سپهرغرب، گروه سلامت: آهن یک ماده معدنی ضروری در رژیم غذایی است و جزء حیاتی هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبولهای قرمز خون است که اکسیژن را در سراسر بدن حمل میکند.
آهن غذایی به دو صورت وجود دارد. آهن هِم در یک مولکول حلقهای شکل به نام پورفیرین متصل میشود و به طور عمده در گوشت قرمز یافت میشود.
آهن غیر هِم هم در گیاهان و هم در حیوانات یافت میشود و ویتامین C به جذب بهتر آن کمک میکند.
هورمون هپسیدین تعادل آهن بدن را تنظیم میکند و در واقع عملکرد هپسیدین سرکوب جذب آهن است. زمانی که ذخایر آهن بدن بالا باشد، سطح هپسیدین افزایش یافته و جذب آهن کاهش مییابد. وقتی ذخایر آهن کم باشد، جذب آهن افزایش مییابد. به همین دلیل، رنج بردن از آهن بیش از حد در رژیم غذایی غیر معمول است. با این حال، شرایطی وجود دارد که مسمومیت آهن یا اضافه بار آهن ممکن است رخ دهد.
سمیت آهن
مسمومیت با آهن میتواند با مصرف دوزهای بالای مکملهای آهن برای دورههای طولانی مدت ایجاد شود. دوزهای منفرد 10 تا 20 میلی گرم بر کیلوگرم نیز میتواند برخی از علائم مسمومیت با آهن را ایجاد کند. تجویز پزشک در دوزهای بیشتر از 40 میلی گرم بر کیلوگرم انجام میشود و بیش از 60 میلی گرم بر کیلوگرم میتواند کشنده باشد. آهن بیش از حد میتواند به سیستم گوارشی آسیب برساند.
علائم مسمومیت با آهن
علائم مسمومیت با آهن شامل تهوع، استفراغ، اسهال و درد معده است. با گذشت زمان، آهن میتواند در اندامها انباشته شود و باعث آسیب کشنده به کبد یا مغز شود و اثرات سمی سلولی نیز رخ میدهد.
اگر با دوز بالای آهن مسموم شویم چه اتفاقی میافتد؟
فسفوریلاسیون اکسیداتیو و عملکرد میتوکندری میتواند توسط مقادیر زیاد آهن با اختلال مواجه شده و منجر به مرگ سلولها شود.
سمیت آهن در درجه اول بر کبد تأثیر میگذارد، اما سایر اندامها و خون نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
اسیدوز متابولیک به دلیل از دست دادن مایعات، گشاد شدن رگهای خونی و متابولیسم بی هوازی به دلیل مهار فسفوریلاسیون اکسیداتیو رخ میدهد.
اضافه بار آهن
اضافه بار آهن وضعیتی است که میتواند در طول زمان ایجاد شود، به ویژه در افرادی که خون دریافت میکنند، مانند بیماران مبتلا به سندرم میلودیسپلاستیک، تالاسمی یا بیماری سلول داسی شکل.
وقتی بدن، آهن بیش از حد جذب میکند و پروتئینهای متصلکننده به آهن اشباع میشوند، نتیجه ممکن است اختلالی در اضافه بار آهن باشد که به نام هموکروماتوز شناخته میشود. این بیماری باعث ایجاد رنگ برنزی در پوست میشود. با این حال، اثرات جدی تری از این اختلال بر روی اندامها نیز به همراه دارد. رسوب آهن در کبد میتواند باعث سیروز شود، در حالی که در پانکراس ممکن است منجر به دیابت شود.
هموکروماتوز یک بیماری است که به علت وجود مقدار زیاد آهن در بدن به وجود میآید. وجود آهن در رژیم غذایی برای حفظ سلامت بدن و به ویژه ساخته شدن سلولهای قرمز و اکسیژن رسانی به سلولهای بدن الزامیست.
هموکروماتوز شرایطی میباشد که در آن جذب بیش از حد آهن از دستگاه گوارش اتفاق میافتد. با گذشت زمان آهن اضافی در بافتهای سراسر بدن تجمع یافته و اضافه بار آهن بوجود میآید.
افراد مبتلا به هموکروماتوز میتوانند با کاهش مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز و اهدای خون مکرر، خطر ابتلا به بیماری ناشی از اضافه بار آهن را کاهش دهند. آنها همچنین باید از استفاده از ظروف آهنی خودداری کنند و نباید غذاهای حاوی ویتامین C را با غذاهای غنی از آهن ترکیب کنند.
سرطان
نشان داده شده است که سطوح بالای آهن باعث ایجاد سرطان در انسان و حیوانات میشود. سطوح بالای آهن هِم در رژیم غذایی با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ مرتبط است. آهن هم ممکن است منجر به تشکیل ترکیبات سرطان زا N-nitroso در دستگاه گوارش شود.
شناسه خبر 70019