن کیست و دلیل عدم تعیین تکلیف و ترخیص چیست؟ آیا کالایی که با ارز 4200 تومانی وارد شده و دولت دائم بر کمبود این ارز و نیاز به افزایش سقف واردات آن تاکید دارد این گونه باید از بین برود؛ آن هم زمانی‌که دامداران نسبت به تامین نهاده‌های دامی گله دارند؟

 جوها برای شرکت امور پشتیبانی دام است

پیگیری‌ها از گمرک ایران و توضیح ارائه شده نشان داد که این جوها توسط شرکت پشتیبانی امور دام وارد شده است.

طبق گفته لطیفی -سخنگوی گمرک ایران- مجموع واردات صورت گرفته حدود 135 هزار تن جو بوده که نزدیک به 120 هزار تن آن از محل مصوبه ترخیص 90 درصدی، ترخیص شده است ولی از 15 هزار تن باقی مانده یعنی حدود 13 هزارو 500 تن، همان 10 درصدهای باقی مانده است که باید با صدور کد رهگیری بانک ترخیص شود ولی با گذشت دوماه هنوز هیچ اقدامی از سوی شرکت پشتیبانی امور دام برای ارائه به گمرک و ترخیص باقی‌مانده انجام نشده است. در عین حال برای 1500 تن دیگر هم که مجوز ترخیص بر اساس مصوبات ستاد تنظیم بازار در ترخیص درصدی از سوی گمرک صادر شده و در انتظار خروج است، این شرکت کامیونی برای تخلیه این محموله و خروج آن از بندر تامین نکرده ولی در همین زمان، کامیون جهت خروج ذرت‌های وارداتی ارسال کرده است.

 شرکت هیچ کاری نکرد و جوها زیر باران ماند و جوانه زد!

وی با بیان اینکه حتی با توجه به اعلام شرایط جوی، یک هفته قبل از بارندگی، گمرک چندین بار به صورت کتبی و شفاهی به شرکت پشتیبانی امور دام تذکر داده است گفت: حتی به مقام‌های استانی و معاونت مرتبط در اداره کل بنادر سیستان و بلوچستان به عنوان مرجع تحویل گیرنده کالا نیز اعلام شده است که جهت اتخاذ تصمیم و تمهید لازم برای جلوگیری از خسارت احتمالی ناشی از شرایط جوی اقدام کنند و حداقل کالا به انبار مسقف منتقل شود ولی با وجود خالی بودن دو انبار این اتفاق نیفتاده است و روی جوها حتی نایلون و چادر نیز کشیده نشد که بخشی از این حجم 15 هزارتنی، در بارندگی اخیر و با توجه به رطوبت بالای چابهار، سبز و فاسد شده است.

لطیفی این را هم گفت که شرکت پشتیبانی امور دام با وجود عدم اخذ کد رهگیری، به دلیل دولتی بودن می‌توانست برای انتقال کالا به انبارهای خارج از بندر و تحت کلید گمرک اقدام کند یا برای تعیین تکلیف 10درصد باقی مانده درخواست کند تا با توجه به دولتی بودن محموله و نیاز کشور به این کالا با هماهنگی مراجع تصمیم‌گیر، تصمیم‌گیری شود که متاسفانه شرکت مذکور هیچ یک را انجام نداده است.

 این بار اول نیست؛ بارها کالاهای اساسی فاسد شد!

اما اینکه چه اتفاقی برای این جوها افتاده که سبب فاسد شدن آن شده است، ابعاد گسترده تری دارد و باید کمی به گذشته مراجعه کرد که تخریب کالاهای اساسی دپو شده در گمرک و بنادر حداقل در یک سال اخیر به دفعات اتفاق افتاده است. زمانی که برنج‌های وارداتی آنقدر در شرایط آب و هوایی بنادر ماند که تا آستانه فساد پیش رفت؛ ذرتها در گمرکهای مازندران به سم آفلاتوکسین آلوده شد؛ جوهای وارداتی در همین گمرک حشره گذاشت، درحالیکه مجوز استاندارد برای ترخیص هم داشت و جوهایی که در بندر چابهار در معرض طوفان حاره ای قرار گرفت و مسئولان گفتند که می‌خواهند روی آن نایلون بکشند و در مقابل طوفان از آن حفاظت کنند.

 هشدارهای بی‌نتیجه برای تعیین تکلیف کالاهای در آستانه فساد

این در حالی است که بارها در مکاتبه‌های صورت‌گرفته از سوی مسئولان گمرک ایران، نسبت به تعیین تکلیف این اقلام اساسی هشدار داده شده بود ولی اقدامی صورت نگرفت. به عنوان نمونه در تیرماه امسال ارونقی-معاون وقت فنی گمرک ایران- در مکاتبه‌ای با تهرانی-مشاور وزیر وقت اقتصاد- در خصوص تعیین تکلیف کالاهای اساسی مشمول ارز ترجیحی هشدار داده و با شرح گزارشی در مورد وضعیت دپوی کالاهای اساسی در بنادر گفته بود که دلیل اصلی عدم ترخیص این اقلام عدم تامین ارز است. وی خواسته بود که با توجه به اینکه با وجود امکان ترخیص 90 درصدی کالاها حجم قابل توجهی در گمرکها باقی مانده، جریان ثبت سفارش و تامین ارز صورت گرفته توسط وزارت صمت و بانک مرکزی برای رفع ابهام از وضعیت تامین ارز مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین در این گزارش، گمرک به وزارت اقتصاد درباره اوضاع رسوب کالا هشدار داده و اعلام کرده بود که مثلا چندین هزار تن کالای اساسی با ارز ترجیحی بیش از هشت ماه در گمرک‌ها مانده و رسوب کرده است که قسمت زیادی از آن فاسد شده یا در آستانه فساد قرار دارد و طبق مقررات، متروکه اعلام شده و جهت تعیین تکلیف در اختیار سازمان اموال تملیکی قرار گرفته است ولی با توجه به شرایط آب و هوایی، مابقی اقلام نیز به زودی دچار فساد خواهد شد.

در همین رابطه در آبان‌ماه امسال نیز چند مکاتبه برای تعیین تکلیف کالاهای اساسی در معرض فساد انجام شد که از جمله آن معاون وقت فنی گمرک ایران در گزارشی به مشاور وزیر اقتصاد با اعلام وضیعت هشدار این کالاها در گمرکها اعلام کرده بود که حجم کالاهای اساسی فاسد شده به ده‌ها هزار تن رسیده و نیاز به تعیین تکلیف دارد.

 نیاز 5 میلیارد دلاری برای ترخیص کالاهای مانده

ارونقی - معاون فنی وقت گمرک ایران - در گزارش دیگری اعلام کرده بود که بیش از هفت میلیون تن کالاهای اساسی در گمرک‌ها و بنادر دپو شده که حدود دو میلیون تن از این اقلام روی کشتی به دلیل عدم تامین ارز قرار دارد و برای تعیین تکلیف و ترخیص اقلام باقی‌مانده نیاز به حدود پنج میلیارد دلار ارز ترجیحی است.

 همیشه چالش ارز در میان است

عدم تامین ارز در حالی از موانع ترخیص کالاهای اساسی است که در چند سال اخیر طی بررسی‌های صورت‌گرفته چندین مصوبه جهت تسهیل و تسریع ترخیص کالاهای اساسی صادر و در دستور کار قرار گرفت؛ به‌طوری‌که مقرر شد واردکنندگان کالاهای اساسی این امکان را داشته باشند که بدون صدور کد رهگیری بانک و با صدور سایر مجوزها تا 90 درصد کالا را ترخیص و 10 درصد باقی مانده بعد از دریافت کد رهگیری و تامین ارز ترخیص شود، ولی همچنان برخی موانع از جمله عدم تامین ارز نهایی برای ترخیص 10 درصد باقی مانده وجود داشت که سبب بلاتکلیف ماندن کالاها شده بود.

 سازمان‌ها چندان به مصوبه‌ها پایبند نیستند

در این بین باید به برخی عوامل دیگر از جمله عدم هماهنگی دستگاه‌های مربوطه در حوزه تجارت اشاره کرد که با وجود صدور مصوبه از سوی شورای هماهنگی اقتصادی دولت یا حتی دستور مستقیم رئیس جمهور، روند ترخیص اقلام اساسی به کندی پیش رفته است.

 دولتی‌ها که خیالشان راحت است

مورد قابل تامل دیگر، نحوه عملکرد شرکتهای دولتی وارد کننده اقلام اساسی است که با توجه به مصوبه ستاد تنظیم بازار، حاشیه امنی برایشان ایجاد شده است؛ به‌طوری‌که گمرک امکان متروکه کردن کالاهای وارداتی دو شرکت امور پشتیبانی امور دام و شرکت بارزگانی دولتی را ندارد و اغلب ماه‌ها طول می‌کشد که این دو شرکت کالاهای خود را تعیین تکلیف کرده و سرانجامی مانند این جوهای سبز شده یا درگیر با طوفان حاره‌ای پیدا کرده‌اند.

 ارز 4200 فاسد می‌شود و تکلیف کالاها مشخص نیست

به هر ترتیب در این بی توجهی‌ها، بحث میلیاردها دلار ارز 4200 تومانی مطرح است که تأمین آن برای واردات هفت قلم کالای اساسی این روزها از پرچالش‌ترین مسایل اقتصادی دولت به شمار می‌رود ولی از سوی دیگر واردات صورت گرفته این‌گونه فاسد شده و از بین می‌رود که ضرورت ساماندهی ترخیص این اقلام و تعیین تکلیف آن را بیش از گذشته آشکار می‌سازد.